‘Trump thảo luận việc ân xá cho chính mình, Pence phản đối dùng luật phế truất tổng thống’

Việc ân xá như vậy sẽ là hành động sử dụng quyền lực tổng thống bất thường của Trump, người đã thua trong cuộc bầu cử trước ông Joe Biden và sẽ rời nhiệm sở vào ngày 20.1.

Nhà Trắng từ chối bình luận về thông tin này.

Tờ New York Times trước đó đưa tin rằng Trump đã nói rằng ông đang cân nhắc việc ân xá cho mình trong các cuộc thảo luận với các phụ tá kể từ cuộc bầu cử vào ngày 3.11, trích dẫn hai người giấu tên biết về các cuộc trò chuyện.

“Trong một số cuộc trò chuyện kể từ ngày bầu cử, Trump đã nói với các cố vấn rằng ông đang cân nhắc việc ân xá cho mình. Trong các trường hợp khác, ông đã hỏi liệu có nên hay không và ảnh hưởng đến ông về mặt pháp lý và chính trị”, tờ New York Times đưa tin.

Tờ New York Times không rõ liệu Trump có thảo luận về vấn đề này hay không kể từ khi những người ủng hộ ông gây bạo loạn ở Điện Capitol (tòa nhà Quốc hội Mỹ) hôm 6.1, khiến hai đảng viên Dân chủ hàng đầu tại Quốc hội kêu gọi cách chức ông.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Lãnh đạo Dân chủ Thượng viện Chuck Schumer đều nói rằng Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện Mike Pence và nội các nên viện dẫn Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ để loại bỏ Trump khỏi quyền lực.

Thế nhưng, một cố vấn của Pence cho biết Phó tổng thống phản đối việc sử dụng Tu chính án thứ 25 để loại Trump khỏi chức vụ.

Điều đáng nói là trước đó ông Trump đã nhiều lần chỉ trích Pence, công khai và riêng tư, vì từ chối cố gắng ngăn cản Quốc hội chứng nhận chiến thắng của Biden. Ông Trump cũng sôi sục vì tham mưu trưởng của Pence, Marc Short vì tuyên bố rằng Pence sẽ thực hiện nghĩa vụ hiến pháp của mình.

Tuần này, ông Trump đã mắng vào mặt Pence, một nguồn tin Reuters cho biết. Văn phòng Phó tổng thống Mỹ từ chối bình luận.

Một cựu quan chức chính quyền cấp cao cho biết rạn nứt giữa Trump với Pence rất sâu sắc và họ có thể không bao giờ nói chuyện với nhau nữa.

"Tôi đã biết Mike Pence từ rất lâu. Tôi chưa bao giờ thấy Pence tức giận như hôm nay (vì vụ xâm phạm chưa từng có với Điện Capitol - PV)", ông nói.

Đã ban hành một loạt lệnh ân xá cho các đồng minh chính trị và bạn bè, ông Trump cho biết trong một bài đăng trên Twitter năm 2018: “Bản thân tôi có quyền tuyệt đối với ân xá”.

Nếu Pence không hành động, Nancy Pelosi báo hiệu bà có khả năng sẽ triệu tập lại Hạ viện để bắt đầu thủ tục luận tội Trump vì vai trò của ông trong vụ bạo lực hôm 6.1, đã cướp đi sinh mạng của 5 người, bao gồm cả một sĩ quan Cảnh sát Capitol.

Một số đảng viên Cộng hòa cũng kêu gọi loại bỏ Trump. Trang xã luận Wall Street Journal, được coi là tiếng nói hàng đầu của việc thành lập Đảng Cộng hòa, đã kêu gọi Trump từ chức vào tối 7.1.

Một số thành viên trong chính quyền của Trump, bao gồm Elaine Chao, Bộ trưởng Giao thông vận tải và vợ của Lãnh đạo phe Đa số ở Thượng viện - Mitch McConnell, đã từ chức như hành động phản đối bạo lực.

Trump phải đối mặt với các hành động pháp lý của bang mà sẽ không được liên bang ân xá, bao gồm một cuộc điều tra hình sự của Biện lý quận Manhattan - Cyrus Vance cùng một cuộc điều tra dân sự của Tổng chưởng lý bang New York - Letitia James về việc liệu ông có thổi phồng giá trị tài sản để có được các khoản vay và lợi ích thuế trong các giao dịch kinh doanh của mình hay không.

Các luật sư hiến pháp nói không có câu trả lời chắc chắn về việc liệu Tổng thống Mỹ có thể ban hành lệnh ân xá hợp pháp hay không. Chưa có tổng thống nào thử nó trước đây, vì vậy các tòa án đã không cân nhắc.

Brian Kalt, Giáo sư luật hiến pháp tại Đại học Bang Michigan, trước đó nói với Reuters: “Khi mọi người hỏi tôi rằng liệu một tổng thống có thể tự ân xá cho chính mình hay không, câu trả lời của tôi luôn là ‘Chà, ông ấy có thể thử”. Hiến pháp không đưa ra câu trả lời rõ ràng về điều này".

Một số chuyên gia pháp lý nói rằng việc tự ân xá sẽ là vi hiến vì vi phạm nguyên tắc “không ai nên là thẩm phán trong vụ án của chính mình”.

Tu chính án thứ 25 là gì?

Tu chính án thứ 25 được Quốc hội Mỹ thông qua vào năm 1965 và chính thức được phê chuẩn vào 1967. Đây là cơ chế hợp pháp nhằm phế truất người đứng đầu chính phủ trong trường hợp tổng thống không đủ năng lực lãnh đạo đất nước hoặc qua đời khi tại chức.

Tu chính án này cũng đã chính thức hóa quy trình cho phép phó tổng thống tiếp quản vai trò của tổng thống khi đương kim chủ nhân Nhà Trắng qua đời hoặc từ chức.

Vấn đề về người kế nhiệm đã được đề cập sau khi Tổng thống John F. Kennedy bị ám sát vào năm 1963. Khi người phó của Tổng thống Kennedy là Lyndon B. Johnson tiếp quản vai trò lãnh đạo nước Mỹ, một lần nữa nước này tạm thời trống ghế phó tổng thống.

Trước đó, ông Johnson đã trải qua cơn đau tim và 2 nhân vật kế nhiệm tiếp theo khi ấy lần lượt là Chủ tịch Hạ viện (71 tuổi) và Chủ tịch Thượng viện tạm quyền (86 tuổi).

Tu chính án thứ 25 đã được sử dụng hay chưa?

Nhờ vào hai điều khoản đầu tiên của Tu chính án số 25, ông Gerald Ford trở thành phó tổng thống của Richard Nixon, sau đó đảm nhiệm vai trò tổng thống sau khi ông Nixon từ chức.

Điều khoản thứ ba, vốn cho phép tổng thống tạm thời nhượng quyền cho phó tổng thống, đã được sử dụng sau khi Tổng thống Ronald Reagan phải phẫu thuật vào năm 1985, sau đó tương tự là Tổng thống George W. Bush lần lượt vào năm 2002 và 2007.

Trong khi đó, điều khoản thứ tư, tức quy trình phế truất tổng thống vì lý do “không còn đủ năng lực lãnh đạo nước Mỹ”, chưa từng được sử dụng trước đây.