Trung Quốc liệu có bắt giữ công dân Mỹ?

Trung Quốc bắt cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig và doanh nhân Michael Spavor (đều là công dân Canada) với lý do tình nghi họ dính líu đến hoạt động gây nguy hại cho an ninh quốc gia. Đây được cho là động thái trả đũa vụ bắt giữ Giám đốc Tài chính Huawei.

Nạn nhân mới nhất là nhà văn Dương Hằng Quân - công dân Úc gốc Hoa. Chính quyền Canberra trước đó lên tiếng chỉ trích việc Bắc Kinh bắt giữ công dân Canada, tuy nhiên không có bằng chứng cho thấy hai sự kiện liên quan nhau.

Phương Tây lo ngại cường quốc châu Á sẽ bắt công dân của nước nào đụng chạm đến họ. Mặc dù vậy cho đến nay chưa có công dân Mỹ nào bị nhắm đến, bất chấp quan hệ giữa hai cường quốc hiện rất căng thẳng.

John Hemmings, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu châu Á thuộc tổ chức Henry Jackson Society, nhận định Trung Quốc không muốn kích động một cuộc xung đột kiểu đáp trả qua lại. Nước này cũng sợ nhận thêm sức ép dobắt công dân Mỹ.

“Bằng cách trừng phạt đồng minh Mỹ, Trung Quốc gửi đi một thông điệp rất rõ ràng rằng Washington sẽ không bảo vệ lợi ích đồng minh như bảo vệ lợi ích chính mình. Nhiều khả năng Bắc Kinh dùng chiến thuật này để phá hoại các liên minh vốn là một phần sức mạnh của Mỹ”, theo Giám đốc Hemmings.

Nhà nghiên cứu châu Á Euan Graham thuộc Đại học La Trobe Asia từ những vụ bắt giữ xác định đối tượng Trung Quốc nhắm đến là mạng lưới Five Eyes gồm 5 thành viên Mỹ, Canada, Anh, Úc, New Zealand. Nhóm tình báo này thời gian qua phối hợp chặt chẽ trong nỗ lực tẩy chay Huawei.

Chuyên gia Trác Thiếu Kiệt đến từ Đại học Melbourne cho rằng Trung Quốc mượn chuyện bắt giữ công dân Canada để cảnh báo họ không hề ngại ngần trừng phạt bất kỳ nước nào chọn đứng về phía Mỹ chống đối Bắc Kinh.

Lo ngại ngày càng tăng buộc Canada và Mỹ phải ban hành cảnh báo đi lại, khuyến cáo công dân về “tình trạng thực thi pháp luật tùy tiện” tại Trung Quốc.

Thành viên Hiệp hội Các nhà khoa học Mỹ (FAS) Ankit Panda vừa hủy chuyến đi Trung Quốc. Ông là một trong hơn 200 học giả và cựu quan chức ngoại giao ký tên vào thư ngỏ đề nghị trả tự do cho hai công dân Canada.

“Với vụ bắt giữ nhà văn Dương, chúng tôi nhận thấy dường như Bắc Kinh đang tự ý thực thi pháp luật với người nước ngoài hòng đổi lại lợi ích ngoại giao nào đó. Theo tôi thì khả năng công dân Mỹ bị nhắm đến rất cao”, ông Panda nhận xét.