Tưởng mua được Hắc Cấy hóa ra Hắc 'lừa'

Mua phải con… “Hắc lừa”

Ông Đỗ Thành H. (55 tuổi, ngụ Q.10, TP.HCM) là người từng đi du lịch nhiều tỉnh miền Tây Nam bộ và có thói quen sưu tầm món ngon vật lạ xứ đồng bằng để đem về… “nổ” với bạn bè cho vui, nên có biệt danh là “H. nổ”. Mới đây, ông H. “nổ” bị một phen ê mặt với bạn bè khi tuyên bố mình vừa may mắn mua được 1 món đặc sản thuộc hàng quý hiếm bậc nhất vùng duyên hải miền Tây với giá rẻ như bèo, nhưng cuối cùng bị phát hiện đó chỉ là… 1 quả lừa ngoạn mục.

Ông H. kể, dịp nghỉ lễ 30.4 - 1.5, ông đi du lịch ở vùng biển Bình Đại của tỉnh Bến Tre. Trước khi quay về TP.HCM, ông H. đi loanh quanh mấy sạp bán khô cá biển ở chợ Bình Đại, dự định tìm mua vài món lạ lạ đem về rủ bạn bè chí cốt lai rai, khoe “chiến tích”. Đang đi tới đi lui nhìn ngắm, chọn lựa, bất thần ông H. phát hiện mấy miếng khô lạ có màu đen mốc. Không biết đó là khô con gì, ông H. lân la hỏi thăm thì người bán hàng trả lời gọn lỏn: “Khô Hắc Cấy, là thịt của con cá đuối đen đặc sản quý hiếm xẻ phơi khô”.

Nhớ chuyện mấy ông bạn nhậu hay kể ở vùng ven biển miền Tây Nam bộ, khô Hắc Cấy là loại đặc sản trứ danh, thơm ngon nổi tiếng nhưng không phải lúc nào cũng gặp được, nên ông H. tưởng mình đã gặp may.

“Tui nghĩ trong bụng, có mớ khô Hắc Cấy thì phen này về Sài Gòn sẽ có dịp “nổ” với mấy ông bạn nhậu 1 trận đã đời, nên hỏi giá bán. Bà bán khô trả lời giá 500.000 đồng/kg, không bớt 1 đồng vì đây là hàng đặc sản quý hiếm. Thấy hơi đắt nên tui cẩn thận điện thoại hỏi mấy người quen, ai cũng nói khô Hắc Cấy có giá không dưới 5 triệu đồng/kg. Nghe vậy tui mừng thầm, quyết định mua hết mớ khô 2 kg với giá 1 triệu đồng”, ông H. nhớ lại.

Về đến Sài Gòn, khoảng 1 tuần sau ông H. mời bạn bè đến nhà nhậu lai rai với món đặc sản quý hiếm xứ biển. Ai hỏi đặc sản gì, ông H. chỉ ỡm ờ, nói: “Tới nhậu rồi biết, nói ra thì hết… bất ngờ”. Đúng hẹn, khi bạn bè đến đông đủ, ông H. đốt chiếc bếp than đước. Chờ than cháy đỏ rực, ông H. mới lôi ra miếng khô đen mốc, đặt lên bếp lửa, nướng.

Trong làn khói thơm thơm, ông H. tuyên bố đó là miếng khô Hắc Cấy ông mua ở miệt biển Bình Đại - Bến Tre với giá rẻ bất ngờ: 500.000 đồng/kg. Ông H. còn tuyên bố, người bán dặn ông chỉ cần nướng chín, xé nhỏ chấm với nước mắm me đã rất ngon, nếu đem trộn gỏi với xoài sống bằm nhuyễn chấm nước mắm chanh, ớt, tỏi thì sẽ còn ngon hơn.

Con khô Hắc Cấy chính hiệu, sau khi được xẻ phơi khô vẫn còn nguyên con - Ảnh: Thanh Anh

Nhưng ông H. vừa dứt lời thì 1 ông bạn tên Văn quê ở thị trấn Vàm Láng (H.Gò Công Đông, Tiền Giang) bất ngờ phang ngang: “Thôi ông H. “nổ” ơi, miếng khô này mà là khô Hắc Cấy thì tui… đi đầu xuống đất”. Giữa lúc ông H. đang điếng người ngơ ngác, còn mấy ông bạn nhậu xôn xao bàn tán, thì ông Văn ôn tồn giải thích: “Tui sinh ra, lớn lên ở miệt biển, năm nào cũng về thăm quê, nên chỉ cần nhìn qua là biết rõ miếng khô đặc sản của ông H. là thịt con cá đuối đen, ngư dân quen gọi là cá đuối Ó, xẻ phơi khô.

Con cá đuối Ó nặng mấy chục ký, da đen nhẻm, nhưng thịt trắng, cũng được xem là hàng đặc sản. Còn con Hắc Cấy lúc còn tươi nặng không quá 3 kg, làm khô nặng chừng 0,5 - 1 kg/con, da đen nhưng trên lưng có điểm những chấm trắng, thịt cũng đen tuyền. Nếu đem con khô cá đuối đen (đuối Ó) so với khô Hắc Cấy thì phải nói là… một trời một vực. Chắc ăn là ông H. mua được con khô… Hắc lừa”.

Hắc Cấy là con gì mà quý như vàng?

Theo ông Văn, con Hắc Cấy là tên gọi của ngư dân, còn thực ra nó là con cá đuối Ó Sao, vì trên lưng có điểm những chấm trắng như các vì sao trên trời. Ngoài đặc điểm trên, con Hắc Cấy rất dễ nhận biết vì “nhỏ con”, con lớn nhất nặng không quá 3 kg nhưng rất hiếm gặp, ngư dân thường bắt được những con chỉ nặng 1 - 2 kg. Nếu đo chiều ngang thì khoảng giữa 2 đầu vi cánh của con Hắc Cấy chỉ dài tối đa 40 cm là hết mức.

Một điều hết sức đặc biệt là Hắc Cấy tuy nhỏ con nhưng cái đuôi của nó lại dài gần 2 mét, tròn như chiếc đũa ăn cơm. Dù con tươi hay sau khi xẻ phơi khô, thịt con Hắc Cấy luôn có độ dẻo, rất ngọt và có mùi thơm đặc trưng rất khó tả khi được nấu hoặc nướng chín, không có mùi tanh hoặc khai nồng như cá đuối thường. Nhiều người còn đồn đại rằng, thịt con Hắc Cấy là “đệ nhất bổ dưỡng”, có nhiều vitamine giúp hệ tiêu hóa, tim mạch của con người hoạt động tốt. Gan Hắc Cấy là nguồn cung cấp chất DHA giúp trẻ em phát triển trí não và có tác dụng ngăn ngừa bệnh mất trí nhớ, đột quỵ, mù lòa ở người cao tuổi.

“Hắc Cấy thường sinh sống ở các vùng biển sâu từ Vũng Tàu vào đến Cà Mau. Trước đây ngư dân đi biển thường bắt được Hắc Cấy, khi đem vào bờ họ thường để trong nhà làm món ăn chiêu đãi bạn bè, không bán, nếu có nhiều thì xẻ thịt phơi khô để dành. Hắc Cấy tươi đem hấp sả cuốn bánh tráng rau sống, nấu canh chua cơm mẻ bắp chuối, xào lăn… là món ăn khoái khẩu của ngư dân. Còn khô Hắc Cấy đem nướng chấm nước mắm me hoặc trộn gỏi xoài sống thì không món khô nào ngon bằng. Nhưng trong con Hắc Cấy, ngon nhất phải nói là lá gan nhỏ xíu của nó”, ông Văn kể.

Ông Phạm Văn Ngộ, người dân ở cảng cá Vàm Láng, cho biết từ khoảng năm 2010 trở lại đây không hiểu vì lý do gì mà con Hắc Cấy dần vắng bóng trên biển, nên trở thành đặc sản quý hiếm. Trong các chuyến đi đánh bắt cá biển, tàu nào bắt được 1-2 con Hắc Cấy là thuyền trưởng mừng như bắt được vàng. Bởi lẽ, từ khi trở thành hàng quý hiếm, giá bán con khô Hắc Cấy đã vọt lên mức không tưởng.

Theo nhiều ngư dân ở Tiền Giang, hiện nay tàu đánh cá bắt được 1 con Hắc Cấy là mừng như bắt được vàng vì khô Hắc Cấy có giá 5 - 7 triệu đồng/kg - Ảnh: Thanh Anh

“Ngay tại cảng cá Vàm Láng, cứ đến dịp lễ lộc, tết nhất là thương lái lùng sục tìm mua khô Hắc Cấy với giá 5 - 7 triệu đồng/kg, nhưng hầu như không có, vì ngư dân có bắt được cá tươi đâu mà xẻ khô? Bây giờ Hắc Cấy là món khô quý như vàng, bởi người ta chẳng ai dám ăn mà tìm mua chủ yếu để làm quà biếu cho các sếp. Các chủ vựa cá khô ở Vàm Láng còn cho biết, lâu nay nhiều Việt kiều thường gọi điện đặt mua khô Hắc Cấy, nhưng chẳng ai có hàng để cung cấp”, ông Ngộ nói.

Theo ông Văn, hiện nay trên thị trường có nhiều người bán khô cá đuối đen (đuối Ó) nhưng tuyên bố là khô Hắc Cấy để lừa người tiêu dùng, chủ yếu là những người không rành về con Hắc Cấy. “Con khô cá đuối Ó thịt cũng thơm ngon, nhưng giá bán tối đa chừng 250.000 đồng/kg, mua giá 500.000 đồng/kg như ông H. là quá mắc. Có nhiều cách để phân biệt đâu là khô cá đuối đen, đâu là khô Hắc Cấy. Như tui đã nói, khô cá đuối đen thì da đen thịt trắng, miếng khô rất to.

Còn khô Hắc Cấy ngoài việc da đen, thịt tím đen thì không ai xẻ ra thành từng miếng vì nó quá nhỏ con, nên người ta phải xẻ nó rất công phu, tỉ mỉ, nhúng nước biển rồi đem phơi nắng nguyên con, để sau khi khô thì Hắc Cấy con nào ra con nấy. Một điểm đặc biệt khác, khô Hắc Cấy khi nướng xong thì lấy tay bẻ thịt sẽ gãy ngang như bẻ thanh kẹo. Còn khô cá đuối đen thì thịt có sớ xuôi, nướng xong phải dùng chày đập cho tơi mới xé ra được”, ông Văn hướng dẫn.

Thanh Anh