Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về việc các địa phương “đua nhau” lập đề án xây dựng trụ sở hành chính hoành tráng, có tổng mức đầu tư lên tới hàng nghìn tỷ đồng, trong thời điểm nợ công tăng cao, ngân sách đang gặp nhiều khó khăn?
Ông Bùi Đức Thụ: Tình hình cân đối ngân sách nhà nước trong những năm gần đây và kể cả một vài năm tới rất căng thẳng, áp lực tăng chi rất lớn, chi trả nợ nhiều, chi đầu tư cũng lớn, chi thường xuyên cho thực hiện các chế độ chính sách đã ban hành cũng rất lớn. Trong khi đó khả năng thu của chúng ta có hạn.
Vì vậy duy trì cân đối ngân sách nhà nước theo hướng giảm bội chi, giảm nợ công là một trong những nhiệm vụ cấp bách và hết sức căng thẳng. Nghị quyết Quốc hội trong những năm gần đây, đặc biệt trong năm 2016 này, kiên quyết thực hiện chính sách tài khóa thắt chặt, triệt để tiết kiệm, kiên quyết cắt giảm các khoản chi tiêu chưa thật cần thiết, cấp bách.
Những khoản chi lãng phí, kém hiệu quả như xây dựng trụ sở, tượng đài, hay chi khánh tiết, lễ hội, quản lý sử dụng xe công, mua sắm ô tô và tất cả những khoản nào chưa cần thiết đều phải giãn.
Gần đây nhiều tỉnh có đề xuất xây dựng trung tâm hành chính rất lớn. Qua xem xét những đề án đó, có dự án lên tới một vài nghìn tỷ đồng. Tôi cho rằng hơn lúc nào hết, trong lúc kinh tế, ngân sách khó khăn như hiện nay, phải quán triệt tinh thần triệt để tiết kiệm. Nhu cầu lớn nhưng phải ưu tiên những cái phục vụ trực tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, phục vụ đời sống nhân dân.
Tôi được biết các dự án xây dựng trung tâm hành chính đó theo phân cấp thuộc thẩm quyền của chính quyền địa phương, nhưng qua xem xét các dự án đầu tư xây dựng trung tâm hành chính, nhiều tỉnh ngân sách địa phương chỉ có một phần, còn phần lớn nguồn vốn đầu tư ở một số tỉnh là xin trợ cấp từ ngân sách trung ương. Trong điều kiện như vậy tôi đề nghị phải xem xét cân nhắc thận trọng, mặc dù những dự án này do địa phương lập, thuộc thẩm quyền của địa phương và được sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ.
Nhưng sự chấp thuận của Thủ tướng là chấp thuận về chủ trương đầu tư trong dài hạn. Ví dụ Hải Phòng đã duyệt cách đây 6 năm rồi, chủ trương là đầu tư đến 2020, tầm nhìn 2030, điều này có nghĩa là không phải làm ngay.
Lý do mà các địa phương đưa ra để xin phép xây dựng trụ sở hoành tráng là trụ sở làm việc hiện tại đã xuống cấp, không đáp ứng yêu cầu làm việc hoặc địa phương có thể đổi đất lấy hạ tầng, bán trụ sở cũ lấy tiền xây trụ sở mới, theo ông có hợp lý, thuyết phục?
Theo Luật Quản lý đầu tư công và trước luật này Thủ tướng đã ra Chỉ thị 1792 yêu cầu khi khởi công dự án mới phải có nguồn vốn đảm bảo, nhưng đó chỉ là một điều kiện. Việc quyết định đầu tư một dự án lớn phải căn cứ vào hiệu quả và tính cấp bách của vấn đề.
Đất nước chúng ta kém phát triển, cơ sở hạ tầng thấp kém, nhu cầu đầu tư rất lớn. Trong bối cảnh đó nguồn lực tài chính hạn chế, đặc biệt nợ công cao, bội chi ngân sách lớn thì cần phải sắp xếp thứ tự ưu tiên. Tôi cho rằng ưu tiên số 1 lúc này là tất cả đầu tư của nhà nước phải như “nguồn vốn mồi” thu hút nguồn vốn trong xã hội, đầu tư của nhà nước phải thực sự đóng vài trò thúc đẩy kinh tế phát triển, giúp đời sống cải thiện và từ đó ngân sách được cải thiện.
Dư luận đang cho rằng xây dựng trụ sở hoành tráng làm gì khi tư duy quản lý, cải cách hành chính chưa có nhiều đột phá, thay đổi?
Tôi cho rằng hai vấn đề đó có liên quan nhưng có sự khác nhau. Cải cách thủ tục hành chính là vấn đề khác, đầu tư ưu tiên xây dựng cái không cần thiết là khác.
Về đầu tư phải thực hiện chính sách tài khoá thắt chặt, đầu tư vào đâu phải cho “ra tấm ra món”, thúc đẩy phát triển, ổn định đời sống nhân dân.
Còn về cải cách hành chính phải thấy rằng những năm gần đây, đặc biệt trong năm 2015, Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt và có những đột phá trong các lĩnh vực như thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội... Nhưng phải nhìn nhận rằng thủ tục hành chính hiện nay còn hết sức rườm rà, nhiều quy định chưa thật minh bạch.
Nhiều đại biểu Quốc hội như ông Lê Nam (Thanh Hóa), ông Dương Trung Quốc (Đồng Nai),... đã đề nghị Chính phủ phải có đánh giá, tổng kết lại việc đầu tư xây dựng tượng đài, trụ sở làm việc hoành tráng trên cả nước thời gian qua để báo cáo Quốc hội. Ý kiến của ông về vấn đề này thế nào?
Mấy năm gần đây, khắc phụ tình trạng đầu tư dàn trải, tăng cường đầu tư quản lý theo Luật Đầu tư công, hạn chế dự án đầu tư vốn lớn đã được quy định trong các nghị quyết của Quốc hội, thể chế hóa trong các luật. Vấn đề còn lại là tổ chức thực hiện và trách nhiệm của người đứng đầu.
Tại sao luật, nghị quyết đã có nhưng tình trạng này vẫn còn tồn tại, chưa được ngăn chặn? Ở đây là tổ chức thực hiện thôi và tổ chức thực hiện thì có trách nhiệm của người đứng đầu.
Xin cảm ơn ông!
Thế Kha -Dân Trí (thực hiện)
