Xe điện thân thiện môi trường chờ cú nhảy vọt thành loại xe phổ thông

Ngành xe con đang đổ hơn 1 ngàn tỉ USD vào một cuộc chuyển đổi công nghệ mang tính cách mạng, từ sử dụng động cơ đốt trong sang các loại EV do phần mềm điều khiển.

Từ Mỹ cho đến Trung Quốc, các hãng xe và chính phủ đều cam kết sản xuất EV làm phương tiện giao thông an toàn và sạch hơn. Các nước châu Âu và bang California đã ra hạn chót năm 2035 để chấm dứt việc bán các loại xe con sử dụng động cơ đốt trong.

Năm 2022 đem lại thắng lợi cho hãng xe Tesla của tỷ phú Elon Musk. Tesla Inc nổi lên thành hãng xe có giá trị nhất thế giới, được ước tính giá trị 1 ngàn tỉ USD.

Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp EV với hy vọng đạt được thành công như Tesla. Nhưng rồi lãi suất tăng cao và các thị trường tài chính luân chuyển nên thị trường của nhiều startup EV bị co lại.

Rivian Automotive Inc từng có giá trị thị trường cao hơn cả Ford Motor khi công ty bắt đầu phát hành cổ phiếu năm 2021, nhưng trong năm qua đã mất hơn 70% giá trị. Một số doanh nghiệp khác còn rơi vào cảnh tệ hơn. Hãng sản xuất xe tải điện Arrival cho biết họ có thể bị cạn vốn trong chưa đầy một năm, Lucid Group Inc chật vật sản xuất dòng EV Air sang chảnh, bất kể được quỹ đầu tư quốc gia của Ả Rập Saudi hỗ trợ. Và đối thủ Trung Quốc của Tesla là Xpeng có phần chia bị mất hơn 80% giá trị.

Không chỉ bị thu hẹp thị phần, cái khó nhất là thu hút người tiêu dùng chịu sử dụng EV. 

Trung Quốc là thị trường xe lớn nhất thế giới, với EV chiếm 21% thị trường này. Tại châu Âu, EV chiếm khoảng 12% trong tổng doanh số bán xe. Nhưng tại Mỹ, phần chia của thị trường EV chỉ khoảng 6%.

Các chuyên gia trong ngành và những nhà phân tích cho biết, trong số những rào cản khiến EV bị "ế" có các yếu tố như: thiếu các trạm sạc điện nhanh, chi phí pin EV tăng cao, chủ yếu do thiếu các vật liệu chính và sự bất an xung quanh các cách trợ giá của chính phủ.

Từ năm 2029, EV có thể chiếm 1/3 ở thị trường Bắc Mỹ, và chiếm khoảng 26% trong tổng số xe sản xuất trên thế giới, theo công ty tư vấn AutoForecast Solutions (AFS).

Chủ tịch AFS Joe McCabe nhận định, doanh số bán EV sẽ không tăng nhanh, và nếu năm 2023 xảy ra suy thoái kinh tế - như nhiều nhà kinh tế học đã dự báo - thì sẽ dẫn đến việc EV khó được người tiêu dùng lựa chọn. 

Tổ chức Wards Intelligence dự báo xe dùng động cơ đốt trong sẽ chỉ chiếm chưa tới 80% trong doanh số bán ở Bắc Mỹ kể từ năm 2027.

Dựa theo kế hoạch sản xuất của các hãng xe, nhà phân tích Haig Stoddard của Wards cho biết, các hãng xe “kỳ vọng dòng xe dùng động cơ đốt trong sẽ tăng mạnh vào 10 năm tới”.

Suốt năm 2022, các hãng xe đã có tên tuổi như Mercedes, Ford và General Motors đều trình làng các kiểu EV mới thách thức Tesla và các doanh nghiệp mới trong dòng xe EV. Việc sản xuất đại trà dòng EV sẽ bắt đầu từ năm 2023 và 2024. Đến năm 2025, có thể sẽ có 74 kiểu EV khác biệt được bán ở khu vực Bắc Mỹ, Joe McCabe nói. Nhưng ông dự báo, sẽ có chưa tới 20% số xe này bán được nhiều ở mức trên 5.000 chiếc/năm.

Các nền kinh tế bị chậm lại cũng đe dọa toàn bộ nguồn cầu mua xe EV ở châu Âu và Trung Quốc.