Các hãng phát triển vắc xin mới dạng uống, dán, xịt, nguồn gốc thực vật khi Omicron xuất hiện

Các nhà khoa học đã làm việc với tốc độ chưa từng có để phát triển ra vắc xin COVID-19 thế hệ đầu tiên.

Chỉ 9 tháng sau khi Vương quốc Anh phong tỏa, bà Margaret Keenan (90 tuổi) chính thức trở thành người đầu tiên trên thế giới (bên ngoài khuôn khổ các cuộc thử nghiệm) nhận vắc xin Pfizer – BioNTech vào ngày 7.12.2020. Tuy nhiên, vi rút SARS-CoV-2 đang đột biến và sự xuất hiện biến thể Omicron vào tháng trước khiến sự chú ý tập trung vào vắc xin thế hệ tiếp theo.

Chúng ta biết gì về vắc xin COVID-19 thế hệ mới? Một thay đổi nằm ở các cơ chế phân phối, chẳng hạn như vắc xin dạng viên uống của hãng Vaxart (Mỹ) và dạng dán da của Emergex (Anh). Thế nhưng, sự phát triển lớn nhất nằm ở công nghệ tập trung vào tế bào T.

Có nguồn gốc từ tủy xương, tế bào T là tế bào bạch cầu tạo thành một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch. Trong khi các loại vắc xin hiện tại chủ yếu tạo ra các kháng thể bám vào vi rút và ngăn chặn chúng lây nhiễm vào cơ thể, vắc xin thế hệ mới chủ yếu tạo ra các tế bào T để tìm và tiêu diệt các tế bào nhiễm vi rút, từ đó ngăn chặn sự nhân lên của vi rút có thể gây bệnh nặng. Các vắc xin COVID-19 hiện tại cũng tạo ra đáp ứng tế bào T nhưng ở mức độ thấp hơn.

Sau một nghiên cứu gần đây được công bố trên Tạp chí Nature, các nhà khoa học cho biết vắc xin nhắm vào đáp ứng của tế bào T có thể tạo ra khả năng miễn dịch lâu hơn nhiều và chống lại các đột biến vi rút SARS-CoV-2 tốt hơn.

Danny Altmann, giáo sư miễn dịch học tại Đại học Hoàng gia London (Anh), nói: “Vắc xin COVID-19 thế hệ đầu tiên là một chiến thắng nhanh chóng và to lớn - lớn hơn nhiều so với những gì chúng tôi dám dự đoán. Song phía trước sẽ có những thách thức cần xem xét”.

Dưới đây là một số công ty đang trên đà phát triển vắc xin COVID-19 thế hệ mới:

Medicago – GlaxoSmithKline với vắc xin COVID-19 có nguồn gốc thực vật đầu tiên

Tuần trước, công ty công nghệ sinh học Medicago (Canada) và hãng dược phẩm GlaxoSmithKline (Anh) đã công bố “kết quả an toàn và hiệu quả tích cực” từ một cuộc thử nghiệm toàn cầu cho vắc xin nguồn gốc thực vật đầu tiên trên thế giới. Nó dựa trên họ hàng của cây thuốc lá, được sử dụng để tạo ra một hạt bắt chước vi rút và kết hợp với chất bổ trợ do GlaxoSmithKline sản xuất, giúp tăng cường phản ứng miễn dịch nói chung.

Với sự tham gia của 24.000 người trưởng thành trên 6 quốc gia, thử nghiệm giai đoạn cuối cho thấy vắc xin này có hiệu quả tổng thể là 71% và tăng lên 75% khi chống biến thể Delta. Nghiên cứu này không bao gồm cả biến thể Omicron.

Medicago đang nộp đơn xin phê duyệt vắc xin này theo quy định ở Canada và cũng đang đàm phán với các cơ quan quản lý của Mỹ lẫn Vương quốc Anh.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã mô tả vắc xin COVID-19 có nguồn gốc từ thực vật là “điều mới và thú vị”, sản xuất rẻ và dễ bảo quản.

Vaxart phát triển vắc xin dạng viên uống đầu tiên

Công ty công nghệ sinh học Mỹ được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq đã phát triển loại vắc xin COVID-19 dạng viên uống đầu tiên trên thế giới, tạo ra đáp ứng tế bào T và một số kháng thể trong mũi. Vaxart đã phân phối liều lượng cho những người đầu tiên trong một thử nghiệm lâm sàng giữa giai đoạn vào tháng 10.2021 và đang thử nghiệm xem vắc xin có hoạt động chống lại Omicron không.

Một thử nghiệm quốc tế lớn hơn với 800 người tham gia sẽ diễn ra vào năm tới. Dữ liệu đầy đủ từ cuộc thử nghiệm ở Mỹ dự kiến sẽ có ​​vào tháng 3.2022.

Vắc xin dạng viên uống có thể bảo quản dễ dàng mà không cần làm lạnh, điều này giúp dễ sử dụng khắp thế giới và khắc phục được chứng sợ kim tiêm.

“Nếu cho bạn một viên thuốc và một cốc nước, bạn có thể uống nó ngay lập tức. Niêm mạc là nơi vi rút xâm nhập và nếu ngăn chặn nó ở đó, chúng ta giữ cho mọi người khỏe mạnh hơn và chống lại SARS-CoV-2 cùng các biến thể của nó”, tiến sĩ Sean Tucker, người sáng lập Vaxart cách đây 17 năm, cho biết.

Scancell cung cấp vắc xin với kim phun chạy bằng lò xo xuyên qua da

Nhóm nghiên cứu từ Đại học Nottingham (có trụ sở tại Oxford, Anh) đang thử nghiệm hai ứng cử viên vắc xin tạo ra đáp ứng kháng thể và tế bào T chống lại vi rút SARS-CoV-2 ban đầu và biến thể ở 40 tình nguyện viên khỏe mạnh ở Nam Phi.

Người đầu tiên đã được tiêm vắc xin vào tháng 10.2021 và Scancell sẽ tiến hành một thử nghiệm tiếp theo ở Anh, với dữ liệu đầu tiên từ các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu dự kiến ​​vào tháng 6.2022.

Hai loại vắc xin đã được phát triển cùng hai trường đại học của Nottingham, với khoản tài trợ 2 triệu bảng Anh từ Innovate UK và dựa trên một sửa đổi từ công nghệ vắc xin DNA của Scancell.

Vắc xin sẽ được cung cấp thông qua kim phun chạy bằng lò xo, không có kim tiêm, sử dụng một dòng chảy hẹp của chất lỏng để thâm nhập vào da.

Được thành lập vào năm 1997 bởi Lindy Durrant, giáo sư về liệu pháp miễn dịch ung thư tại Đại học Nottingham và là giám đốc điều hành của công ty, Scancell trước đây chuyên phát triển vắc xin ung thư. Công ty được niêm yết tại London (Anh) vào năm 2008. Hai cổ đông chính của Scancell là nhà đầu tư y tế Redmile (Mỹ) và Quỹ Khoa học Đời sống Vulpes (Singapore), trong khi Lindy Durrant và ban lãnh đạo khác cùng sở hữu 1,8% cổ phần của công ty.

Emergex phát triển vắc xin COVID-19 dạng dán da

Emergex (trụ sở ở Oxfordshire, Anh) đã phát triển một loại vắc xin tế bào T có dạng miếng dán da dễ sử dụng, có thể cung cấp khả năng miễn dịch lâu dài hơn so với các sản phẩm hiện nay.

Công ty đã tuyển dụng 26 người cho cuộc thử nghiệm trên người đầu tiên vào tháng 1.2022. Sản phẩm này có thể bảo quản được đến 3 tháng trong nhiệt độ phòng.

Emergex được thành lập vào năm 2016 bởi Thomas Rademacher (giáo sư danh dự về y học phân tử tại Đại học London) để phát triển vắc xin tế bào T và thuộc sở hữu của hãng đầu tư mạo hiểm Vickers Venture Partners (Singapore).

The Vaccine Group với vắc xin dựa trên vi rút herpes, dạng xịt

Công ty The Vaccine Group (Anh) của Frontier Ip Group đã phát triển một loại vắc xin dựa trên vi rút herpes đã được chứng minh trong các nghiên cứu trên động vật để chống lại cả COVID-19 và SARS.

Theo Jeremy Salt, Giám đốc điều hành The Vaccine Group - bác sĩ thú y từng làm việc cho Pfizer trong lĩnh vực phát triển vắc xin, sản phẩm của hãng kích thích đáp ứng tế bào T mạnh mẽ, có hiệu quả chống lại các biến thể SARS-CoV-2 và thúc đẩy các loại vắc xin khác.

The Vaccine Group đang tìm kiếm một đối tác thương mại có thể sản xuất loại vắc xin này trên quy mô lớn để thử nghiệm trên người vào năm tới.

Vắc xin này sẽ được sử dụng dưới dạng tiêm hoặc xịt mũi.