Chỉ công nhận liệt sĩ thời bình với những hành động đặc biệt dũng cảm

Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 47, sáng 11.8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét về dự án Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng (sửa đổi).

Bổ sung BHYT cho vợ, chồng liệt sĩ tái giá

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ, Chính phủ đã cho ý kiến toàn diện về dự thảo Pháp lệnh (sửa đổi) nhất là những vấn đề mới, những vấn đề còn ý kiến khác nhau. Một số nội dung cụ thể, Chính phủ xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội như sau:

Về bổ sung chính sách ưu đãi đối với thế hệ thứ 3 của người hoạt động kháng chiến liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học. Chính phủ đã bổ sung trong dự thảo Pháp lệnh chính sách trợ cấp đối với thế hệ thứ 3 của người hoạt động kháng chiến liên quan đến phơi nhiễm chất độc hóa học.

Song quá trình lấy ý kiến rất khác nhau, chưa nhận được sự đồng thuận cao của các cơ quan chuyên môn về cơ sở khoa học và thực tiễn trong việc xác định danh mục bệnh, tật, dị dạng, dị tật do chất độc hóa học gây ra đối với thế hệ thứ 3 của người hoạt động kháng chiến bị phơi nhiễm chất độc hóa học. Đây là vấn đề lớn, Chính phủ xin báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.

Về bổ sung chế độ đối với vợ hoặc chồng liệt sĩ đã tái giá, Pháp lệnh hiện hành quy định thân nhân của liệt sĩ là: cha đẻ, mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con đẻ, con nuôi, người có công nuôi dưỡng liệt sĩ; vợ hoặc chồng liệt sĩ đã lấy chồng hoặc vợ khác thì không phải là thân nhân liệt sĩ và không được hưởng các chế độ ưu đãi như thân nhân liệt sĩ.

Tuy nhiên, để ghi nhận tình cảm, trách nhiệm của người vợ/chồng tuy đã có chồng/vợ khác nhưng vẫn làm tốt việc chăm sóc gia đình liệt sĩ, nuôi con liệt sĩ nên Chính phủ bổ sung chính sách trợ cấp tuất hàng tháng (bằng một lần mức chuẩn) đối với trường hợp có biên bản của gia đình hoặc họ tộc liệt sĩ khẳng định đã nuôi con liệt sĩ đến tuổi trưởng thành hoặc chăm sóc bố mẹ liệt sĩ khi còn sống, được UBND cấp xã xác nhận.

Quá trình soạn thảo Pháp lệnh, có ý kiến đề nghị Chính phủ bổ sung chính sách bảo hiểm y tế và trợ cấp mai táng đối với vợ hoặc chồng liệt sĩ đã tái giá. Sau khi nghiên cứu, Chính phủ tiếp thu, bổ sung chế độ bảo hiểm y tế, chưa mở thêm chế độ trợ cấp mai táng và chính sách ưu đãi khác như người có vợ hoặc chồng liệt sĩ không tái giá.

Chủ nhiệm Nguyễn Thuý Anh cho biết, đa số ý kiến Ủy ban cho rằng để ghi nhận tình cảm, công lao, trách nhiệm của người vợ/chồng liệt sĩ tuy đã có chồng/vợ khác nhưng vẫn chăm sóc bố, mẹ liệt sĩ, nuôi con liệt sĩ hoặc vì hoạt động cách mạng mà không có điều kiện chăm sóc bố mẹ liệt sĩ thì việc bổ sung chế độ bảo hiểm y tế và trợ cấp mai táng phí đối với vợ/chồng liệt sĩ tái giá là phù hợp.

Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế - xã hội hiện nay của đất nước có thể bảo đảm được việc bổ sung chế độ vì số lượng nhóm đối tượng này hiện nay không nhiều, đa số cũng lớn tuổi .

Báo cáo thẩm tra nêu rõ, theo số liệu của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội thì số lượng vợ hoặc chồng của liệt sỹ tái giá đang hưởng tuất hằng tháng là 24.463 người, trong đó, số đang hưởng BHXH là 12.647 người. Số đề nghị hưởng bảo hiểm y tế theo Chính phủ đề nghị còn lại là: 11.816 người.

Như vậy, nếu chi trả thêm trợ cấp mai táng phí cho tất cả các đối tượng này thì tổng kinh phí khoảng hơn 20 tỉ đồng rải trong nhiều năm cho đến khi hết đối tượng.

Công nhận liệt sĩ thời bình với những hành động đặc biệt dũng cảm

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, theo quy định hiện hành, người dũng cảm cứu người, cứu tài sản của nhà nước và nhân dân khi chết thì được xem xét công nhận liệt sĩ. Thực tiễn áp dụng quy định này, nhiều trường hợp chết đuối nước khi cứu người, cứu tài sản hoặc tham gia phòng, chống bão lũ, chết do tai nạn khi làm nhiệm vụ… dù rất cần phải tuyên dương, ghi nhận trong xã hội song việc được công nhận liệt sĩ làm dư luận xã hội không đồng tình.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, việc cứu người là trách nhiệm và nghĩa vụ của công dân theo quy định của Bộ luật Hình sự (Điều 132: Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng).

Do đó, Chính phủ sửa đổi tại Điều 14 của dự thảo Pháp lệnh theo hướng chỉ xem xét đối với những trường hợp chết do có hành động đặc biệt dũng cảm thực hiện các công việc đặc biệt nguy hiểm, cấp bách, để cứu người, cứu tài sản của Nhà nước, nhân dân; là những tấm gương, có ý nghĩa tôn vinh, giáo dục và lan tỏa rộng rãi trong xã hội.

Những trường hợp khác hướng chuyển sang khen thưởng theo pháp luật thi đua khen thưởng (Huy chương, Huân chương) và thực hiện trợ cấp mai táng hoặc hưởng chính sách tử tuất theo Luật Bảo hiểm xã hội.

Thẩm tra nội dung Chính phủ trình, đa số ý kiến Ủy ban Về các vấn đề xã hội tán thành với sửa đổi trên, vì việc bổ sung tính chất công việc, hiệu ứng của hành động và nâng mức độ dũng cảm, cứu người, cứu tài sản, sẽ đảm bảo điều kiện chặt chẽ hơn, xứng đáng hơn.

Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cũng đồng tình cần xem xét công nhận liệt sĩ thời bình đối với những trường hợp chết do có hành động đặc biệt dũng cảm, nhưng với những trường hợp khác cần được tôn vinh thì phải quy định cụ thể là công nhận ở cấp nào, danh hiệu gì hay huân chương, huy chương gì.

Lam Thanh