Cuộc cách mạng Troussier với nền tảng hai giải U.19 và U.21

HLV Philippe Troussier bắt đầu làm việc ở Việt Nam từ hè năm 2018 trên cương vị Giám đốc kỹ thuật Trung tâm đào tạo trẻ PVF. Sau đó, ông nhận nhiệm vụ dẫn dắt U.19 Việt Nam kể từ năm 2019 để chuẩn bị cho vòng chung kết U.19 châu Á 2020 với mục tiêu giành vé tham dự VCK U.20 World Cup 2021.

Ông Troussier đã hoàn thành bước một khi đội U.19 Việt Nam thắng Mông Cổ 3-0, Guam 4-1 và hòa Nhật Bản 0-0 để giành vé vào VCK U.19 châu Á diễn ra ở Uzbekistan từ ngày 14 đến 31.10.2020.

Trước đó, chuẩn bị vòng loại U.19 châu Á, đội Việt Nam đã thắng Thái Lan 1-0 và thua Hàn Quốc 1-2. Đáng tiếc, do đại dịch COVID-19, AFC đã phải hủy VCK U.19 châu Á khiến cho giấc mơ dẫn đắt đội U.19 Việt Nam tham dự VCK U.20 World Cup 2021 của ông Troussier không thành.

Nhưng, chính trong 3 năm quan sát, làm việc trực tiếp với bóng đá trẻ Việt Nam đã là chất liệu tốt để ông Troussier thực hiện cuộc cách mạng qua lối chơi kiểm soát bóng cho BĐVN để phù họp với xu hướng phát triển hiện đại.

Giải U.19, U.21: Tương lai của BĐVN

Dưới góc nhìn của HLV Troussier, đa số những cầu thủ xuất sắc nhất ở lứa tuổi này sau đó đều trở thành trụ cột của các câu lạc bộ thi đấu ở Hạng Nhất, V-League và đội tuyển quốc gia.

Rất dễ dàng đồng quan điểm với ông Troussier khi chúng ta cùng quay lại quá khứ gần, thế hệ cầu thủ thi đấu ở VCK U.20 World Cup 2017; hay đội U.23 Việt Nam từng vào trận chung kết giải châu Á 2018; hoặc như các đội U.22 Việt Nam tham dự SEA Games - tất cả đều là những tên tuổi đã trưởng thành từ giải U.19, U.21 quốc gia.

Những cầu thủ nào đã cùng nhau đem lại sự khởi sắc cho BĐVN, đồng thời trở thành hiện tượng của bóng đá châu Á qua chiến tích bất ngờ mà ngoạn mục: á quân giải U.23 châu Á 2018 tại Thường Châu (Trung Quốc)?

Đó là những Quang Hải, Duy Mạnh, Đình Trọng, Văn Hậu, Đức Huy, Thành Chung, Thái Quý (Hà Nội); Công Phượng, Tuấn Anh, Xuân Trường, Hồng Duy, Văn Toàn, Ngọc Quang (HAGL); Hà Đức Chinh (Đà Nẵng); thủ môn Bùi Tiến Dũng (Thanh Hóa); trung vệ Bùi Tiến Dũng (Viettel); Phan Văn Đức, Nguyễn Xuân Mạnh (SLNA)... đều là những đôi chân từng đặt dấu giầy trên khắp các sân cỏ Việt Nam ở giải U.19, U.21 quốc gia và không lâu sau đó, những cầu thủ nổi bật nhất của thế hệ này đã khoác áo đội tuyển Việt Nam.

Ở cấp câu lạc bộ, đội U.19 Hà Nội đã có 6 lần vô địch giải U.19 quốc gia (2011, 2014, 2016, 2017, 2019, 2022). Cùng với U.19, U.21 Hà Nội lên ngôi tại giải U.21 quốc gia 2022, qua đó trở thành đội bóng nắm giữ kỷ lục về số lần vô địch giải U.21 (6 lần vào các năm 2013, 2015, 2016, 2018, 2019, 2022).

Hà Nội FC cho thấy giá trị khi xây dựng được hệ thống đào tạo bóng đá trẻ tốt. Chính những đội U.19, U.21 đã cung cấp nguồn cầu thủ chất lượng và liên tục cho Hà Nội FC để nhiều năm qua Hà Nội FC đã là đội bóng số 1 Việt Nam. Ngay như thủ quân Hà Nội FC, tuyển thủ quốc gia Nguyễn Văn Quyết, 31 tuổi, Quả bóng vàng 2020, 2022 cũng là ngôi sao của các giải U.19, U.21 trước đây.

Cũng công thức này, ĐTVN hôm nay cũng là những tên tuổi nổi lên từ hai giải U.19, U.21 trong đó có đầy đủ những thế hệ mới: Phạm Tuấn Hải, Tuấn Tài, Minh Trọng, Thanh Nhàn, Đình Bắc, Văn Cường, Thái Sơn…

Bóng đá Việt Nam nhìn từ hai giải U.19, U.21

Điều ông Troussier muốn nói trước tiên khi trao đổi với người viết là các đội thi đấu ở V-League phụ thuộc quá nhiều vào các ngoại binh, và mặc nhiên trao cho họ các vị trí trung vệ, tiền đạo với thể hình cao to, khỏe mạnh. Từ góc nhìn này, đa số các đội đều có lối chơi tấn công như nhau là phát bóng dài, tận dụng tối đa ưu thế về thể hình, tố chất sức mạnh, tranh chấp bóng tầm cao của các cầu thủ nước ngoài.

Lối chơi này, theo ông Troussier không chỉ bóp chết sự sáng tạo, bỏ qua lối chơi kỹ thuật, những pha phối hợp nhanh, khéo léo xử lý thông minh, linh hoạt… tạo nên những tình huống đột biến mà nguy hiểm hơn, BĐVN hoàn toàn phụ thuộc vào các ngoại binh, từ đó không thấy đâu là bản sắc trong lối chơi của BĐVN.

Ông Troussier nhắc đến thành công của đội Hà Nội khi có Quang Hải không to cao là một ví dụ. Thành tích của Hà Nội đã chứng minh cho triết lý chơi bóng của họ: bên cạnh các cầu thủ nước ngoài, đội Hà Nội đã xây dựng được lực lượng những cầu thủ trong nước có lối chơi kỹ thuật, thông minh, biết phán đoán các tình huống trên sân và xử lý khôn khéo.

Với ông Troussier, BĐVN cần thay đổi khi quá chú trọng thành tích ở mọi cấp độ. Khi bóng đá trẻ Việt Nam đặt nặng thành tích thì không thể toàn tâm toàn ý đào tạo, phát triển khả năng sáng tạo, tư duy chiến thuật của các cầu thủ trẻ trên nhiều vị trí.

Bệnh thành tích, cùng lối chơi hoàn toàn phụ thuộc vào các cầu thủ nước ngoài suốt nhiều năm qua của BĐVN mà HLV các đội trẻ cũng có sự rập khuôn trong huấn luyện. Như trung vệ hay tiền đạo phải là những cầu thủ có thể hình tốt, sau đó mặc nhiên hướng dẫn các trung vệ, tiền đạo tập rồi đối phó hay thích nghi với các tình huống cố định, thay vì dạy thêm những kỹ năng cơ bản chống lại hay phát huy thêm lối chơi kỹ thuật, khéo léo và nhanh nhẹn của các cầu thủ nhỏ con.

Ông Troussier nhấn mạnh, để huấn luyện cầu thủ trẻ thích nghi rồi phát triển ở nhiều vị trí khác nhau với tư duy chiến thuật khác nhau sẽ cần nhiều thời gian. Nhưng vì thành tích mà các HLV đã hạn chế khả năng phát triển của cầu thủ, thực trạng này coi như chúng ta tự giới hạn sự phát triển đa dạng, sáng tạo của tuổi trẻ.

Với bóng đá trẻ cần xác định thành tích đội trẻ không quan trọng bằng tương lai cầu thủ trẻ. BĐVN không nên xem thất bại hiện tại của bóng đá trẻ là quan trọng, mà thành công tương lai của bóng đá trẻ mới là cái đích của công tác đào tạo bóng đá trẻ.

Mỗi trận đấu có thể thua từ sai lầm không mong muốn của các cầu thủ trẻ, nhưng đó là cơ hội để các HLV sửa lỗi cho tương lai các cầu thủ trở nên tốt hơn.

Ông Troussier ví ông như là nhạc trưởng còn các cầu thủ là nhạc công, mỗi người chơi từng nhạc cụ. Ông Troussier nói rằng ông có cách quản lý riêng, ông cho phép từng nhạc công được chơi sáng sáng tạo nhưng quan trọng là sự sáng tạo đó là phải phục vụ cho cái chung, tất cả cùng nhau để có cùng sự kết nối đồng bộ. Triết lý của ông Troussier sẽ cố gắng đem lại sự thoải mái vì khi đó các cầu thủ mới tự tin và biết phải làm gì.

Ông Troussier đưa ra lời khuyên, để có được vị trí chính thức ở các câu lạc bộ V-League và cao hơn là đội tuyển quốc gia, ngoài tài năng, sự nỗ lực của bản thân thì bệ phóng từ các giải trẻ đã giúp các cầu thủ trưởng thành và phát triển kỹ năng.

Muốn chinh phục và ngự trị trên đỉnh cao, các cầu thủ đừng mơ quá xa mà nên đặt cho mình từng mức phấn đấu, đó là chinh phục từng mục tiêu gần trước rồi hướng đến mục tiêu xa hơn. Hãy tỏa sáng ở giải U.19 , U.21 trước khi muốn rực rỡ ở V-League và khoác lên người chiếc áo đội tuyển quốc gia Việt Nam.

***

BĐVN cần thay đổi chuyển từ tầm nhìn ngắn hạn khi quá chú trọng đến thành tích qua tầm nhìn xa với những mục tiêu cụ thể cùng giải pháp để đạt được từng mục tiêu đề ra.

Kết thúc cuộc trao đổi, ông Troussier nhấn mạnh: chỉ có người Việt Nam mới giúp BĐVN phát triển.

Tương lai là chuyện chưa thể nói trước. Nhưng trước mắt, lần đầu tiên sau gần 30 năm từ khi giải U.19 quốc gia (trước đó là U.18) ra đời, số lượng đội đăng ký tham dự giải U.19 quốc gia 2024 đã tăng kỷ lục là 36 đội. Đó là thông tin vui cho BĐVN. Với sự hợp tác của Công ty cổ phần Tập đoàn Truyền thông Thanh Niên với VFF, các giải U.19 và U.21 quốc gia ngày càng phát triển về quy mô và chất lượng.