Đổi mới sáng tạo mở là tiền đề của nền kinh tế chia sẻ

Bàn đạp hướng đến mục tiêu thành quốc gia khởi nghiệp

Tại diễn đàn "Đổi mới sáng tạo mở” diễn ra tại Bình Dương (trong khuôn khổ Techfest Vietnam 2022), bà Nguyễn Hương Quỳnh - đồng sáng lập, Giám đốc điều hành Nền tảng kết nối đổi mới sáng tạo mở BambuUP, chia sẻ: "Tốc độ và tính kiên định trong sự hành động sẽ xác định người chiến thắng trên thị trường".

Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, trong khi các nước phát triển dùng hơn 3% GDP cho ngân sách nghiên cứu và phát triển (R&D), thì con số này ở các nước đang phát triển là dưới 1%, trong đó Việt Nam chỉ chi 0,53% GDP cho hoạt động này năm 2019.

Báo cáo Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam 2022 do Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp KH-CN (NATEC), Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia (NSSC), Nền tảng kết nối đổi mới sáng tạo BambuUP đã chỉ ra "4 ưu tiên hàng đầu" mà các doanh nghiệp trên thế giới đã, đang và cần tập trung trong năm 2022 cũng như những năm tiếp theo.

Trong đó, báo cáo nêu rõ các ưu tiên là: biến đổi khí hậu và giảm thiểu phát thải khí carbon; chiến lược tuyển dụng và giữ chân nhân tài; củng cố và tăng cường tính hiệu quả của chuỗi giá trị; chuyển đổi số và gia tăng hàm lượng công nghệ.

Theo ông Nguyễn Gia Anh Vũ - Giám đốc Công nghệ và kỹ thuật số Heineken, “chuyển đổi số”, “big data”, “hiện đại hóa công nghiệp”... là những khái niệm cơ bản nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn loay hoay không biết làm cách nào để chuyển đổi số, biến dữ liệu thành tiền, hoặc hiện đại hóa công nghiệp. Ông Vũ nhấn mạnh, trước hết phải đổi mới tư duy lãnh đạo, tiếp nữa là xây dựng quy trình, văn hóa về sử dụng dữ liệu số, thông tin số.

Bà Phan Hoàng Lan - Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo (CEI, Đại học Fulbright) cho biết thông thường có 4 mô hình để doanh nghiệp thực hiện đổi mới sáng tạo, bao gồm tự mở một phòng nghiên cứu R&D nội bộ; thuê các công ty tư vấn về đổi mới sáng tạo doanh nghiệp; hợp tác với startup; hoặc làm việc với các trường đại học, viện nghiên cứu.

Trong đó, thay vì chỉ tập trung vào nguồn lực bên trong, thì theo bà Lan, đổi mới sáng tạo mở được hiểu là sự tham gia của nguồn lực bên ngoài, bao gồm các startup, viện/trường vào giải quyết bài toán cho chính doanh nghiệp.

Cụ thể, mô hình doanh nghiệp - công ty khởi nghiệp thường được thể hiện thông qua việc các tập đoàn mua các sản phẩm, dịch vụ của startup, tiếp cận các giải pháp, công nghệ đa dạng với chi phí tiết kiệm. Điểm yếu của mô hình này là có những giải pháp của startup chưa thực sự được chứng minh, không đủ để nhân rộng hoặc thiếu bảo mật thông tin.

Dù vậy, ông Martin Kim - Giám đốc Shinhan Future Lab nhấn mạnh các đơn vị nên hỗ trợ kỹ năng, kinh nghiệm và vốn cho các startup để họ thêm tự tin và có thể thực hiện chuyển từ ý thức sang hành động. Hiện Việt Nam cũng đã có sự xuất hiện của hơn 3.000 startup trên toàn quốc về hầu hết các lĩnh vực công nghệ và kinh doanh, là cơ sở để các doanh nghiệp lớn, tập đoàn kết nối và tận dụng nguồn lực sáng tạo từ bên ngoài này.

Theo các chuyên gia, mô hình đối tác doanh nghiệp - trường đại học/viện nghiên cứu giúp doanh nghiệp tận dụng nhiều trí tuệ, sáng kiến mới của các viện, trường không chỉ ở Việt Nam mà cả ở trên thế giới, chia sẻ chi phí và rủi ro cũng như tạo điều kiện để kết nối, tuyển chọn nhân tài. Tuy nhiên, điểm trừ của mô hình này là giải pháp ở các viện/trường thường ở giai đoạn sơ khởi và cần nhiều thời gian để kết nối, điều chỉnh.

“Trung tâm CEI của Đại học Fulbright sẽ theo mô hình này với mong muốn xây dựng một nền tảng giúp sinh viên, giảng viên, cá nhân khởi nghiệp kết nối và đổi mới sáng tạo trong và ngoài doanh nghiệp”, bà Hoàng Lan chia sẻ.

Đại diện từ Heiniken cũng nhấn mạnh về mối liên kết giữa doanh nghiệp và viện/trường, theo đó Heineken đã nhận sinh viên vào thực tập, đồng thời thường xuyên cử các nhân viên đến chia sẻ thông tin, kiến thức tại các trường đại học.

Theo ông Trịnh Hồng Minh - đồng sáng lập Công ty cổ phần Tập đoàn The Startup, đổi mới sáng tạo mở sẽ là tiền đề của nền kinh tế chia sẻ, chia sẻ về kinh tế, nguồn vốn, nhân lực, tri thức, giáo dục… Phương pháp này cũng là bàn đạp hướng đến mục tiêu trở thành quốc gia khởi nghiệp của Việt Nam.

Hướng tới sự phát triển bền vững

Tại chương trình Dấu ấn Techfest 2022, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định trong xu thế hội nhập và phát triển hiện nay, khởi nghiệp và tạo dựng doanh nghiệp là động lực thiết yếu của nền kinh tế mỗi quốc gia và toàn thế giới; giải quyết khó khăn, thách thức mang tính toàn cầu cũng như hướng tới sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia nói riêng và toàn thế giới nói chung.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh trí tuệ Việt, sức sáng tạo Việt, ý chí người Việt đã và đang từng bước khẳng định và vươn ra thế giới, xóa nhòa khoảng cách địa lý, tận dụng lợi thế địa phương trên trường quốc tế; việc phát triển một môi trường đặc biệt thuận lợi cho khởi nghiệp sáng tạo, một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo là vô cùng cần thiết.

Để làm được điều này, cần phát triển đồng bộ hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, ngành, vùng, các khu công nghệ cao, vườn ươm sáng tạo, trong đó lấy doanh nghiệp làm trung tâm và các viện/trường là chủ thể nghiên cứu; phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực cho khởi nghiệp sáng tạo… 

Bộ trưởng Bộ KH-CN Huỳnh Thành Đạt nhận định xây dựng và phát triển một hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo bền vững, hiệu quả cao và tạo giá trị gia tăng cho nền kinh tế không phải là một con đường ngắn.

Bộ trưởng Đạt nói rằng ông tin vào trí tuệ Việt, vào khát vọng mãnh liệt với quyết tâm cao và nỗ lực lớn, Việt Nam sẽ thực sự trở thành một miền đất đổi mới sáng tạo màu mỡ cho các hạt giống tốt được nảy mầm, lớn lên với quy mô khu vực và toàn cầu.