Hãng bán máy sản xuất chip hàng đầu thế giới đối mặt hạn chế xuất khẩu mới sang Trung Quốc

Các biện pháp mà chính phủ Hà Lan trước đó cam kết công bố trước mùa hè, không đề cập đến Trung Quốc hay ASML, nhưng được thiết kế để hạn chế việc vận chuyển ba mẫu máy của công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip hàng đầu thế giới đến quốc gia châu Á này, trang Bloomberg đưa tin.

Các nhà làm luật Hà Lan đã xây dựng quy định kiểm soát xuất khẩu theo kế hoạch chi tiết có thể được sử dụng bởi các quốc gia thành viên khác của Liên minh châu Âu (EU) và dự định công bố nó ngay sau ngày 30.6 hoặc trong tuần đầu tiên tháng 7, theo Bloomberg.

Người phát ngôn của chính phủ Hà Lan từ chối bình luận về vấn đề trên.

Chính quyền Biden đã thúc ép Hà Lan và các quốc gia đồng minh hỗ trợ ngăn chặn Trung Quốc phát triển hơn nữa ngành công nghiệp chip, tạo ra những tiến bộ trong công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI) và điện toán lượng tử cũng như tăng cường năng lực quân sự.

Mỹ đã triển khai các biện pháp kiềm chế xuất khẩu rộng lớn, hạn chế việc bán một số chất bán dẫn tiên tiến và công nghệ sản xuất chip cho các công ty Trung Quốc.

Vào tháng 1, các quan chức Hà Lan và Nhật Bản đã đồng ý nguyên tắc tham gia chiến dịch của Mỹ.

Mỹ, Hà Lan và Nhật Bản là nguồn cung cấp thiết bị hàng đầu thế giới và có chuyên môn cần thiết để tạo ra chất bán dẫn tiên tiến nhất.

ASML, hãng công nghệ có giá trị thị trường lớn nhất châu Âu, trước đây cho biết các biện pháp này sẽ “không ảnh hưởng đáng kể đến triển vọng tài chính của họ” trong năm 2023 hoặc dài hạn. Công ty sẽ cần phải xin chính phủ Hà Lan giấy phép xuất khẩu để vận chuyển một số hệ thống quang khắc cực tím sâu (DUV) tiên tiến sang Trung Quốc.

Các hạn chế mới dự kiến sẽ ngăn việc vận chuyển mẫu DUV TWINSCAN NXT: 2000i, NXT: 2050i và NXT: 2100i sang Trung Quốc, theo Bloomberg. Kể từ năm 2019, ASML đã bị cấm bán máy in thạch bản cực tím (EUV) tiên tiến nhất của mình cho Trung Quốc.

Liesje Schreinemacher, Bộ trưởng Thương mại Hà Lan, đề cập trong một bức thư hồi tháng 3: “Hà Lan cho rằng điều cần thiết trên cơ sở an ninh quốc gia và quốc tế là công nghệ này phải được kiểm soát càng sớm càng tốt”.

Tuy nhiên, các biện pháp của Hà Lan không đạt được mức độ như chính quyền Biden thực hiện vào tháng 10.2022 để hạn chế xuất khẩu máy móc và kiến thức sản xuất tới các hãng chip Trung Quốc.

Chính phủ của Thủ tướng Hà Lan - Mark Rutte đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ Mỹ trong việc giúp tạo ra cuộc phong tỏa toàn cầu nhằm kìm hãm sự trỗi dậy của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip. Thế nhưng, ASML là công ty có giá trị nhất Hà Lan, còn Trung Quốc là một trong những thị trường lớn nhất của hãng này.

Tình huống của Mark Rutte theo một cách nào đó tương tự điều Peter Wennink, Giám đốc điều hành ASML, đang phải đối mặt. ASML phụ thuộc vào Mỹ (đồng minh thân cận với Hà Lan) trong khi căng thẳng giữa nước này và Trung Quốc gia tăng, nhưng cố gắng bảo vệ một nguồn tăng trưởng quan trọng.

Peter Wennink lập luận rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu do Mỹ dẫn đầu chống lại Trung Quốc cuối cùng có thể thúc đẩy quốc gia châu Á phát triển thành công công nghệ của riêng mình trong các máy sản xuất chip tiên tiến. Ông nói trong một cuộc phỏng vấn với Bloomberg tại trụ sở chính của ASML ở thành phố Veldhoven (Hà Lan): “Bạn càng đặt Trung Quốc dưới áp lực thì càng có nhiều khả năng họ sẽ nỗ lực gấp đôi trong việc chế tạo các máy in thạch bản có thể cạnh tranh với ASML. Các định luật vật lý tại Trung Quốc cũng giống như ở đây”.

Chuyến thăm Trung Quốc của Peter Wennink cuối tháng 3 khó có thể xoa dịu nỗi đau cho ngành công nghiệp chip nước này, vốn đang bị ảnh hưởng bởi những hạn chế ngày càng khắt khe từ Mỹ.

Thời điểm đó, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc - Vương Văn Đào nói với Peter Wennink rằng nước này muốn tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho các công ty nước ngoài, nơi ASML có thể duy trì niềm tin và giúp đảm bảo sự ổn định của chuỗi sản xuất bán dẫn toàn cầu, theo trang SCMP.

Peter Wennink không đưa ra bất kỳ bài phát biểu nào và không tham gia cuộc phỏng vấn nào của phương tiện truyền thông Trung Quốc. Điều này làm nổi bật sự nhạy cảm về vị trí ASML trong các kế hoạch phát triển chip của Trung Quốc.

He Hui, Giám đốc nghiên cứu chất bán dẫn của công ty tư vấn công nghệ độc lập Omdia, cho biết: “ASML coi Trung Quốc là một thị trường rất quan trọng ở châu Á và cùng với nhiều công ty châu Âu, họ muốn tập trung vào khía cạnh kinh doanh. Song trong môi trường hiện tại, ASML phải tìm ra một cách cân bằng hơn cho sự phát triển của mình ở Trung Quốc, đồng thời giảm tác động chính trị”.

Cùng với Nikon và Tokyo Electron Limited (đều ở Nhật Bản), ASML được cho là công ty quan trọng nhất với nỗ lực do Mỹ dẫn đầu nhằm hạn chế tham vọng sản xuất chip tiên tiến của Trung Quốc.

Các hạn chế xuất khẩu mới của Nhật Bản với 23 loại thiết bị và vật liệu liên quan đến chip (cũng có hiệu lực vào tháng 7) sẽ phá vỡ kế hoạch tự cung cấp chất bán dẫn của Trung Quốc vì các mặt hàng được chọn lọc và nhắm mục tiêu một cách rất cụ thể.

Theo đó, các công ty Nhật Bản sẽ cần giấy phép cụ thể của chính phủ với việc xuất khẩu 23 loại mặt hàng sang bất kỳ quốc gia nào không có trong danh sách 42 thị trường “thân thiện”, theo trang SCMP.

Hầu hết các công cụ được đề cập trong danh sách là máy móc cần thiết trong quá trình sản xuất chip bán dẫn mặt trước, bao gồm in thạch bản, khắc, lắng đọng màng, phủ, phát triển và làm sạch. Theo nhà đầu tư thiết bị chip yêu cầu giấu tên, các hạn chế của Nhật Bản cũng có thể bao gồm cả thiết bị cũ.

Một kỹ sư của nhà sản xuất thiết bị bán dẫn có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết: “Nếu Nhật Bản làm theo Mỹ để hạn chế hoàn toàn việc xuất khẩu máy móc sản xuất chip, việc nghiên cứu và phát triển của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng”.

Với Trung Quốc, đó là lệnh cấm tương tự việc hạn chế xuất khẩu từ Mỹ được công bố vào tháng 10.2022, sẽ giáng một đòn nặng nề vào nỗ lực thúc đẩy tự cung tự cấp lớn hơn về chip của quốc gia châu Á này.

Chính quyền Trung Quốc đã bày tỏ sự tức giận vì các biện pháp hạn chế xuất khẩu này và kêu gọi Nhật Bản suy nghĩ lại, nhưng có rất ít dấu hiệu cho thấy quyết định này sẽ bị đình chỉ hoặc thu hồi.

Tương tự như Hà Lan, Nhật Bản không đề cập rõ ràng đến Trung Quốc trong các thông báo kiểm soát xuất khẩu của mình. Thay vào đó, các quan chức Nhật Bản nói rằng việc xuất khẩu thuộc Đạo luật Ngoại hối và Ngoại thương, quy định việc xuất khẩu vũ khí của Nhật Bản và các hàng hóa khác có thể được chuyển đổi thành các ứng dụng quân sự.

Các mặt hàng bị Nhật Bản hạn chế trong danh sách đang mở rộng, sẽ nhắm vào một loạt thiết bị và vật liệu công nghệ cao cần thiết cho sản xuất chip tiên tiến. Các nhà phân tích nói rằng những hạn chế từ Nhật Bản vượt ra ngoài những giới hạn mà Mỹ đã áp đặt với Trung Quốc.

Ví dụ một số loại thiết bị in khắc tia cực tím sâu, được dùng để in chip trên wafer (đĩa bán dẫn) với nguồn sáng 193 nanomet và có thể đẩy công nghệ sản xuất chip lên 14 nanomet, sẽ là mục tiêu.

Một nhà đầu tư thiết bị chip yêu cầu giấu tên cho biết: “Cảm giác của tôi là danh sách này nhằm mục đích loại bỏ tất cả nguồn mua sắm thay thế từ Nhật Bản, nơi các công ty Trung Quốc có thể tìm đến”. Ông nói thêm, những hạn chế này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành công nghiệp sản xuất chip của Trung Quốc.

Các nhà sản xuất chip Trung Quốc đã chuyển sang nhà cung cấp không phải của Mỹ, chủ yếu từ Nhật Bản, Hà Lan và Đức, trong ba năm qua để giảm việc sử dụng các linh kiện của Mỹ trong các nhà máy Trung Quốc.

Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng chip toàn cầu, với sự độc quyền trong một số lĩnh vực nhất định. Đó là điều mà Nhật Bản từng sử dụng làm vũ khí trong quá khứ trong cuộc cạnh tranh với Hàn Quốc.

Vào tháng 7.2019, Nhật Bản đã thắt chặt kiểm soát xuất khẩu sang Hàn Quốc ba vật liệu chính gồm polyimide flo hóa, điện trở và hydro florua để sản xuất chip và màn hình, làm gián đoạn các ngành công nghiệp hạ nguồn của Hàn Quốc. Việc kiểm soát xuất khẩu chỉ kết thúc trong năm nay khi Nhật Bản và Hàn Quốc hàn gắn quan hệ.

Theo dữ liệu của UN Comtrade, Nhật Bản là nhà xuất khẩu thiết bị sản xuất chất bán dẫn hàng đầu sang Trung Quốc vào năm 2022. Do đó, Trung Quốc đã gây áp lực ngoại giao lên Nhật Bản để đảo ngược quyết định hạn chế xuất khẩu.