Ngày 28.4, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã công bố kế hoạch cấm bán thuốc lá có hương vị bạc hà tại nước này. Đây là biện pháp được nhiều chuyên gia y tế ca ngợi là hành động có ý nghĩa lớn trong nỗ lực kiểm soát thuốc lá.
Theo đó, lệnh cấm sẽ có tác động lớn nhất đến những người da đen hút thuốc lá. Gần 85% trong số người da đen sử dụng thuốc lá có tinh dầu bạc hà, so với 29% những người da trắng. Nếu thành công, lệnh cấm này có thể làm giảm tỷ lệ mắc những bệnh mạn tính và hạn chế số ca tử vong do hút thuốc lá.
Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), tinh dầu bạc hà (menthol) là một hợp chất hóa học có thể được tìm thấy tự nhiên trong cây bạc hà và các loại cây tương tự khác, hoặc được tạo ra trong phòng thí nghiệm.
Về cơ bản, các công ty sản xuất thuốc lá thêm tinh dầu bạc hà vào thuốc lá làm cho thuốc lá có vị thơm ngon hơn, đặc biệt là đối với những người mới hút thuốc và những người trẻ tuổi. Menthol trong thuốc lá tạo ra cảm giác mát trong cổ họng và đường hô hấp khi người dùng hít vào, làm cho khói thuốc lá bớt khét hơn đối với người dùng.
Một số thông điệp tiếp thị cố gắng ngụ ý rằng thuốc lá tinh dầu bạc hà bằng cách nào đó là một sự thay thế "lành mạnh" hơn các loại thuốc lá khác. Nhưng thuốc lá có tinh dầu bạc hà cũng có hại như thuốc lá không có tinh dầu bạc hà, và thậm chí còn gây nghiện hơn, khiến người dùng khó bỏ thuốc hơn.
Thuốc lá bạc hà chiếm khoảng 1/3 thị trường thuốc lá trị giá 80 tỉ USD của Mỹ và khoảng 18,5 triệu người Mỹ đang hút chúng. FDA đã nhiều lần cố gắng loại bỏ thuốc lá bạc hà nhưng vấp phải nhiều sự phản đối của các công ty sản xuất thuốc lá.
Việc cấm thuốc lá bạc hà "sẽ giúp ngăn trẻ em trở thành thế hệ người hút thuốc tiếp theo và giúp những người trưởng thành bỏ thuốc lá" - Xavier Becerra, thư ký dịch vụ y tế và con người cho biết.
Ông Kingsley Wheaton, Giám đốc tiếp thị của British American Tobacco, công ty bán thuốc lá có tinh dầu bạc hà hàng đầu tại Mỹ, cho biết công ty tin rằng có nhiều cách hiệu quả hơn để giảm tác hại từ thuốc lá hơn là cấm thuốc lá bạc hà.
"Các bằng chứng khoa học cho thấy không có sự khác biệt nào về rủi ro sức khỏe liên quan đến thuốc lá có tinh dầu bạc hà so với thuốc lá không có tinh dầu bạc hà, cũng như không ủng hộ rằng thuốc lá có tinh dầu bạc hà ảnh hưởng xấu đến việc bắt đầu, phụ thuộc hoặc bỏ thuốc", ông Wheaton cho biết trong một tuyên bố.
Theo CDC, các chuyên gia sức khỏe cộng đồng nhận thấy thuốc lá bạc hà đã được bán nhiều cho người da đen, dẫn đến hậu quả đàn ông Mỹ gốc Phi có tỷ lệ ung thư phổi cao nhất tại Mỹ.
Chủ tịch Hiệp hội quốc gia vì sự tiến bộ của người da màu (NAACP), Derrick Johnson, gọi lệnh cấm là một "chiến thắng vì công lý". Ông Johnson nói: "Những sản phẩm này đã giết chết con cái, cha mẹ, anh chị em và sinh kế của chúng tôi. Sau khi chiến đấu chống lại các sản phẩm thuốc lá bạc hà chết người trong nhiều thập niên, hôm nay là một chiến thắng cho người Mỹ da đen".
Tỷ lệ hút thuốc nói chung đã giảm trong 20 năm qua, mặc dù có sự gia tăng nhỏ do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 vào năm 2020. Tuy nhiên, thuốc lá được ước tính gây ra 480.000 ca tử vong mỗi năm, và trong số những người bắt đầu làm quen với việc hút thuốc thì thuốc lá bạc hà được sử dụng phổ biến.
Lệnh cấm không gồm thuốc lá điện tử có tinh dầu bạc hà. FDA đang xem xét tất cả các sản phẩm thuốc lá điện tử đang được bán tại Mỹ để xác định xem có cho phép chúng lưu hành trên thị trường hay không.
Kế hoạch chi tiết về lệnh cấm sẽ được công bố như một quy định được đề xuất trong Cơ quan Đăng ký liên bang ngày 4.5 tới và sẽ được lấy ý kiến công chúng trong ít nhất 60 ngày, sau đó sẽ được hoàn thiện với các bản sửa đổi nếu có.
Dự kiến phải mất ít nhất một năm lệnh cấm thuốc lá bạc hà mới có hiệu lực và có thể phải đối mặt với nhiều thách thức pháp lý từ các công ty thuốc lá. Một phát ngôn viên của Altria, công ty sở hữu Philip Morris USA, bán khoảng 9% thuốc lá bạc hà tại Mỹ, cảnh báo rằng việc cấm thuốc lá bạc hà sẽ đẩy các sản phẩm này vào các thị trường ngầm bất hợp pháp mà không có sự giám sát và gây ra những hậu quả đáng tiếc cho sức khỏe.
Người phát ngôn David Sutton cho biết: “Đưa những sản phẩm này ra khỏi thị trường hợp pháp sẽ đẩy chúng vào thị trường bất hợp pháp, không được kiểm soát".
Năm 2009, Đạo luật Kiểm soát thuốc lá đã cấm thuốc lá có hương liệu đặc trưng (hay còn gọi là thuốc lá có mùi vị đặc trưng, chẳng hạn như anh đào hoặc sô cô la). Ngoại lệ duy nhất của lệnh cấm hương liệu đó là thuốc lá bạc hà.
Sau lệnh cấm đó, mọi người chuyển sang sử dụng xì gà có hương liệu bạc hà, với doanh số bán hàng tăng mạnh. Như FDA giải thích, "các mục tiêu sức khỏe cộng đồng của lệnh cấm thuốc lá có hương liệu có thể đã bị hủy hoại nếu như vẫn tiếp tục bán thuốc lá có vị bạc hà".
Trong tuyên bố của mình, FDA nói rằng lệnh cấm thuốc lá bạc hà sẽ không được thực thi đối với việc sở hữu hoặc sử dụng cá nhân của người tiêu dùng, mà là các nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán buôn, nhà nhập khẩu và nhà bán lẻ sản phẩm.