Nghịch lý: Phương Tây hoảng loạn nếu lạm phát 10% chứ người Nga thì vẫn vô tư

Nền kinh tế Nga thực sự đang hoạt động như thế nào?

Bất chấp các lệnh trừng phạt mà các nước phương Tây áp đặt vì cuộc chiến ở Ukraine, Nga vẫn tiếp tục thu được lợi nhuận đáng kể trên thị trường năng lượng.

Cách đây vài tháng, có thông tin cho rằng nền kinh tế Nga sẽ sớm sụp đổ dưới các lệnh trừng phạt chưa từng có của các nước phương Tây. Nhưng trong tuần này, cơ quan thống kê Rosstat của Nga báo cáo rằng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này chỉ giảm 0,4% trong nửa đầu năm.

Nguồn vốn đầu tư dồi dào, đồng rúp đã phục hồi và lạm phát vốn tăng mạnh vào đầu cuộc chiến đang giảm trở lại - theo số liệu chính thức. Cách đây vài ngày, một quan chức cấp cao của Nga đã dự đoán rằng GDP năm 2022 sẽ chỉ giảm hơn 3%, thay vì giảm 1/3 như phương Tây dự đoán. Nhưng điều gì đang thực sự xảy ra bây giờ?

Theo dự kiến, nguồn thu từ dầu khí - chủ yếu từ Liên minh châu Âu - tiếp tục hỗ trợ tài chính công, mặc dù các nước như Đức và Ý đang cố gắng giảm thiểu sự phụ thuộc vào nhập khẩu của Nga. Công ty năng lượng nhà nước Gazprom vừa báo cáo kết quả kỷ lục trong nửa đầu năm: 2,5 nghìn tỉ rúp (41,4 tỉ euro) đã thúc đẩy giá cổ phiếu tăng lên 1/3.

Nền kinh tế đang bị ảnh hưởng

Maxim Mironov, giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh IE ở Madrid, nói với DW: "Ngay cả khi nền kinh tế Nga đang tồi tệ hơn 6 tháng trước, điều đó vẫn chưa đủ để Tổng thống Putin ngừng tài trợ cho cuộc chiến Ukraine".

Không còn nghi ngờ gì nữa, các biện pháp trừng phạt của phương Tây thực sự có gây tổn hại. Tháng trước, một nghiên cứu của Đại học Yale cho thấy hàng nhập khẩu của Nga đã giảm và nhiều công ty đang phải vật lộn để tìm nguồn cung cấp linh kiện, bao gồm chất bán dẫn và các sản phẩm công nghệ cao thiết yếu khác.

Nghiên cứu cũng cho thấy xuất khẩu hàng tiêu dùng đã sụt giảm không thể phục hồi. Đồng thời, Moscow đang bị buộc phải bán ngày càng nhiều dầu và khí đốt cho châu Á với giá thấp hơn.

Một trong những tác giả của nghiên cứu, giáo sư quản lý Jeffrey Sonnenfeld, gần đây nói với một đài phát thanh của Anh rằng nền kinh tế Nga chỉ có thể "tiếp tục như vậy trong khoảng hai năm nữa với những khó khăn to lớn" nếu phương Tây thực hiện nghiêm ngặt các lệnh trừng phạt.

Các nhà kinh tế khác cho rằng một thời gian dài sắp tới sẽ có một sự sụp đổ kinh tế. Rolf Langhammer, chuyên gia thương mại và cựu Phó chủ tịch Viện Kiel cho biết: "Về lâu dài, Nga sẽ không còn gì hơn là nơi chuyên cấp nhiên liệu cho Trung Quốc. Nhưng tôi không chia sẻ đánh giá rằng đất nước này sẽ xong trong hai năm nữa".

Langhammer nói thêm rằng Nga đã chất đầy kho chiến tranh trong nhiều năm và theo vị chuyên gia tài chính quốc tế, Nga đã chuẩn bị tốt cho việc tách rời kinh tế khỏi phương Tây.

Langhammer nói: "Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) năm ngoái tuyên bố rằng Nga đã tích trữ tiền kể từ cuộc xung đột ở miền đông Ukraine và việc sáp nhập Crimea vào năm 2014, và họ đã chuẩn bị tốt cho một cuộc chiến tranh tiêu hao".

Langhammer cũng chỉ ra rằng Đức đã gửi 20 tỉ euro cho Nga để nhập khẩu năng lượng trong 6 tháng đầu năm nay, tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái. "Ngay cả khi khối lượng nhập khẩu giảm, chúng ta vẫn sẽ chuyển khoảng ba tỉ euro mỗi tháng cho Nga vì giá cả tăng".

Tổng thống Putin đang rút cạn dự trữ ngoại hối?

Các nhà nghiên cứu của Yale đã ghi lại cách Moscow khai thác nguồn dự trữ ngoại hối lên tới hơn 600 tỉ euro, vốn đóng vai trò như một vùng đệm an toàn cho Tổng thống Putin trong những tháng đầu tiên của cuộc chiến. Gần 81 tỉ euro đã tiêu vào chiến tranh, trong khi khoảng một nửa số tiền còn lại đã bị phương Tây đóng băng.

Alexander Mikhailov, một giáo sư kinh tế tại Đại học Reading của Anh, tin rằng kho chiến tranh của Tổng thống Putin sẽ nhanh chóng cạn kiệt nếu phương Tây chấm dứt sự phụ thuộc vào xuất khẩu dầu khí của Nga. Nếu không, điều đó sẽ không xảy ra trong hai hoặc ba năm nữa.

Mikhailov nhận định: “Nếu Tổng thống Putin hết lựa chọn hành động, Moscow có thể chỉ cần in thêm tiền để chi trả cho chi phí chiến tranh đang tăng vọt. Nhưng điều đó, theo Mikhailov, sẽ là khó tin vì nó sẽ dẫn đến "sự mất giá lớn của đồng rúp, siêu lạm phát và hậu quả là dẫn đến bất ổn xã hội".

Khả năng chịu đựng của Nga

Mặt khác, nhà kinh tế Maxim Mironov nói rằng người Nga đã nhiều lần trải qua khó khăn trong thời kỳ trước và đặc biệt là trong những năm 1990 sau khi Liên Xô tan rã. Do đó, ông cảnh báo không nên đánh giá quá cao khả năng người dân Nga sẽ đứng lên thay đổi điều gì đó.

Mironov chỉ rõ: "Ở phương Tây, khi lạm phát ở mức 10% thì mọi người thực sự sợ hãi và họ yêu cầu các chính trị gia của họ làm điều gì đó. Đó không phải là cách xã hội Nga hoạt động", đồng thời thừa nhận Tổng thống Putin vẫn có thể bình tĩnh cho dù kinh tế có sụt giảm 20-30 phần trăm đi chăng nữa.

Nhiều quốc gia ở châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latinh đã không áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga và đang hưởng lợi một phần từ việc phương Tây rút khỏi hoạt động thương mại với Moscow. Trong những ngày gần đây, ngày càng có nhiều thông tin cho rằng Trung Quốc đang bí mật xuất khẩu khí đốt mua ở Nga trở lại châu Âu.

Phương Tây đang đối phó bằng việc gia tăng áp lực để báo trước một vòng trừng phạt khác. Ví dụ, các công ty hoặc tổ chức nước ngoài có thể bị loại khỏi hệ thống tài chính quốc tế nếu họ tiếp tục kinh doanh với Nga. Điều này tương tự như các biện pháp được Mỹ sử dụng trong việc tẩy chay Iran để chống lại việc xuất khẩu dầu và chương trình hạt nhân của nước này.

Ông Rolf Langhammer nói: "Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và trên hết là Trung Quốc đang phớt lờ các lệnh trừng phạt của phương Tây. Việc Trung Quốc chấm dứt ủng hộ Putin do kết quả của các lệnh trừng phạt sâu rộng hơn sẽ mang lại hiệu quả như là một luồng gió mạnh mẽ".

Washington đã chỉ ra rằng các biện pháp trừng phạt rộng rãi hơn là một lựa chọn, nhưng các nhà quan sát cảnh báo và thúc giục sự kiên nhẫn. Họ cho rằng: "Nếu các biện pháp tiếp theo được đưa ra ngay bây giờ, điều này có thể tiếp tục thúc đẩy nhu cầu dầu khí và đẩy giá của chúng lên cao hơn nữa".