Ngày 8.2, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thông báo cách chức Tổng tư lệnh quân đội Valery Zaluzhny - đánh dấu biến động quân sự lớn nhất từ khi cuộc chiến nổ ra cho đến nay.
Trong một bài đăng Telegram trước khi đưa ra thông báo chính thức, Tổng thống Zelensky cho biết ông đã gặp Tổng tư lệnh Zaluzhny thảo luận vấn đề lực lượng vũ trang Ukraine cần đổi mới và hiện tại là lúc thực hiện.
Tổng tư lệnh Zaluzhny cũng viết trên Telegram: “Nhiệm vụ năm 2022 khác xa nhiệm vụ năm 2024, vì vậy mọi người phải thay đổi và thích ứng với thực tế mới. Chúng tôi vừa gặp ngài Tổng tư lệnh tối cao (Tổng thống Zelensky). Sau cuộc đối thoại quan trọng nghiêm túc, chúng tôi quyết định cần thay đổi cách tiếp cận lẫn chiến lược”.
Đài CNN dẫn nguồn tin tiết lộ Tổng tư lệnh Zaluzhny được đề nghị giữ vị trí khác nhưng vị tướng này từ chối. Chưa biết ông có còn tiếp tục phục vụ quân đội hay không.
Người thay thế Tổng tư lệnh Zaluzhny là Tư lệnh lục quân Oleksandr Syrskyi - người nổi tiếng nhờ vai trò chỉ huy lực lượng phòng thủ Kyiv lúc cuộc chiến mới nổ ra, sau đó tổ chức thành công chiến dịch phản công ở Kharkov mùa thu năm 2022.
Thời gian qua giữa Tổng thống Zelensky với Tổng tư lệnh Zaluzhny xuất hiện nhiều bất đồng sâu sắc về tình hình chiến sự thực tế. Nhà lãnh đạo Ukraine không thể chấp nhận việc quan chức đứng đầu quân đội quốc gia nhận xét “cuộc chiến đang rơi vào bế tắc”. Hai ông cũng có quan điểm khác biệt về vấn đề tuyển quân. Tổng thống Zelensky không đồng ý đề xuất huy động thêm 500.000 người cho lực lượng vũ trang.
Lúc cuộc chiến mới nổ ra, quân đội Ukraine dưới sự lãnh đạo của Tổng tư lệnh Zaluzhny gây bất ngờ lớn khi có thể chống chọi quân đội Nga vượt trội hơn về số lượng lẫn khí tài. Thậm chí trong vài tuần đầu họ giành lại được vài phần lãnh thổ ở miền Nam và miền Đông đất nước.
Ukraine hy vọng trong năm 2023 sẽ đẩy lùi quân Nga hơn nữa, nhưng cuộc phản công bắt đầu từ tháng 6 không đạt mục tiêu đề ra. Bế tắc hiện tại khiến Kyiv phải quay lại thế phòng thủ.
Cách chức Tổng tư lệnh Zaluzhny là canh bạc chính trị đầy rủi ro đối với Tổng thống Zelensky. Vị tướng này rất được lòng người dân dù cuộc phản công thất bại. Một cuộc khảo sát do Viện Xã hội học Kyiv công bố hồi tháng 12.2023 cho kết quả tỷ lệ ủng hộ Tổng tư lệnh Zaluzhny lên đến 88%, cao hơn tỷ lệ 62% dành cho Tổng thống Zelensky. Giới phân tích từng nhận định Tổng tư lệnh Zaluzhny trong tương lai có thể vươn lên thành đối thủ chính trị của đương kim lãnh đạo Ukraine.
Một người lính Ukraine đang chiến đấu ở miền Nam đất nước bày tỏ thất vọng: “Tư lệnh Syrskyi là người xứng đáng, nhưng tôi thấy tiếc khi Tổng tư lệnh Zaluzhny bị cách chức. Tôi không nghĩ chiến sự sắp tới dễ dàng hơn. Tư lệnh Syrskyi quá thân với chính quyền, ông ấy cần độc lập”.
Một người lính khác chỉ trích nặng nề quyết định đổi tướng: “Không được cách chức tổng tư lệnh quân đội giữa lúc chiến trang đang diễn ra. Làm vậy chẳng đem lại điều gì tốt đẹp cả”.