Sứ quán Mỹ trầm lắng sau khi Tổng thống Putin ra tối hậu thư

Đây là quyết định trả đũa của Tổng thống Nga Vladimir Putin, sau khi Quốc hội Mỹ lại trừng phạt kinh tế Nga với cớ Moscow sáp nhập Crimea năm 2014, và can thiệp vào cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016.

Đại sứ Mỹ John Tefft đã triệu tập toàn bộ nhân viên Sứ quán, thông báo ngắn về sự đổ vỡ ngoại giao mãnh liệt giữa Mỹ-Nga từ sau Chiến tranh Lạnh.

Moscow cũng quyết định niêm phong hai cơ sở ngoại giao Mỹ, là một nhà kho ở phía nam thủ đô Nga, và một khu nhà ở ngoại ô thành phố, là nơi nhân viên sứ quán dùng làm chỗ giải trí cuối tuần.

Ngày 31.7, đã xảy ra chuyện căng thẳng bên ngoài chỗ giải trí cuối tuần này. Phóng viên Reuters chứng kiến 5 xe mang biển số ngoại giao chạy đến đây, gồm một xe tải chở hàng. Nhưng lính Nga không cho các nhân viên Sứ quán Mỹ vào.

Người phát ngôn của Sứ quán nói: “Theo thông báo của chính phủ Nga, đoàn ngoại giao Mỹ tại Nga có quyền tiếp cận nhà nghỉ này cho đến trưa 1.8. Chúng tôi không được vào khu này suốt ngày hôm nay, và hôm qua. Chúng tôi đề nghị quý vị chính phủ Nga giải trình tại sao không cho chúng tôi vào”.

Một quan chức giấu tên của Bộ Ngoại giao Nga, nói người Mỹ phải chịu trách nhiệm vì đã không xin giấy phép cần có. Hãng thông tấn RIA Novosti dẫn lời ông: “Cáo buộc Nga không cho vào khu nhà là một sự khiêu khích có chủ ý”.

Người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov nói 755 nhân viên ngoại giao của Mỹ gồm công dân Nga, một nhóm lớn trong khoảng 1.200 nhân viên sứ quán và lãnh sự quán Mỹ tại Nga.

Lời giải thích này có nghĩa sẽ không có chuyện trục xuất ồ ạt các nhân viên ngoại giao Mỹ ở Nga. Khi bình luận về số nhân viên ngoại giao Mỹ phải về nước, ông Peskov nói với các nhà báo: “Tùy lựa chọn của Mỹ”.

Theo báo Independent, đoàn ngoại giao Mỹ ở Nga, gồm Sứ quán ở Moscow, Lãnh sự quán ở 3 thành phố St Petersburg, Yekaterinburg và Vladivostok, có tổng cộng 1.279 nhân viên trong năm 2013, theo số liệu của Ban thanh tra Bộ Ngoại giao Mỹ. Trong đó có 934 người Nga được thuê làm việc, và 301 nhân viên Mỹ ‘được thuê trực tiếp’.

Theo báo Moscow Times, hiện có 1.210 nhân viên ngoại giao Mỹ ở Nga. Đến mùa thu này, con số trên bị rút còn 455 người, tương đương với số nhân viên ngoại giao Nga làm việc ở Mỹ. Điều có nghĩa 755 người bị mất việc.

Những người Nga sẽ khó tìm được việc khác, theo một nhân viên Sứ quán Mỹ đề nghị giấu tên: “Người Mỹ sẽ được giao việc khác, nhưng người Nga sẽ bị thất nghiệp. Ngay cả người tình nguyện thôi làm ở Sứ quán cũng khó tìm được việc làm ở các cơ quan công quyền Nga”.

Theo 3 nguồn tin giấu tên, chưa có thông báo Sứ quán Mỹ sẽ cắt giảm số nhân viên hay không.

Phó chủ nhiệm Hội đồng quan hệ quốc tế (Nga) Andrei Kortunov nói Nga không đưa ra danh sách những người bị đuổi việc. Điều có nghĩa đoàn ngoại giao Mỹ sẽ quyết ai đi ai ở.

Bà Zhanna Volkova thuộc Công ty dịch vụ giới thiệu việc làm Kelly, nói trong luật lao động Nga có quy định về hợp đồng cho nhân viên ở các cơ quan chính phủ nước ngoài, như Sứ quán và Lãnh sự quán.

Nhưng các cơ sở ngoại giao này có quyền miễn trừ ngoại giao, nên nhân viên bị mất việc sẽ không được hưởng tiền bồi thường. Quyết định này sẽ không thể giúp người lao động kiện thưa ở các cấp tòa, theo bà Volkova cho biết.

Theo một nguồn tin giấu tên của Moscow Times, nhiều nhân viên người Nga làm việc ở Sứ quán Mỹ đều có ký hợp đồng lao động với chính quyền Nga.

Trước khi ông Putin ra tối hậu thư, thời gian chờ phỏng vấn ở Sứ quán tại Moscow là từ 38 đến 50 ngày. Tại lãnh sự quán ở St Petersburg, thời gian chờ này ngắn hơn, từ 17 đến 21 ngày. Và tại Yekaterinburg là từ 2 đến 7 ngày chờ.

Theo ông Michael McFaul, Đại sứ Mỹ tại Nga thời Tổng thống Mỹ Barack Obama, thời gian công dân Nga chờ được Sứ quán Mỹ phỏng vấn sẽ ‘tăng đến mức bi kịch’. Ông nói: “Công dân Nga sẽ phải khổ nhất vì số nhân viên Sứ quán trở nên ít hơn".

Ông cho rằng “công dân Nga nên sẵn sàng phải chờ nhiều tuần mới có thể có visa nhập cảnh Mỹ, chưa nói đến chuyện phải chờ nhiều tháng.

Sứ quán Mỹ tránh liên quan đến bình luận của vị cựu đại sứ, nói đấy là quan điểm cá nhân của ông McFaul.

Họ nói “hãy còn quá sớm” để nói lệnh của ông Putin sẽ tác động ra sao đến tiến trình phỏng vấn, nhưng điều chắc chắn là thời gian hoạt động hiệu quả của Lãnh sự quán sẽ bịgiảm.

Moscow đã bóng gió về sự kích hoạt một phản ứng. Igor Morozov, một thành viên Ủy ban các vấn đề quốc tế thuộc Thượng viện Nga, nói:

“Nếu có chuyện chậm cấp visa, các lý do sẽ chẳng liên quan việc bị cắt giảm nhân viên. Nên Nga sẵn sàng thực hiện các biện pháp ngoại giao tương tự. Thời gian cấp visa Nga cho công dân Mỹ cũng sẽ tăng lên”.