Thế chấp trái phiếu doanh nghiệp vay tín dụng: Khó khả thi, rủi ro cao cho ngân hàng

Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) cho hay doanh nghiệp xin vay tín dụng mới và đề nghị được thế chấp bằng trái phiếu doanh nghiệp do doanh nghiệp đã hết tài sản bảo đảm, nhưng không được ngân hàng thương mại chấp thuận. Lý do là ngân hàng không chấp thuận tài sản bảo đảm là trái phiếu nên không đạt “chuẩn” tín dụng.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho rằng “nếu có được khoản vay mới và được phép thế chấp bằng trái phiếu doanh nghiệp thì đây là nguồn vốn vay quý giá, có tính chất là “vốn mồi” để doanh nghiệp có thể triển khai hoạt động đầu tư kinh doanh. Như vậy sẽ tạo được dòng tiền và thanh khoản thì hoàn toàn có thể hoàn trả khoản vay mới và các khoản vay cũ, có lợi cho cả doanh nghiệp và tổ chức tín dụng cùng “dìu” nhau vượt qua khó khăn”.

Do đó, ông Châu kiến nghị cho phép “tổ chức tín dụng cho doanh nghiệp vay khoản tín dụng mới có tài sản bảo đảm là trái phiếu doanh nghiệp được trị giá tối đa bằng 70% giá trị trái phiếu doanh nghiệp với điều kiện doanh nghiệp cam kết thực hiện giao dịch qua tổ chức tín dụng cho vay”.

Trước đề xuất này, nhiều chuyên gia cho rằng khó thực hiện bởi trái phiếu do doanh nghiệp phát hành là nợ của doanh nghiệp, không phải là tài sản nên không thể đem đi thế chấp vay vốn được.

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng không thể lấy một khoản vay này làm tài sản bảo đảm cho một khoản vay khác.

“Doanh nghiệp phát hành trái phiếu để lấy tiền, tức là một khoản vay nợ, nhưng hiện nay họ lại muốn dùng khoản vay nợ này để làm tài sản bảo đảm để vay vốn ngân hàng thì rất khó được chấp nhận”, ông Thịnh nói.

Theo ông Thịnh, việc cho vay của ngân hàng phải tuân thủ nhiều quy định như doanh nghiệp vay không có nợ xấu, dự án khả thi và các quy định về tài sản bảo đảm, để trường hợp doanh nghiệp không trả được nợ thì tài sản đó được ngân hàng phát mãi để thu hồi vốn cho vay. Do đó, tài sản bảo đảm phải có cơ sở, còn nếu không đáp ứng quy định thì ngân hàng sẽ gánh rủi ro lớn. Thậm chí, nếu ngân hàng chấp nhận những tài sản thế chấp không nằm trong danh mục còn vi phạm pháp luật.

Ông Thịnh chia sẻ rằng ngân hàng có thể lấy cổ phiếu doanh nghiệp làm tài sản thế chấp, nhưng lấy trái phiếu để làm tài sản bảo đảm cho một khoản vay khác là rất rủi ro.

TS Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Thị trường tài chính, Trường đại học Kinh tế TP.HCM cũng cho rằng đa số trái phiếu đã được doanh nghiệp mua lại từ các đợt phát hành trước là trái phiếu không có tài sản đảm bảo nên việc yêu cầu ngân hàng cho vay đến 70% thì có vẻ là sẽ khó khả thi. Do đó, không nên đề xuất một mức cụ thể như vậy. Tùy thuộc vào tính chất rủi ro của từng loại trái phiếu mà ngân hàng có thể xem xét và đưa ra tỷ lệ cho vay hợp lý trên mệnh giá.

Đối với các trái phiếu có đầy đủ các điều kiện như đầy đủ tài sản đảm bảo, thẩm định được dòng tiền và khả năng trả nợ thì ngân hàng hoàn toàn có thể cho vay trên 70%, nhưng nếu như thiếu một trong những điều kiện trên thì căn cứ dựa trên thực tế thẩm định mà ngân hàng sẽ đưa ra mức cho vay phù hợp.

“Theo tôi đề xuất này sẽ không thể đưa vào thực thi được vì nó làm trái các quy định an toàn của ngân hàng”, ông Huân nêu và cho rằng Ngân hàng Nhà nước cũng như ngân hàng thương mại chắc chắn sẽ không đồng ý.

“Nếu như đề xuất này đưa vào thực tế thì rủi ro đối với các khoản vay này rất lớn, nhất là đối với các trái phiếu không có tài sản đảm bảo và trong bối cảnh thị trường bất động sản đang đóng băng hiện nay”, ông Huân nêu.

Chia sẻ quan điểm tại họp báo triển khai nhiệm vụ ngành ngân hàng năm 2023 tổ chức ngày 27.12, ông Đào Minh Tú, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho rằng, việc tổ chức tín dụng cấp tín dụng sử dụng trái phiếu làm tài sản đảm bảo để cấp tín dụng cho doanh nghiệp là không phù hợp với các quy định hiện hành của Ngân hàng Nhà nước.

“Hiệp hội Bất động sản TP.HCM thời gian qua đề xuất rất nhiều. Nhưng có những đề xuất có thể xem xét được, cũng có những đề xuất thuộc về lĩnh vực quy định của pháp luật, nằm trong khuôn khổ pháp lý rồi nên không thể tự ý thực hiện được”, ông Tú giải thích.