Vẽ lại bức tranh kinh tế đang ngổn ngang bởi dịch

Những con số giật mình

Tại hội thảo, TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong 9 tháng đầu năm cả nước có 85.000 doanh nghiệp (DN) được thành lập mới trong khi số DN rút khỏi thị trường là trên 90.000. “Đây là chưa kể đến số lượng không nhỏ DN đã rút khỏi thị trường nhưng chưa thể làm thủ tục giải thể phá sản do dịch bệnh. Và đây là lần đầu tiên số DN rút khỏi thị trường nhiều hơn số DN được thành lập mới. Bình quân một tháng có cả 10.000 DN rút khỏi thị trường, gây bao hệ lụy cho nền kinh tế. Và điều nghiêm trọng hơn là ngay cả các DN còn hoạt động thì phần lớn cũng đang kiệt quệ, nhiều DN chết lâm sàng”, ông Lộc cho biết.

Cũng theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 94% DN trong nước đang gặp khó khăn về dịch bệnh. Tại 19 tỉnh thành phía nam, 98% DN thiệt hại nặng nề, đặc biệt ở vùng Đông Nam Bộ và ĐBSCL. Ông Lộc cho biết phần lớn các DN khó có thể trụ thêm 3 - 6 tháng tới nếu tình hình không được cải thiện.

Ông Lộc cũng thông tin, trên phương diện lao động và việc làm, trong quý 3, số lao động đang làm việc trong nền kinh tế giảm 2,4 triệu người so với quý trước. Nghĩa là đội quân thất nghiệp đã tăng 2,4 triệu người, chỉ trong 1 quý.

Ông Võ Tân Thành – Phó chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết GDP quý 3 ước tính giảm 6,17% so với cùng kỳ năm trước, là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay.

Sản xuất kinh doanh của DN thuộc nhiều ngành kinh tế đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Riêng ĐBSCL, con số các DN tạm ngừng hoạt động trong 3 tháng qua lên tới gần 90%. Các DN có thể duy trì hoạt động thông qua thực hiện “3 tại chỗ” cũng chỉ hoạt động được từ 5-10% công suất trong khi chi phí rất cao.

Dù vậy, theo ông Thành, bức tranh kinh tế vẫn có những điểm sáng như GDP 9 tháng tăng trưởng dương (1,42%). Tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa vẫn duy trì tốc độ tăng cao, đạt 483,17 tỉ USD, tăng 24,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó xuất khẩu tăng 18,8%; nhập khẩu tăng 30,5%, nhóm hàng nông-lâm-thủy sản chiếm gần 10% tổng kim ngạch xuất khẩu. Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam tính đến ngày 20.9.2021 đạt 22,15 tỉ USD, tăng 4,4% so với cùng kỳ năm trước.

Mặc dù GDP quý 3 giảm mạnh, khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản vẫn tăng 1,04% trong khi các khu vực khác giảm. Sự đóng góp của ĐBSCL - trung tâm sản xuất nông nghiệp và chế biến lương thực, thực phẩm lớn của cả nước trong việc duy trì sự tăng trưởng là vô cùng lớn.

DN hoạt động trở lại như thế nào?

Theo ông Vũ Tiến Lộc, dự kiến trong năm 2021, nền kinh tế thế giới dự báo sẽ tăng trưởng khoảng 5,6% - mức phục hồi lớn nhất trong vòng 80 năm qua. Việt Nam có nguy cơ lỡ nhịp, phải đứng ngoài tiến trình nối lại các chuỗi cung ứng toàn cầu khi các nền kinh tế lớn cũng là các đối tác chiến lược theo các hiệp định thương mại tự do đang phục hồi, đang nỗ lực nối lại các chuỗi cung ứng và các đối thủ cạnh tranh cũng đang tái khởi động và tranh thủ các đơn hàng. 20 - 30% các đơn hàng của một số nhãn hàng lớn đã chuyển đi trong những tháng qua.

“100 ngày tới là thời gian vàng và cũng là thách thức sinh tử với nền kinh tế Việt Nam”, ông Lộc nói. Theo ông, mỗi địa phương và DN hãy chuẩn bị cho mình kịch bản sống chung và phục hồi nền kinh tế của riêng mình, gắn với đặc điểm, điều kiện của mỗi nơi.

Riêng về các giải pháp hỗ trợ DN tái khởi động và phục hồi, ông Lộc đề xuất 5 phương án gồm: mở cửa thị trường; đẩy mạnh cải cách thể chế, hành chính; thực hiện tốt và mở rộng quy mô các gói hỗ trợ tài chính, an sinh; triển khai chương trình trợ giúp, nâng cao năng lực cho cộng đồng DN đặc biệt là các kiến thức và kỹ năng về tái cấu trúc, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh; tiếp tục thúc đẩy các hiệp định thương mại tự do, triển khai các chương trình xúc tiến thương mại đầu tư kết nối lại các chuỗi cung ứng và mở mang thị trường cho DN.

Còn ông Võ Tân Thành thì cho rằng dịch bệnh đang dần được kiểm soát. Nhiều tỉnh thành ĐBSCL từng bước nới lỏng mức độ giãn cách và thực hiện trạng thái bình thường mới. Các địa phương cũng đồng thời đẩy nhanh tiến độ tiêm vắc xin để tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động quay trở lại làm việc. Bên cạnh đó, sự phục hồi kinh tế của các thị trường trọng điểm như Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc sẽ thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu tại các nước này tăng cao. Triển vọng xuất khẩu hàng nông-lâm-thủy sản của Việt Nam cuối năm 2021 được dự báo sẽ có nhiều thuận lợi và tiếp tục tăng trưởng mạnh.

“Thời điểm mở cửa lại là thời điểm DN phải thực sự tăng tốc, chiến đấu trong trạng thái vô cùng yếu ớt sau một thời gian dài “ngủ đông”. DN phải đối mặt với vô vàn khó khăn đặt ra như thiếu vốn, thiếu hụt nguồn lao động, nguyên vật liệu tăng, chi phí vận chuyển tăng, nhu cầu của khách hàng thay đổi”, ông Thành nhận định.