Báo The Wall Street Journal ngày 29.5 dẫn các quan chức Mỹ: những hình ảnh do thám cho thấy TQ đưa pháo đến đảo nhân tạo trên Biển Đông. Đảo nhân tạo này do TQ xây trái phép hồi một tháng trước, trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Hai khẩu pháo cơ động này không đe dọa máy bay và tàu chiến Mỹ, nhưng các quan chức Mỹ nói: chúng có thể bắn qua các đảo lân cận, và sự xuất hiện nàyngược với tuyên bố của TQ: cải tạo đất trên các bãi ngầm này vì mục đích dân sự.
Các quan chức Mỹ nói: TQ đưa pháo đến đảo nhân tạo trên Biển Đông củng cố nghi ngờ của họ: Bắc Kinh xây các đảo nhân tạo vì mục đích quân sự.
Báo trên nêu: các quan chức Mỹ nói dù không đe dọa quân sự đối với TQ, pháo cơ động nằm trong tầm bắn tới một hòn đảo của Việt Nam, và Việt Nam đã trang bị nhiều vũ khí ở đảo này.
Tờ báo nêu các quan chức Việt Nam không bình luận về thông tin này.
Hải quân Mỹ đã đưa máy bay tuần tra đến gần các đảo nhân tạo và dùng hình ảnh vệ tinh do thám để giám sát chúng. Mỹ và các quan chức đồng minh trước đây nói TQ đã xây trạm radar và đường băng cất-hạ cánh cho chiến đấu cơ ở các đảo này.
Các quan chức Mỹ nói gần đây, TQ đã đem cất hai khẩu pháo cơ động này, hoặc giấu để không còn phát hiện ra chúng. Không rõ tại sao hai khẩu pháo này không còn xuất hiện trên ảnh vệ tinh.
Người phát ngôn John Kirby của Bộ Ngoại giao từ chối bình luận về các ảnh do thám này, nhưng nói trong cuộc họp báo, rằng Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã gởi lời cảnh cáo rõ ràng đến TQ:
“Chúng tôi cẩn thận theo dõi từng chốt trên Biển Đông và giám sát các hoạt động của các nước có liên quan.
Tôi sẽ không nói về vấn đề tình báo, nhưng tôi có thể bảo đảm với các quý vị, rằng Ngoại trưởng Kerry đã cảnh cáo với TQ, rằng những hoạt động ấy làm tăng căng thẳng.
Chúng tôi phản đối việc phản đối hoặc quân sự hóa các chốt trên những vùng tranh chấp thuộc Biển Đông. Chúng tôi kêu gọi các bên tranh chấp thể hiện sự kiềm chế và ngưng tuyên bố chủ quyền, ưu tiên cho hoạt động ngoại giao”.
Người phát ngôn Châu Hải Toàn của Sứ quán TQ ở Washington không bình luận về 2 khẩu pháo, nhưng nói việc TQ cải tạo đất trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam (TQ gọi là đảo Tam Sa) hoàn toàn phục vụ dân sự.
Ông Châu nói: “Cần phải nhấn mạnh, rằng quần đảo Tam Sa thuộc lãnh thổ TQ, và TQ có đủ các quyền triển khai các cơ sở phòng thủ quân sự cần thiết trên các đảo và bãi san hô này. Tuy nhiên, các cơ sở này trên hết vì mục đích dân sự, trước tiên là cải thiện điều kiện sống và làm việc của nhân sự trú đóng ở đó, và để TQ thực hiện các nghĩa vụ quốc tế”.
TQ đã chỉ trích cách hành động “khiêu khích” của Mỹ là đưa máy bay tuần tra biển đến các đảo nhân tạo “thuộc lãnh thổ TQ”, theo bà Hoa Xuân Oánh, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao TQ nói với các nhà báo hôm 28.5.
Một quan chức Mỹ nói với The Wall Street Journal hôm 28.5: “Không có đe dọa quân sự nào. Nhưng các hành vi của họ mang tính biểu tượng”.
Hôm nay tại Singapore sẽ khai mạc Đối thoại Shangri-La, một trong những hội nghị an ninh khu vực quan trọng nhất năm, sẽ có sự tham dự của các quan chức Mỹ, TQ và châu Á.
Trung tá Jeff Pool, người phát ngôn Lầu Năm Góc tháp tùng Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter đến dự hội nghị, từ chối bình luận.
Ông Carter đã kêu gọi TQ chấm dứt hẳn việc tuyên bố độc chiếm chủ quyền Biển Đông, lưu ý Mỹ không như TQ giành chủ quyền, mà chỉ tìm kiếm sự ổn định cho khu vực.
Hôm 27.5 tại Hawaii, ông Carter nói với những hành vi ngang ngược, TQ tự cô lập khỏi khu vực Biển Đông, và ông lập lại quan điểm của Mỹ: máy bay và tàu chiến hải quân Mỹ sẽ tiếp tục giám sát vùng trời và vùng biển ở bất kỳ nơi nào luật quốc tế cho phép.
Ông cũng nói TQ phải chịu trách nhiệm về bất kỳ sự bất ổn nào.
Thảo Hương (theo The Wall Street Journal)
