Các nhà xuất khẩu Đông Nam Á chịu tác động từ khủng hoảng kinh tế châu Âu

Báo Đức Deutsche Welle (DW) nhận định đang có sự lo ngại suy thoái kinh tế ở phương Tây sẽ cản trở nỗ lực phục hồi kinh tế trong năm 2023 của các quốc gia Đông Nam Á.

Tình trạng lạm phát ngày càng tăng, chi phí năng lượng cao, cùng các tác động kinh tế từ cuộc chiến Nga - Ukraine đang dẫn đến khả năng các nền kinh tế châu Âu sẽ lao đao trong 12 tháng tới, với người tiêu dùng giảm chi tiêu.

Tình trạng này được cho là sẽ tác động đáng kể đến các nhà xuất khẩu ở Đông Nam Á, nhất là lĩnh vực dệt may, mảng xuất khẩu lớn nhất của nhiều nước trong khu vực này.

Dự báo u ám

Ngân hàng Thế giới (WB) đã cảnh báo thế giới đang hướng tới sự suy thoái toàn cầu trong năm 2023, có thể dẫn đến nhiều cuộc khủng hoảng tài chính liên tiếp ở các thị trường mới nổi và những nền kinh tế đang phát triển, theo một báo cáo do WB công bố tháng 9 vừa qua.

Công ty nghiên cứu tài chính Fitch Solutions dự báo Mỹ sẽ phải chịu một cơn “suy thoái nhẹ” vào cuối năm 2023. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng xác nhận khu vực sử dụng đồng euro (eurozone) sẽ có mức tăng trưởng 3,1% trong năm 2022 và chỉ đạt 0,5% vào năm 2023, theo báo cáo triển vọng kinh tế của IMF công bố tháng 10 này.

Brian Lee Shun Rong, nhà kinh tế học của tập đoàn dịch vụ tài chính Maybank (lớn nhất ở Malaysia) nói với DW: “Suy giảm trong lĩnh vực xuất khẩu của khu vực Đông Nam Á sẽ trầm trọng. Sức tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ u ám hơn, các rủi ro suy thoái đang leo thang. EU có thể lâm vào suy thoái do khối này tiếp tục đối mặt tình trạng thiếu nguồn cung năng lượng và các cú sốc giá sinh hoạt do chiến tranh tại Ukraine".

Hoạt động xuất khẩu suy giảm ở Đông Nam Á

Các số liệu thương mại ở khu vực này sẽ chính xác hơn khi được công bố vào cuối năm nay, nhưng trên toàn khu vực, số liệu sơ bộ cho thấy xuất khẩu đã giảm đáng kể từ tháng 7.

Năm 2022, hàng dệt may xuất khẩu của Campuchia,  chiếm hơn một nửa tổng sản lượng xuất khẩu của nước này, đã tăng 37% từ tháng 1 đến tháng 6, nhưng sau đó giảm còn 19,9% vào tháng 7, thậm chí chỉ còn 2,7% vào tháng 8. Tổng lượng hàng xuất khẩu của Campuchia giảm còn 7,5% trong tháng 9, theo số liệu của Tổng cục Hải quan và thuế Campuchia.

Ken Loo, Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà sản xuất dệt may Campuchia cho biết theo ông xuất khẩu của Campuchia sang châu Âu sẽ tiếp tục giảm trong quý 4/2022 và cả trong năm 2023. Ông nói nhiều khách hàng ở châu Âu đang "dư thừa hàng tồn kho" sau khi giao dịch tăng vọt trong những tháng đầu năm 2021 và cung vượt quá cầu trong quá trình phục hồi sau đại dịch COVID-19.

DW đưa tin Việt Nam từng có giao dịch thương mại với các thị trường EU tăng 14,8% trong năm 2021, đạt 64,4 tỉ euro. Nhưng Việt Nam ghi nhận suy giảm xuất khẩu còn 14% từ tháng 8 và 9, nhiều xí nghiệp tạm ngưng hoạt động, theo số liệu của chính phủ Việt Nam.

Nhà kinh tế học Rong của Maybank nói tăng trưởng hàng hóa xuất khẩu hằng tháng của Việt Nam có thể tụt xuống một con số hoặc thậm chí xuống âm trong quý 4/2022 và đầu năm 2023.

Tại Malaysia, mức tăng trưởng xuất khẩu có vẻ mạnh trong năm 2022, đạt 26%, nhưng được dự báo sẽ giảm còn 1,3% trong năm 2023, theo bộ phận phân tích UOB Research của ngân hàng UOB ở Singapore.

Hai nhà xuất khẩu dệt may lớn khác là Thái Lan và Myanmar đều cho biết đã có sự sụt giảm trong xuất khẩu sang các nước Liên minh châu Âu (EU).

Lay Hwee Yeo, chủ nhiệm tổ chức European Union Center (Singapore) nói: “Lạm phát và bóng ma suy thoái ở châu Âu đã làm chậm hoạt động xuất khẩu từ Đông Nam Á. Kinh tế EU giảm tốc chắc chắn sẽ có tác động mạnh đến các nước Đông Nam Á vì EU là một trong 4 đối tác thương mại hàng đầu của nhiều nước Đông Nam Á”.

EU hiện là đối tác thương mại lớn hàng thứ 3 của Hiệp hội Các nước Đông Nam Á (ASEAN), chiếm 1/10 thương mại hằng năm của khu vực.

Xuất khẩu sẽ chỉ chậm lại, không phải suy giảm

Tuy nhiên, các nhóm lợi ích kinh doanh đã đưa ra một bức tranh tươi sáng hơn cho thương mại trong ngắn hạn giữa châu Âu và Đông Nam Á.

Chris Humphrey, Tổng giám đốc Hội đồng Doanh nghiệp EU-ASEAN, nói khoản đầu tư của châu Âu vào khu vực Đông Nam Á “đã phục hồi mạnh mẽ” sau khi đạt 25,5 tỉ USD trong năm 2021.

Ông nói thêm thương mại song phương của châu Âu với 10 thành viên của ASEAN đã gần như phục hồi trở lại mức trước đại dịch COVID-19 vào cuối năm 2021, khi nó trị giá 270 tỉ USD.

Humphrey ghi nhận sự phục hồi mạnh trong thương mại giữa EU với ASEAN trong năm 2021 và tiếp tục trong nửa đầu năm 2022, do hai khối bắt đầu phục hồi sau đại dịch COVID-19. Ông khẳng định việc cắt giảm thương mại trong những tháng tới không phải là điều bất ngờ, nhưng "chúng tôi vẫn tự tin về mối quan hệ thương mại và đầu tư mạnh mẽ giữa EU và ASEAN trong tương lai".

Bà Trinh Nguyen, nhà kinh tế học cấp cao ở ngân hàng đầu tư Natixis (Pháp) nói với DW rằng các doanh nghiệp nên mong đợi “một sự chậm lại ở lĩnh vực xuất khẩu, không phải là một sự suy giảm”. Bà nhận xét không phải tất cả các thị trường Đông Nam Á đều sẽ bị tác động theo cùng một cách, các nền kinh tế định hướng xuất khẩu, như Việt Nam và Campuchia, dự kiến sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề kinh tế phương Tây hơn vì họ có tỷ trọng xuất khẩu trên GDP cao.

Bà còn nói vấn đề khác đối với các nền kinh tế trong khu vực ASEAN là nhu cầu của Trung Quốc không có khả năng phục hồi một cách có ý nghĩa để tiếp nhận sự sụt giảm. Hơn nữa, thị trường châu Âu và châu Mỹ, hai thị trường chủ chốt của hàng hóa Đông Nam Á, có thể trải qua những cuộc suy thoái nhỏ cùng một lúc.