Các nước phương Tây phẫn nộ sau khi Trung Quốc y án tử hình với công dân Canada

Trong động thái hiếm hoi, 50 nhà ngoại giao của 25 nước đã sát cánh với nhau tại đại sứ quán Canada ở Bắc Kinh, chụp tấm ảnh chung bày tỏ tình đoàn kết với Ottawa. Đây là thông điệp phương Tây bày tỏ sự ủng hộ Canada trước việc Trung Quốc tuyên phạt các công dân Canada, đặc biệt là việc y án tử hình với Robert Lloyd Schellenberg hôm 10.8.

Người đàn ông 38 tuổi bị bắt vì giúp hai kẻ buôn ma túy Trung Quốc đưa méthamphétamine sang Úc trong một container chứa vỏ xe. Schellenberg vốn bị kết án 15 năm tù và 20.000 euro tiền phạt. Nhưng vài tuần sau khi xảy ra vụ Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu thì Schellenberg bị xử lại với cáo buộc nặng nề hơn bất chấp việc luật sư người Trung Quốc của Schellenberg khẳng định hồ sơ vẫn như cũ. Công dân Canada này đã bị xử y án tử hình hôm thứ ba 10.8.

Một ngày sau, Trung Quốc tuyên phạt công dân Canada doanh nhân Michael Spavor 11 năm tù vì tội gián điệp. Ngay lập tức, việc này đã khiến Canada và các nước phương Tây không hài lòng vì họ cho rằng đây là cách mà Trung Quốc trả đũa vụ Huawei để gây sức ép với chính quyền Canada.

Ngày 12.8, ông Charles Michel, chủ tịch Hội đồng châu Âu, cũng như người phụ trách đối ngoại của EU Josep Borrell đã lên tiếng phản đối gay gắt phán quyết của tư pháp Trung Quốc và bày tỏ sự ủng hộ đối với Canada, xem bản án này là cách trả đũa vụ bắt giám đốc tài chính của Huawei tại Canada.

Bộ Ngoại giao Pháp cũng phản ứng ngay về bản án 11 năm tù vì tội gián điệp đối với công dân Canada Michael Spavor và án tử hình đối với Robert Lloyd Schellenberg vì tội buôn ma túy. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Pháp cho biết “Pháp lên án mạnh mẽ tính chất vô lối của các bản án này”.

Cùng lúc, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken kêu gọi Bắc Kinh trả tự do ngay lập tức và không điều kiện cho công dân Canada Michael Spavor. Trong một thông cáo ra hôm qua, Bộ Ngoại giao Mỹ nhấn mạnh: “Việc bắt giữ vô cớ các cá nhân để tạo áp lực đối với các chính phủ nước ngoài là hoàn toàn không thể chấp nhận được”.

Về phần mình, Canada khẳng định sẽ kháng cáo. Chính phủ Canada sẽ kháng cáo bản án đối với doanh nhân Michael Spavor mà Thủ tướng Justin Trudeau đánh giá là “hoàn toàn không thể chấp nhận được và không công bằng”.

“Bản án hôm nay dành cho ông Spavor được đưa ra sau hơn hai năm rưỡi bị giam giữ tùy tiện, thiếu minh bạch trong quy trình pháp lý và một phiên tòa không đáp ứng ngay cả những tiêu chuẩn tối thiểu mà luật pháp quốc tế yêu cầu”, Thủ tướng Trudeau tuyên bố.

Trước thái độ của các nước Phương Tây, phía Trung Quốc đã đáp trả kịch liệt. Hôm qua 12.8, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Oánh nói với báo giới rằng việc Canada phản đối việc Bắc Kinh tuyên án đối với Robert Lloyd Schellenberg và Michael Spavor đã vi phạm chủ quyền của Trung Quốc.

Bà Hoa kêu gọi Canada không tham gia vào ngoại giao qua micro, một chiến lược đã được chứng minh là thất bại. Bà Hoa tuyên bố rằng trong khi Canada tự quảng bá là một quốc gia tôn trọng luật pháp, mục tiêu duy nhất của họ trong vụ việc này là chính trị hóa vấn đề.

“Bất kể tội phạm mang quốc tịch nào, các cơ quan tư pháp sẽ xử lý họ theo đúng quy định và đối xử bình đẳng với họ”. Bà nói thêm rằng người nước ngoài không thể đứng trên luật pháp và rằng Trung Quốc là một quốc gia tuân thủ pháp luật.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói: “Schellenberg đã tham gia vào các hoạt động buôn bán ma túy quốc tế có tổ chức và buôn lậu 222.035 kg methamphetamine vào Trung Quốc”, còn Spavor đã gây nguy hiểm cho “an ninh quốc gia”.

Sau vụ Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Châu tại sân bay Vancouver hồi tháng 12.2018, Trung Quốc đã bắt giữ ông Michael Spavor, khi đó đang sống nhiều năm ở Trung Quốc và vẫn thường xuyên qua lại CHDCND Triều Tiên.

Một công dân Canada khác là Michael Kovrig, cựu nhân viên ngoại giao, cũng đang phải trả giá cho những căng thẳng giữa hai quốc  gia hiện nay. Ông cũng bị giam tại Trung Quốc từ hai năm rưỡi nay và đang chờ tuyên án sau một phiên xử chóng vánh.