Chính quyền Trump công bố kế hoạch chống Trung Quốc, Bắc Kinh phản ứng

Hãng tin Axios dẫn tài liệu dài 74 trang, do cơ quan hoạch định chính sách của Bộ ngoại giao Mỹ phác thảo, đưa ra các bước mà Washington cần thực hiện để chặn ý định của Bắc Kinh trong việc sửa đổi trật tự thế giới.

Theo đó, Mỹ cần duy trì quân đội mạnh nhất thế giới, củng cố trật tự quốc tế rộng mở dựa trên luật lệ, đánh giá lại và củng cố hệ thống liên minh, tuyên truyền để công chúng Mỹ nhận thức được về thách thức từ Bắc Kinh, đồng thời kiềm chế và răn đe giới lãnh đạo Trung Quốc.

“Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa không chỉ muốn chiếm hết các ưu thế mà còn tham vọng sửa đổi cơ bản trật tự thế giới - một trật tự dựa trên các quốc gia tự do và có chủ quyền, xuất phát từ các nguyên tắc phổ quát từ khi nước Mỹ được thành lập và thúc đẩy lợi ích quốc gia của Mỹ. Trung Quốc tự đặt nước này vào vị trí trung tâm và phục vụ cho các mục tiêu độc tài và tham vọng bá quyền của chính quyền Bắc Kinh”, báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho hay.

Tài liệu trên cũng đánh giá, làm rõ chiến lược quân sự của Trung Quốc, định hình lại các thể chế quốc tế, dựa trên nền tảng chủ nghĩa "siêu dân tộc và áp bức".

Ngoài ra, báo cáo này cũng cho biết, ngày càng có nhiều nhận thức rằng, Trung Quốc đã chủ ý kích hoạt “kỷ nguyên mới của sự cạnh tranh giữa các cường quốc”, với những căng thẳng gây ra bởi đại dịch COVID-19 vốn bùng phát từ Vũ Hán - miền trung nước này.

Chiến lược đối phó với Trung Quốc mà Bộ Ngoại giao Mỹ vừa công bố cũng xác định các lĩnh vực "điểm yếu" của Trung Quốc, trong đó gồm các rủi ro chính trị do kinh tế đình trệ, dân số già, ô nhiễm môi trường, tham nhũng cấp địa phương, đàn áp các cộng đồng dân tộc thiểu số và tôn giáo trong nước, những dấu hỏi về sự nắm quyền của lãnh đạo đất nước và cộng đồng quốc tế ngày càng không tin tưởng vào các hoạt động đối ngoại của Trung Quốc.

Về phần mình, Trung Quốc đã mô tả một báo cáo của Mỹ về việc Washington nên đối đầu và kiềm chế Bắc Kinh như thế nào là “những hóa thạch thời Chiến tranh Lạnh”, những kẻ được định sẵn là “bị cuốn vào bãi rác của lịch sử”.

“Tài liệu này là một lời nói dối chống Trung Quốc khác được ngụy tạo theo tư tưởng thời Chiến tranh Lạnh từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Nó hoàn toàn phơi bày tư duy và định kiến ​​ý thức hệ đã ăn sâu trong Chiến tranh Lạnh của một số người ở Mỹ, đồng thời phơi bày nỗi sợ hãi, lo lắng và tâm lý không lành mạnh của họ về sự phát triển không ngừng của Trung Quốc”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết trong một tuyên bố.

“Họ cam chịu thất bại, và cuối cùng sẽ bị cuốn vào đống rác của lịch sử”, ông Triệu nói thêm.

Trong khi đó, các học giả Trung Quốc ví báo cáo này giống như một phiên bản hiện đại của "Bức điện dài” năm 1946 của nhà ngoại giao Mỹ George Kennan, phác thảo một chiến lược mới cho quan hệ ngoại giao với Liên Xô và sau đó trở thành nền tảng có ảnh hưởng nhất đối với chính sách ngăn chặn Liên Xô của Mỹ trong thời Chiến tranh Lạnh.

“Báo cáo này tương tự quan điểm của Mỹ nhằm chống lại chế độ Liên Xô cũ của Kennan, giúp hình thành cơ sở cho một chính sách ngăn chặn mới đối phó Trung Quốc và kiềm chế chính sách Bắc Kinh của Washington", Wei Zongyou, giáo sư chuyên về Quan hệ Trung Quốc - Mỹ đến từ Đại học Phục Đán (Thượng Hải), cho biết.

Tuy nhiên, Liu Weidong, chuyên gia về các vấn đề Mỹ từ Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết báo cáo này không có khả năng gây sóng gió ở Trung Quốc vì không rõ chính quyền của Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ chuyển hóa trên thực tế bao nhiêu phần trăm nội dung trong báo cáo này.

“Nhiệm kỳ của ông Trump sắp hết và hành động của ông ấy chỉ nhằm tạo ra một mô hình đã được thiết lập cho Biden. Tôi không nghĩ rằng điều này sẽ có tác động lớn đến quan hệ Trung - Mỹ vì các chính trị gia ở Mỹ thường xuyên chỉ trích Trung Quốc với những lời lẽ cực đoan hơn. Chưa hết, mọi người đều biết quan hệ hai bên không tốt và tài liệu này sẽ không khiến quan hệ đó giảm sút nhiều hơn”, Liu Weidong nhận định.

Liang Xunxiang, một nhà phân tích về quan hệ quốc tế tại Đại học Bắc Kinh, cùng đồng tình rằng quan điểm coi Trung Quốc là đối thủ chính của Mỹ vốn có sự đồng thuận tự lưỡng đảng (đảng Dân chủ và Cộng Hòa) cho dù ai lên làm tổng thống đi chăng nữa.

"Trump tập trung hơn vào những lợi ích trước mắt, còn Biden có tầm nhìn dài hạn hơn, vì vậy mặc dù chúng tôi tạm thời kỳ vọng quan hệ Trung - Mỹ sẽ được xoa dịu, nhưng vẫn sẽ có nhiều rắc rối phía trước đối với Trung Quốc", Liang nói.

Steve Tsang, Giám đốc Viện Trung Quốc thuộc Trường nghiên cứu phương Đông và châu Phi (SOAS), Đại học London, cho biết lập trường cứng rắn với Trung Quốc được phản ánh qua tài liệu sẽ tiếp tục dưới chính quyền Biden.

“Có điểm chung trong cách tiếp cận lưỡng đảng ngày càng tăng ở Washington về quan hệ với Trung Quốc, thừa nhận mối đe dọa từ Bắc Kinh và cần phải có một cách tiếp cận thực tế hơn. Điều này sẽ không thay đổi dưới thời Biden. Có điều Biden sẽ có sự nhất quán và hiệu chỉnh hơn trong các tiếp cận với Trung Quốc, cũng như hợp tác với các đồng minh của Mỹ để làm điều đó”, Steve Tsang cho hay.