Cửa khẩu Rafah vô cùng quan trọng với người Palestine

Từ sau cuộc tấn công của Israel cuối tuần trước, Israel phong tỏa Dải Gaza trên không, trên biển lẫn trên bộ, đồng thời cắt nguồn cung điện, lương thực, nhiên liệu khiến 2 triệu cư dân ở vùng lãnh thổ này rơi vào cảnh bất lực.

Trong hoàn cảnh hiện tại, cửa khẩu Rafah tại biên giới giáp Ai Cập được xem là hy vọng cuối cùng để người dân thoát khỏi cuộc xung đột. Vì vậy nhiều người Palestine đã đổ về đây.

Tình hình cửa khẩu Rafah

Cửa khẩu đang bị đóng nên viện trợ không thể đi vào Dải Gaza. Mỹ không ít lần đề nghị Ai Cập lập hành lang nhân đạo cho dân thường Gaza lẫn người nước ngoài, tuy nhiên Ai Cập quyết không để người tị nạn tràn qua, đồng thời nhấn mạnh Israel cần cho phép họ cung cấp viện trợ cho người dân Gaza.

Mở cửa khẩu là vấn đề phức tạp do cần Ai Cập, Hamas (lực lượng nắm quyền kiểm soát Dải Gaza) cùng Israel đều đồng ý. Phía Ai Cập yêu cầu Israel đảm bảo không tấn công đoàn xe viện trợ.

Hơn một tuần qua gần cửa khẩu Rafah xảy ra nhiều vụ không kích, vụ gần nhất vào ngày 17.10. Phát ngôn viên quân đội Israel Richard Hecht tuyên bố đây là hoạt động tấn công mục tiêu Hamas di chuyển.

Hiện tại bên phía Ai Cập có hàng chục xe tải đang đỗ chờ đi vào Dải Gaza. Ai Cập cho biết nỗ lực mở cửa khẩu chưa đạt tiến triển, Israel cũng phủ nhận thông tin đạt được thỏa thuận về việc này.

Vì sao cửa khẩu Rafah quan trọng?

Nằm ở tỉnh Bắc Sinai của Ai Cập, Rafah là cửa khẩu duy nhất giữa Ai Cập với Dải Gaza.

Dải Gaza trong 70 năm qua do nhiều thế lực khác nhau kiểm soát, từ năm 2007 đến nay quyền kiểm soát thuộc về Hamas. Kể từ đó cả Ai Cập lẫn Israel đều áp đặt biện pháp kiểm soát biên giới nghiêm ngặt, Israel thậm chí còn bao bọc vùng lãnh thổ này bằng hàng rào kiên cố đồng thời hạn chế đi lại bằng đường biển hoặc đường không.

Trước lúc xung đột mới nhất nổ ra, Israel có hai cửa khẩu với Dải Gaza: Erez dành cho người dân và Kerem Shalom dành cho hàng hóa. Cả hai đều đã bị đóng kể từ khi xung đột nổ ra, biến Rafah trở thành cửa ngõ duy nhất kết nối Dải Gaza với bên ngoài.

Liên Hợp Quốc ghi nhận tính đến tháng 7.2023, trung bình mỗi tháng có 27.000 người di chuyển qua Rafah. Cửa khẩu mở 138 ngày và đóng 74 ngày trong năm nay tính đến đến tháng 7. Quyết định đóng hay mở cửa khẩu phụ thuộc tình hình an ninh và chính trị trên thực địa, những lần đóng Rafah của Ai Cập thường trùng với lúc Israel thắt chặt hạn chế đi lại với Dải Gaza.

Nếu muốn qua Rafah vào ngày thường, cả cư dân Gaza lẫn người nước ngoài đều cần có giấy phép.

Cư dân Gaza thường phải chờ đợi lâu. Jason Shawa - một người Mỹ gốc Palestine sống tại đây - cho biết quá trình xin giấy phép mất tối thiểu 30 ngày nhưng có thể lâu đến 3 tháng. Ông cần giấy phép xuất cảnh từ chính quyền Hamas cùng giấy phép nhập cảnh từ Ai Cập.

Vào ngày khởi hành sẽ có xe buýt đưa người xuất cảnh đến biên giới giáp Ai Cập nơi họ phải đợi hàng giờ để phía Ai Cập tiếp nhận và xử lý hồ sơ xin thị thực. Không ít trường hợp bị từ chối.

Vì sao Ai Cập chưa chịu mở cửa khẩu?

Ai Cập đã tiếp nhận hàng triệu người di cư nên không yên tâm trước viễn cảnh có thêm hàng trăm nghìn người tị nạn Palestine tràn sang. Tuần trước Tổng thống Abdel Fattah el-Sisi tuyên bố nước ông đang cố gắng giúp đỡ nhưng trong giới hạn.

Hiện tại Ai Cập tiếp tục kêu gọi Israel cho đoàn xe viện trợ đi qua Rafah, tuy nhiên vẫn chưa chịu lập hành lang nhân đạo theo đề nghị của Mỹ.