Đốt than sưởi ấm, nhiều người chết: Nguy hiểm ra sao, xử trí ngộ độc khí than thế nào?

Nhiều người thương vong do đốt than sưởi ấm trong nhà

Thời tiết miền Bắc chuyển sang rét đậm rét hại nên người dân phải tăng cường các biện pháp phòng chống lạnh. Do điều kiện kinh tế khó khăn nên ở những vùng nông thôn, miền núi vào những ngày giá rét, người dân vẫn đang sử dụng các biện pháp như đốt than, đốt củi sưởi ấm trong nhà. Điều này đặc biệt nguy hiểm.

Sáng 11.11, Trần Thị Hồng P (SN 2006, ở thôn Quảng Hóa, xã Lê Hóa, tỉnh Quảng Bình) và Đinh Thị Thanh H (SN 2008, ở xã Hồng Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình, là bà con) không dậy đi học. Người nhà của P gõ cửa phòng thì phát hiện cả hai bị ngộ độc nặng do trong phòng kín, có đốt bếp than để sưởi ấm. Dù được đưa đi cấp cứu nhưng Phương đã tử vong, còn H sau đó cũng không qua khỏi.

Tối trước đó, P rủ H lên ngủ cùng nhà. Vì thời tiết quá lạnh nên cả hai có đốt than sưởi ấm khi ngủ.

Ngày 9.1.2021, một phụ nữ 67 tuổi ở xã An Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình trong khi đốt lửa sưởi ấm thì bị bỏng nặng, chuyển đến cấp cứu tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới thì tử vong.

Dù được cảnh báo nhiều lần trên các phương tiện truyền thông nhưng tại Quảng Bình vẫn xảy ra nhiều trường hợp tử vong hoặc bị thương do ngộ độc khí than khi sưởi ấm.

Ngày 3.12.2020, tại địa phận xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình đã xảy ra vụ ngộ độc khí than thương tâm làm 2 người cùng gia đình tử vong và 2 người nguy kịch.

Ngày 2.12.2020, gia đình chị Trần Thị Thúy Loan (SN 1989) tổ chức đầy tháng cho con. Đêm đó, do trời chuyển rét nên chị Loan đã đốt than để sưởi ấm. Sáng hôm sau, người nhà không thấy Loan nên đến gõ cửa thì tá hỏa vì phát hiện 2 con của chị là cháu D.T.H.T (9 tuổi) và D.Đ.H (4 tuổi) đã chết do ngạt khí than. Chị Loan cùng con mới đẻ bị hôn mê sâu phải đi cấp cứu.

Ngày 17.11.2020 trên địa bàn xã Kỳ Nam, thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh xảy ra vụ việc tương tự. Một gia đình 4 người gồm bà M.T.H (54 tuổi), anh B.V.C (25 tuổi), chị B.T.V (24 tuổi, vợ anh C.) và con chị V mới 2 ngày tuổi bị ngộ độc khí than phải nhập viện.

Không chỉ thiệt hại về người, việc đốt than củi sưởi ấm trong nhà không được kiểm soát tốt còn gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Ngày 9.12.2019, tại địa phận bản Huổi Hạ, xã Na Sang, huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên đã xảy ra vụ hỏa hoạn nghiêm trọng, thiêu rụi toàn bộ căn nhà của hộ anh Thào A Lử và chị Chá Thị Dụ. Theo đó, đêm 8.12, do nền nhiệt giảm sâu, trời rét lạnh, các thành viên trong gia đình anh Lử đốt lửa để tránh rét. Sáng hôm sau, cả nhà anh đi làm nương đã không dập tắt lửa hoàn toàn nên gây ra vụ hỏa hoạn nguy hiểm.

Sưởi ấm bằng than, củi dễ mất mạng

Hít phải khí độc CO (carbon monoxide) do dùng củi, than tổ ong để sưởi ấm là chuyện không hiếm.

Trả lời báo Người Lao Động, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, cho biết tại đây từng tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc khí CO do sưởi ấm bằng than củi trong phòng kín dẫn đến hôn mê sâu, tử vong.

Sưởi ấm không đúng cách

Tai nạn ngộ độc khí CO thường gặp nhiều ở miền Bắc và miền Trung vào mùa đông. Câu chuyện thương tâm về 2 nữ sinh mới đây và một gia đình ở Quảng Bình có 2 người chết, 2 người nguy kịch do đốt than để sưởi ấm là hồi chuông cảnh báo đến cộng đồng về những nguy hiểm của thói quen sưởi ấm này của người dân, nhất là những gia đình có phụ nữ sau sinh, người cao tuổi hoặc trẻ nhỏ.

Cách đây chưa lâu, Bệnh viện Nhi Đồng 2 TP.HCM cũng đã tiếp nhận cứu chữa bé sơ sinh chưa đầy 1 tháng (ngụ Bình Phước) nguy kịch do hậu quả của việc sưởi ấm. Bé trai nhập viện trong tình trạng sốt cao, lừ đừ, bụng trướng, đặc biệt lưng bị sưng nề, phỏng đỏ. Bệnh nhi được chẩn đoán phỏng độ 2, áp-xe, nhiễm trùng máu. Nguyên nhân là do sau sinh, trời lạnh, người nhà đã đốt than để dưới giường cho hai mẹ con em bé sưởi ấm.

Theo giới chuyên môn, khí CO được tạo ra từ các sản phẩm cháy không hoàn toàn của các chất có chứa carbon, là chất khí không màu, không mùi và không gây kích thích, có khả năng khuếch tán mạnh. Trong cơ thể con người, CO có khả năng gắn với Hb cao gấp 200-250 lần so với khí ôxy, tạo thành HbCO (carboxyhemoglobin), làm giảm lượng ôxy trong máu đến các bộ phận như tim, não...

Do đó khi bị ngộ độc thường khó phát hiện, đến khi người bệnh nhận biết mình bị nhiễm độc thì đã muộn.

Hầu hết các bệnh nhân bị nhiễm độc nhập viện đều do sưởi ấm không đúng cách, đã sưởi ấm bằng than để trong phòng kín. Điều đáng nói là những bệnh nhân bị nhiễm độc hều hết là sản phụ, trẻ nhỏ và người già. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng khó thở, tức ngực, da niêm mạc tái, rối loạn ý thức.

Rất khó phát hiện

Các chuyên gia cảnh báo việc dùng than tổ ong hay than củi để sưởi ấm trong thời tiết giá lạnh là nguy cơ cao làm cho trẻ nhỏ và người già xuất hiện cơn hen phế quản, suy tim mạch; nặng hơn là dẫn đến tình trạng ngộ độc khí, hôn mê sâu; nếu tỉnh thì cũng để lại di chứng là mất trí nhớ.

"Bản thân CO không màu, không mùi vị nên rất khó phát hiện. Khi hít phải khí CO độc này sẽ nhanh chóng ngấm vào máu và cướp mất ôxy trong máu, làm nạn nhân đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn, đau ngực và lẫn lộn. Trường hợp hít phải lượng lớn khí CO có thể bất tỉnh và tử vong rất nhanh, đặc biệt ở phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người già mắc bệnh tim, phổi mạn tính. Có đến 40% số người bị ngạt khí CO để lại các di chứng như giảm trí nhớ, giảm tập trung, cơ mặt liệt, vận động bất thường, đi đứng khó khăn, tay chân cứng và run, liệt nửa người...", bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên cho biết.

Bác sĩ Nguyên khuyến cáo người dân tuyệt đối không đốt than, củi để sưởi ấm hoặc nấu nướng trong không gian kín, kể cả dùng khí gas bởi khi đốt, oxy sẽ tiêu hao dần, trong khi CO độc hại hoặc CO2 sẽ ngày càng tăng. Phản ứng đốt cháy trong điều kiện thiếu ôxy sẽ hình thành CO ngày càng nhiều. Hai tác động đồng thời này là nguy cơ khiến những người trong phòng kín nhanh chóng rơi vào cái chết "êm dịu" mà bản thân nạn nhân không hay biết.

Để tránh những sự cố đáng tiếc, tuyệt đối không ngủ trong gara ôtô hoặc để máy nổ, máy phát điện hoạt động ở nơi kín gió (tầng hầm, gầm cầu thang...).

Xử trí ngộ độc khí CO thế nào?

Khi phát hiện nơi nạn nhân bị ngộ độc cần khẩn trương làm thông thoáng không khí bằng cách mở rộng cửa, trước khi đi vào vùng nhiễm độc cần mang mặt nạ phòng độc hoặc khẩu trang ẩm, nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nơi nguy hiểm để đề phòng khả năng nổ của không khí giàu khí CO. Nếu bệnh nhân thở yếu, ngừng thở phải thổi ngạt ngay bằng hô hấp nhân tạo miệng - miệng hay miệng - mũi và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Cần hạn chế đốt than sưởi ấm

Nhằm hướng dẫn cộng đồng chăm sóc sức khỏe khi thời tiết rét đậm, rét hại, Cục Quản lý môi trường, Bộ Y tế đưa ra khuyến cáo, người dân cần trang bị các thiết bị sưởi ấm an toàn như lò sưởi, máy sưởi. Tuy nhiên, ở những vùng kinh tế khó khăn chưa trang bị được các loại máy móc hiện đại, người dân cũng không nên sử dụng than củi, than tổ ong để đốt và sưởi ấm trong phòng kín.

Nếu thời tiết quá lạnh, buộc phải sử dụng than thì chỉ sử dụng trong thời gian ngắn, cần mở hé cửa để bảo đảm thông khí và chỉ sưởi ấm khi mọi người còn thức; không dùng sưởi qua đêm và đóng kín cửa phòng. Người dân cần tắt lửa triệt để khi không sử dụng.

Trong trường hợp phát hiện có nạn nhân bị ngộ độc khí than, người nhà cần khẩn trương làm thông thoáng không khí bằng cách mở rộng cửa. Trước khi đi vào vùng nhiễm độc, cần mang khẩu trang ẩm, nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nơi nguy hiểm. Nếu bệnh nhân thở yếu, ngừng thở phải thổi ngạt ngay bằng hô hấp nhân tạo và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất.

Theo Cục Quản lý môi trường, vào mùa lạnh, người dân thường gặp phải một số vấn đề sức khỏe như cảm lạnh, hen suyên, viêm họng, viêm phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, cúm, đột quỵ... nên cần hạn chế đi ra ngoài trời khi thời tiết quá lạnh và gió mạnh, nhất là trong khoảng thời gian từ 21 giờ tối đến 6 giờ sáng. Khi ra ngoài thì nên trang bị đủ trang phục ấm che chắn được gió lùa như áo khoác, quần dài đủ dày để giữ nhiệt, khăn choàng, mũ, găng tay, tất, khẩu trang...

Người dân miền núi không nên uống rượu bia vào mùa lạnh, vì uống rượu càng làm co thắt mạch máu gây tăng huyết áp, có thể dẫn tới đột qụy, tử vong. Trong thời tiết trở lạnh, người dân cũng không nên tắm khuya sau 22 giờ, tắm quá lâu hoặc tắm nơi không kín gió vì dễ bị sốc nhiệt, nguy hiểm đến tính mạng.