Các chuyên gia cho biết quyết định từ các công ty công nghệ nhằm hạn chế khả năng giao tiếp của Tổng thống Donald Trump với những người theo dõi thông qua phương tiện truyền thông xã hội chính thống có thể buộc ông phải khai thác phương thức giao tiếp truyền thống hoặc các kênh trực tuyến bảo thủ trong gần 10 ngày cuối cùng tại vị.
Twitter, Facebook, Google, Apple và Amazon đều đã có những hành động mạnh mẽ để hạn chế phạm vi tiếp cận của Trump vì lo ngại bạo lực tiếp tục xuất phát từ các bài đăng của tổng thống sau khi những người ủng hộ ông tấn công tòa nhà Quốc hội hôm 6.1. Các công ty công nghệ nhỏ hơn như Twitch, Snapchat, Reddit, Shopify và TikTok cũng thực hiện việc này.
Trump đã ca ngợi và đánh giá cao những người ủng hộ ông trước khi họ vây hãm Điện Capitol, nơi các nhà lập pháp chứng nhận lá phiếu của cử tri đoàn cho Biden, nhưng sau đó lên án bạo lực. 5 người đã chết trong vụ bạo loạn, gồm cả một sĩ quan cảnh sát Capitol.
Apple, Google đã đình chỉ Parler khỏi cửa hàng ứng dụng không giải quyết hiệu quả việc gia tăng nội dung bạo lực trên mạng xã hội này. Parler đã ngừng hoạt động và ngoại tuyến sau khi Amazon ngừng cung cấp dịch vụ lưu trữ web Amazon Web Services. Amazon đã hành động sau khi tìm thấy hàng chục bài đăng trên Parler bị cho khuyến khích bạo lực.
Ra mắt tháng 8.2018 và cung cấp giải pháp thay thế cho Twitter, Parler có cơ sở người dùng đáng kể gồm những người ủng hộ ông Donald Trump, những người bảo thủ, theo thuyết âm mưu và cực đoan cánh hữu.
Có 12 triệu người dùng với thành viên gia đình Trump là hai con trai (Eric Trump và Donald Trump Jr.), con gái (Ivanka Trump), con dâu (Laura Trump) đang hoạt động trên đó, giờ đây Parler sẽ phải tìm một máy chủ web mới thay thế Amazon Web Services để tiếp tục hoạt động. Song, việc này rất khó khăn khi Giám đốc điều hành Parler - John Matze nói với Fox News hôm 10.1 rằng "mọi nhà cung cấp từ dịch vụ tin nhắn văn bản, nhà cung cấp email cho đến luật sư của chúng tôi đều từ chối chúng tôi".
"Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để trực tuyến trở lại nhanh nhất có thể, nhưng chúng tôi đang gặp rất nhiều khó khăn vì mọi nhà cung cấp mà chúng tôi nói chuyện đều nói rằng họ sẽ không làm việc với chúng tôi nếu Apple và Google không chấp thuận", ông John Matze nói thêm.
Ông Trump có thể tiếp cận những người theo dõi mình thế nào?
Ngay sau lệnh cấm vĩnh viễn tài khoản Twitter với 88 triệu người theo dõi, Trump đã thề sẽ “không im lặng” và hứa sẽ sớm có một “thông báo lớn”.
Trump cũng tweet từ tài khoản Twitter của chính phủ @POTUS ngay sau lệnh cấm, cáo buộc Twitter “cấm tự do ngôn luận” và phối hợp với “Đảng Dân chủ cùng Cánh tả cấp tiến” để bịt miệng ông, cho biết đang cân nhắc xây dựng nền tảng truyền thông xã hội của riêng mình. Những tweet này nhanh chóng bị Twitter xóa.
Hôm 7.1, Facebook và Instagram đã gia hạn lệnh cấm với tài khoản Trump trong ít nhất 2 tuần tới cho đến khi quá trình chuyển đổi tổng thống hoàn tất. Tài khoản Trump trên Facebook hiện có hơn 35,3 triệu người theo dõi, còn Instagram là hơn 24,6 triệu.
Rời nhiệm sở vào ngày 20.1, Trump còn lại các lựa chọn thay thế như Gab, mạng xã hội tự do ngôn luận phổ biến với các nhà bình luận cực hữu, hầu như không có quy tắc kiểm duyệt nhưng khả năng tiếp cận kém hơn.
Các trợ lý và những người ủng hộ Trump đã chuyển sang Gab và MeWe để khuếch đại thông điệp của ông trong những ngày tới, các chuyên gia cho biết.
Các lựa chọn thay thế khác có thể kể đến nền tảng video Rumble, dịch vụ phát trực tuyến video DLive cùng trang web tin tức American Media Periscope, theo bà Monica Stephens, trợ lý giáo sư tại Đại học Buffalo, người tập trung nghiên cứu vào các chủ đề truyền thông xã hội.
“Tôi không nghĩ Trump sẽ tự mình tham gia các nền tảng nhỏ hơn này. Nhiều khả năng ông ấy sẽ tự mình tạo ra thứ gì đó thay vì tham gia thứ chịu sự kiểm soát của người khác”, bà Monica Stephens nhận định.
Trong thời gian chờ đợi, ông Trump có thể nhờ mạng thân thiện với mình như Fox News, OAN và Newsmax để đưa thông điệp ra ngoài. Các chuyên gia nói một lựa chọn khác chưa được tận dụng hết là văn phòng báo chí Nhà Trắng. Trump có thể tiếp tục tổ chức các cuộc họp giao ban hoặc đưa ra các tuyên bố và video cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ của mình.
Những người theo dõi và ủng hộ Trump nói gì?
Ngay sau lệnh cấm của Twitter, những người ủng hộ Trump như Angela Stanton-King (đảng viên Cộng hòa ủng hộ thuyết âm mưu Qanon từng tranh cử vào tháng 11 để đại diện cho Quận quốc hội thứ 5 của Georgia) và Thomas Massie (dân biểu Đảng Cộng hòa) đã bắt đầu chia sẻ tài khoản Parler của mình trên Twitter, khuyến khích những người theo dõi tới đó.
Người dẫn chương trình truyền thông bảo thủ Rush Limbaugh đã tự hủy tài khoản Twitter của mình.
Nhiều nhà lập pháp của Đảng Cộng hòa đã lên án các quyết định của Twitter là nỗ lực nhằm kiềm chế những tiếng nói bảo thủ và cho rằng các động thái này sẽ làm phân cực đất nước hơn nữa.
“Chúng ta hiện sống ở một đất nước mà 4 hoặc 5 công ty - không được bầu chọn, không được kiểm soát - có quyền lực, quyền lực độc quyền để quyết định ‘chúng ta sẽ xóa sổ mọi người, chúng ta sẽ xóa họ khỏi bất kỳ hình thức nào nền tảng kỹ thuật số’”, Thượng nghị sĩ Marco Rubio nói trên Fox News.
Một số nhà hoạt động tự do ngôn luận cũng không thoải mái với các động thái này. Nhóm quyền kỹ thuật số Electronic Frontier Foundation bảo vệ quyền của Twitter cùng những công ty khác “quản lý nền tảng của họ” nhưng kêu gọi sự minh bạch và nhất quán hơn trong việc ra quyết định.
Liên minh Tự do Dân sự Mỹ nói “hành động đó sẽ khiến mọi người lo ngại khi Facebook và Twitter sử dụng quyền lực không được kiểm soát để loại bỏ họ khỏi các nền tảng không thể thiếu trong bài phát biểu của hàng tỉ người”.
Nền tảng trực tuyến có thể làm Trump và những người theo dõi ông im tiếng?
Các công ty ở Thung lũng Silicon thường cố gắng bám sát những nội dung có hại được lan truyền từ nền tảng mình, từ thông tin sai lệch về bầu cử đến lời nói căm thù và đe dọa bạo lực, nhưng hành động của họ trong những ngày gần đây là khó khăn nhất cho đến nay.
Tu chính án thứ nhất đảm bảo quyền tự do ngôn luận thường không áp dụng cho các công ty thuộc khu vực tư nhân, cho phép họ tiết chế lời nói kích động bạo lực trên nền tảng mình.
“Tôi nghĩ rằng có một lợi ích chính sách công hợp pháp trong hơn 4 năm qua trong việc ủng hộ tổng thống và tiếng nói của ông trên Twitter cùng các nền tảng khác. Song rõ ràng, những gì ông ấy đã làm đã vượt quá bất kỳ lợi ích chính sách công hợp lý nào”, Chris Krebs, cựu giám đốc Cơ quan An ninh mạng và Cơ sở hạ tầng, chia sẻ.