Hà Nội đổi 700ha đất lấy 5 con đường vì 'kẹt' ngân sách

Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội đã có văn bản giải trình về việc TP.Hà Nội chấp thuận đổi khoảng 700 ha đất lấy 5 con đường trên địa bàn thành phố, theo chủ trương của lãnh đạo TP.Hà Nội tại hội nghị về hợp tác và đầu tư năm 2018 diễn ra trước đó.

Cụ thể, Hà Nội đã đồng ý cho các nhà đầu tư triển khai xây dựng 5 con đường theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao). Đổi lại, thành phố giao nhà đầu tư khoảng 700ha đất đối ứng tại nhiều khu vực khác nhau trên địa bàn (tham khảo bảng bên dưới).

Đây là các dự án được nghiên cứu trong giai đoạn 2009-2015, đã được UBND TP.Hà Nội báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương thực hiện theo hình thức BT, cho phép chỉ định nhà đầu tư đàm phán trực tiếp hợp đồng BT.

Nguyên nhân được đưa ra là ngân sách khó khăn, khó cân đối nguồn vốn nên từ năm 2016, Hà Nội có chủ trương huy động nguồn lực xã hội đầu tư vào hạ tầng. Trong đó ưu tiên thực hiện một số dự án hạ tầng trọng điểm theo hình thức BT.

Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội cho biết, việc thực hiện các dự án BT của thành phố "đều tuân thủ các quy định tại Nghị định 15/2015 về đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP). Báo cáo nghiên cứu khả thi các dự án được các cơ quan chuyên môn của Hà Nội thẩm định kỹ; quỹ đất giao để thanh toán cho nhà đầu tư được tính toán theo phương án có giá trị cao nhất…".

Sở cũng nhấn mạnh diện tích đất giao cho các dự án làm đường trên chỉ để nhà đầu tư lập nghiên cứu quy hoạch và họ chỉ được khai thác một phần diện tích đất đó, khoảng 26%.

Cũng tại Hà Nội, hồi tháng 7.2017, Thanh tra Chính phủ cũng đã công bố kết luận thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong quá trình thực hiện một số dự án theo hình thức hợp đồng BT trong lĩnh vực giao thông, môi trường trên địa bàn thành phố này. Qua đó cho thấy việc thực hiện các dự án theo hình thức BT đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, sai phạm.

Tại thời điểm thanh tra, chỉ có 1/15 dự án BT được thực hiện theo hình thức đấu thầu, 14 dự án còn lại là chỉ định thầu.

Sự sai phạm trong quá trình thẩm định năng lực nhà đầu tư dẫn đến việc hầu hết các dự án đều chậm tiến độ do năng lực tài chính hoặc bố trí vốn chủ sở hữu cho dự án, không đảm bảo tiến độ giải ngân như cam kết…

Thanh tra Chính phủ cũng phát hiện một số nội dung đầu tư, tổng mức đầu tư, dự toán của một số dự án BT đã được UBND TP.Hà Nội và các cơ quan trực thuộc thẩm định, phê duyệt chưa chính xác, chưa đúng chế độ quy định làm tăng tổng mức đầu tư dự án.

Liên quan đến hình thức đầu tư BT, mới đây Kiểm toán Nhà nước đã báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước 2016 gửi Quốc hội tại kỳ họp thứ 5, đưa ra kết quả kiểm toán 17 dự án đầu tư xây dựng theo hình thức hợp đồng BT mắc nhiều vi phạm.

Hầu hết dự án BT lựa chọn nhà đầu tư theo hình thức chỉ định thầu, làm giảm sự cạnh tranh và tiềm ẩn rủi ro chọn nhà đầu tư không đủ năng lực. Các đơn vị thanh toán cho nhà đầu tư theo hình thức giao đất đã giải phóng mặt bằng có thu tiền sử dụng đất, hoặc cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần không thông qua hình thức đấu giá là chưa phù hợp quy định của Luật Đất đai năm 2013.

Kiểm toán Nhà nước cho rằng đây là kẽ hở dẫn đến thất thoát ngân sách, quy định về thời điểm giao đất để thanh toán dự án BT và thời điểm giao dự án BT còn bất cập, không rõ ràng dẫn đến việc thanh toán dự án BT bằng quỹ đất không đảm bảo nguyên tắc ngang giá.

A.Thư