Hãng xe điện tỉ đô của Trung Quốc chưa bán được chiếc xe nào

Đây là một trong những gian chiếm diện tích lớn nhất triển lãm, với 9 mô hình xe và nằm đối diện khu trưng bày của hãng xe Đức BMW. Thế nhưng phía sau sự hiện diện táo bạo lại là một hiện thực không mấy dễ chịu: Evergrande NEV vẫn chưa bán được chiếc xe nào.

Vốn là đơn vị đầu tư bất động sản, Evergrande qua nhiều năm không ngừng mở rộng danh mục đầu tư – từ câu lạc bộ bóng đá đến làng hưu trí và gần đây cả xe điện (EV).

Động thái tiến vào thị trường EV cực kỳ thu hút giới đầu tư. Các cổ đông góp phần đẩy giá cổ phiếu Evergrande niêm yết trên sàn Hồng Kông tăng hơn 1.000% trong vòng 12 tháng qua, giúp tập đoàn huy động hàng tỉ USD. Hiện giá trị thị trường của Evergrande vào khoảng 87 tỉ USD, cao hơn cả hai hãng Ford Motor và General Motors nổi tiếng thế giới.

Tình hình làm dấy lên lo ngại về “bong bóng” ở ngành EV. Tại Trung Quốc có khoảng 400 nhà sản xuất cạnh tranh nhau, phần lớn là công ty khởi nghiệp được định giá cao hơn những hãng xe lâu đời nhưng chưa thu về đồng lợi nhuận nào.

Evergrande NEV thâm nhập thị trường khá trễ. Tháng 3.2019, Chủ tịch tập đoàn Hứa Gia Ấn - một trong những người giàu nhất Trung Quốc - mạnh miệng tuyên bố sẽ vượt qua tỷ phú Elon Musk (ông chủ hãng xe điện Tesla) và đưa đơn vị này trở thành hãng xe điện lớn nhất thế giới vào 3 - 5 năm tới.

Tesla nay đã ra mắt mẫu xe Y trên toàn cầu, thành công thiết lập chỗ đứng vững chắc tại Trung Quốc, xây dựng nhà máy đầu tiên bên ngoài nước Mỹ, trong tháng 3.2021 giao khoảng 35.500 sản phẩm.

Đối thủ của Tesla tại Trung Quốc là NIO vào tháng 4 cũng vừa vượt qua cột mốc 100.000 sản phẩm xuất xưởng. Tỷ phú Musk thậm chí còn đăng lời chúc mừng lên Twitter.

Bất chấp tham vọng lớn lẫn mức định giá cao, Evergrande NEV nhiều lần lùi thời hạn khởi động sản xuất chính thức. Sản xuất ô tô (bất kể là EV hay xe truyền thống) đều rất khó và tốn nhiều vốn, tỷ suất lợi nhuận gộp của NIO chỉ mới chuyển sang mức dương từ giữa năm 2020 sau khoảng thời gian thua lỗ kéo dài, phải nhận giúp đỡ từ chính quyền một thành phố.

Phát biểu tại một cuộc họp trực tuyến cuối tháng 3 sau khi khoản lỗ Evergrande NEV gánh chịu tăng thêm 67% vào năm 2020, Chủ tịch Hứa cho biết tập đoàn có kế hoạch bắt đầu sản xuất thử nghiệm trong cuối năm nay – trễ hơn mốc đặt ra ban đầu là tháng 9.2020.

Như vậy Evergrande NEV đến năm 2022 mới có thể giao hàng, mục tiêu tăng công suất từ 500.000 lên 1 triệu chiếc EV/năm cũng phải lùi từ tháng 3.2022 xuống năm 2025. Tuy nhiên họ vẫn dám đưa ra dự báo gây sốc: 5 triệu chiếc/năm vào năm 2035.

Năm 2020, hãng Volkswagen danh tiếng giao đến Trung Quốc 3,85 triệu xe.

Hãng xe điện kỳ lạ

Không chỉ lùi kế hoạch sản xuất, Evergrande NEV còn có nhiều điều khiến giới chuyên gia chẳng thể hiểu nổi.

Nhà sáng lập công ty tư vấn Automobility (Thượng Hải) Bill Russo nhận xét: “Thật là một công ty kỳ lạ. Họ đổ vào nhiều tiền nhưng không thực sự thu lại được gì, hơn nữa còn bước chân vào một ngành mà họ hiểu biết còn hạn chế. Tôi chẳng thấy Evergrande NEV sở hữu ưu thế công nghệ gì vượt trội hơn NIO hay Xpeng”.

Evergrande NEV hoạt động rất không bình thường. Dù thành lập 3 cơ sở sản xuất ở Quảng Châu, Thiên Tân, Thượng Hải, họ lại không có dây chuyền lắp ráp và vận hành chung. Thiết bị cùng máy móc vẫn trong quá trình điều chỉnh.

Trả lời phỏng vấn của trang Bloomberg, Evergrande NEV cho biết đang chuẩn bị chuẩn bị máy móc để sản xuất thử. Khi vận hành đầy đủ sẽ đủ sức cho ra đời 1 chiếc xe chỉ trong vòng 1 phút.

Theo nguồn tin, Evergrande NEV đặt mục tiêu sản xuất và giao hàng 4 mẫu xe trong năm tới: Hằng Trì 3, Hằng Trì 5, Hằng Trì 6 và Luxe Hằng Trì 1 (cạnh tranh trực tiếp dòng Tesla S). Số lượng họ tự đặt ra là 100.000 chiếc – gần bằng tổng số xe 3 hãng Trung Quốc NIO, Xpeng, Li Auto giao năm 2020.

Dù là hãng xe điện, Evergrande NEV lại yêu cầu nhân viên bán bất động sản – lĩnh vực “xương sống” của Evergrande. Nhân viên phải trải qua khóa đào tạo nội bộ cùng loạt hội thảo chẳng liên quan gì đến chế tạo ô tô mà lại giới thiệu hoạt động kinh doanh bất động sản của tập đoàn. Ngoài ra, lao động ở mọi bộ phận từ công nhân trực tiếp sản xuất đến nhân viên văn phòng được khuyến khích quảng bá bán căn hộ qua mạng xã hội hay mời bạn bè, người thân đến trung tâm bán hàng xem. Thậm chí bán được căn hộ còn giúp nhân sự cấp quản lý nhận về tiền thưởng.

Mục tiêu tham vọng thúc đẩy Evergrande NEV bỏ qua hàng loạt quy trình vốn là thông lệ, thuê đơn vị bên ngoài thay vì phát triển nội lực. Họ ký hợp đồng giao khâu thiết kế và nghiên cứu& phát triển (R&D) cho các đối tác ngoài nước, chẳng hãng xe quy mô lớn nào làm vậy cả.

Ngoài ra, Evergrande NEV còn hợp tác 2 công ty công nghệ Trung Quốc Tencent cùng Baidu phát triển phần mềm cho dòng xe Hằng Trì, cho phép tài xế dùng điện thoại thông minh điều khiển xe thông qua chế độ lái tự động hay thiết bị tại nhà lúc đang lái xe (nhờ trí tuệ nhân tạo).

Gần đây phát ngôn viên Evergrande NEV còn tuyên bố đang bắt tay với vài đơn vị nước ngoài “phát triển cùng lúc 14 mẫu xe”. Thay vì ra mắt lần lượt từng mẫu, họ có thể tung ra toàn bộ - từ sedan, SUV đến xe đa dụng - dưới thương hiệu Hằng Trì 9. Giá cả dao động trong khoảng 80.000 Nhân dân tệ (12.000 USD) - 600.000 tệ.

Chiến lược trên quá khác biệt. Tesla, NIO, Xpeng đều chỉ chọn vài mẫu tập trung tung ra thị trường tại một thời điểm – cách làm đã chứng minh được sự thành công.

Evergrande NEV vẫn luôn nói về những mục tiêu lớn dù chẳng công bố bất cứ thông tin gì về kế hoạch sản xuất dài hạn. Trước nghi vấn do Bloomberg đặt ra, hãng xe chỉ đáp “đang bước vào giai đoạn nước rút để hướng tới sản xuất hàng loạt”.