Lạm phát, nợ công có thể vượt trần cuối năm nay

Tăng trưởng khó đạt mục tiêu 6,7%

Theo báo cáo của Chính phủ gửi đến Quốc hội, trong 6 tháng đầu năm, tình hình kinh tế thế giới và trong nước có nhiều biến động, phát sinh mới, nhất là những khó khăn do thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn nghiêm trọng, ô nhiễm môi trường biển gây cá chết hàng loạt, giá dầu thô có nhiều biến động khó lường,….

Đồng thời, các cấp, các ngành phải dành nhiều thời gian để củng cố và hoàn thiện bộ máy, bố trí và điều động thay đổi nhiều cán bộ, nhất là cán bộ lãnh đạo và quản lý ở các bộ, ngành trung ương và địa phương nhiệm kỳ mới… đã ảnh hưởng nhất định đến việc chỉ đạo điều hành phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, cũng như của từng ngành và địa phương.

Về nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên, ngoài nguyên nhân khách quan, bất khả kháng nêu trên, năng lực của bộ máy quản lý nhà nước các cấp và cán bộ quản lý chưa đáp ứng yêu cầu phát triển, thì nguyên nhân rất quan trọng là mô hình tăng trưởng theo chiều rộng, chủ yếu dựa vào vốn, tài nguyên, sản xuất còn manh mún, chưa gắn được với mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu… đã bộc lộ nhiều bất cập, chưa đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn phát triển mới của nền kinh tế.

Theo báo cáo của Chính phủ, năm 2015, nền kinh tế trong giai đoạn phục hồi khá rõ nét, GDP tăng nhanh sau từng Quý và Quý IV tăng tới 7,01%. Sang năm 2016, tăng trưởng GDP 6 tháng có dấu hiệu chững lại. Tính chung 6 tháng GDP tăng 5,52%, thấp hơn nhiều so với mức tăng cùng kỳ năm 2015 là 6,47%.

Sự giảm sút tốc độ tăng trưởng không chỉ trong nông nghiệp, là ngành bị thiệt hại nặng do thiên tai mà cả trong công nghiệp, nhất là công nghiệp khai khoáng (giảm 2,2%), tăng trưởng công nghiệp chế biến, chế tạo được kỳ vọng sẽ phục hồi nhanh, cũng chỉ đạt mức tăng tương đương cùng kỳ năm 2015.

Theo đó, để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã được Quốc hội đề ra là 6,7%, thì 6 tháng cuối năm tăng trưởng GDP phải đạt 7,6%, cao hơn trên 2 điểm phần trăm so với 6 tháng đầu năm.

Tuy nhiên, theo kết quả 6 tháng đầu năm cho thấy những cải thiện trong tổng cầu và sức mua của thị trường trong nước, tổng đầu tư toàn xã hội, trong đó đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng cao, sự phục hồi của công nghiệp chế biến và tăng trưởng cao của khu vực dịch vụ,... là những yếu tố quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao hơn những tháng cuối năm.

Nợ công có nguy cơ vượt trần

Theo báo cáo này, tăng trưởng kinh tế suy giảm sẽ ảnh hưởng đến các chỉ tiêu về bội chi NSNN trên GDP sẽ cao hơn mức Quốc hội đề ra. Nợ công và nợ Chính phủ dự báo đến cuối năm 2016 cũng có thể vượt trần cho phép.

Theo trần nợ công mà Quốc hội đề ra là 65% GDP. Tuy nhiên, hiện nay nợ công đã ở mức 62,2% và đang tăng với tốc độ khá nhanh. Trong khi đó, nợ Chính phủ thực tế đã vượt trần 0,3% (ở mức 50,3% GDP).

Hiện tại, theo dữ liệu tại Đồng hồ nợ công của The Economist, nợ công của Việt Nam hiện ở mức 94,8 tỉ USD, và nợ công trên đầu người xấp xỉ 1.040 USD/người. Còn theo Bộ Tài chính, trong giai đoạn 2011-2015, vay của Chính phủ lên tới 1,93 triệu tỉ đồng, gấp 2,9 lần so với giai đoạn 2006 - 2010, với tốc độ tăng bình quân 19%/năm.

Mới đây, Chính phủ cũng đã công khai kế hoạch vay cho giai đoạn 2016 - 2020 khoảng 2,26 triệu tỉ đồng (khoảng 8,13% GDP). Năm 2020 là năm có mức huy động cao nhất lên tới 540 nghìn tỷ đồng. Dự kiến tổng nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ giai đoạn 2016-2020 xấp xỉ 2 triệu tỷ đồng, khoảng 6,44% GDP.

Báo cáo cho hay, tổng thu NSNN 6 tháng đầu năm ước đạt 476,8 nghìn tỉ đồng, bằng 47% dự toán (cùng kỳ năm trước là 49%), tăng 6,1% so với cùng kỳ năm 2015.

Thu NSNN đạt thấp hơn cùng kỳ năm trước trong tất cả các nguồn thu, đáng lưu ý là tiến độ thu ngân sách trung ương đạt rất thấp (chỉ khoảng 42% dự toán, thấp hơn nhiều so với cùng kỳ năm trước đạt 46,3%), trong khi đó thu ngân sách địa phương tăng khá so dự toán (đạt 56%) và tăng cao hơn so với cùng kỳ năm trước. Điều này sẽ gây khó khăn bị động cho việc cân đối ngân sách trung ương.

Trong khi đó, tổng chi NSNN trong 6 tháng đầu năm ước đạt 562,5 nghìn tỉ đồng, tăng 4,9% so với cùng kỳ năm 2015 (cùng kỳ tăng 8,2%); trong đó: chi trả nợ và viện trợ tăng 5,2% (cùng kỳ tăng 18,9%); chi thường xuyên (bao gồm chi cải cách tiền lương) tăng 5% (cùng kỳ tăng 5,2%).

Lạm phát cả năm có thể vượt mục tiêu 5%

Báo cáo cho hay, lạm phát 6 tháng đầu năm được kiểm soát, nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ lạm phát tăng cao. Nhiều yếu tố cả đầu vào và tổng cầu sẽ gây áp lực tăng giá trong thời gian tới. Cụ thể:

Giá dầu thô thế giới đã xuống đáy và đang tăng trở lại, hiện đang dao động quanh mức 45 USD/thùng, thấp hơn cùng kỳ năm trước, nhưng tăng 70% so với mức giá thấp nhất hồi đầu năm.

Dự báo giá dầu thô còn có nhiều biến động khó lường, có thể còn tăng cao hơn trong thời gian tới. Xu hướng tăng của mặt bằng giá thế giới và giá dầu thô sẽ tác động làm tăng giá hầu hết các vật tư, nguyên liệu.

Đặc biệt, đối với nước ta đang phải nhập khẩu khoảng 85% nguyên, nhiên liệu, vật tư, thiết bị cho đầu tư, sản xuất kinh doanh, thì việc giá dầu thô tăng trở lại sẽ tác động đẩy chi phí, giá thành sản xuất tăng lên, gây áp lực tăng mặt bằng giá đầu ra.

Việc điều chỉnh tăng giá các mặt hàng do nhà nước quản lý, như: giá dịch vụ y tế dự kiến tăng trong 4 đợt, học phí dự kiến tăng vào tháng 9.2016,... cũng sẽ tác động làm tăng chỉ số giá tiêu dùng trong 6 tháng cuối năm.

Hậu quả thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn sẽ ảnh hưởng cả đến vụ hè thu, vụ mùa và đến nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản, làm giảm sản lượng, gây áp lực tăng giá lương thực, thực phẩm.

Theo đó, báo cáo nhấn mạnh rằng, thời gian tới, nhiệm vụ kiểm soát lạm phát để ổn định kinh tế vĩ mô vẫn có vị trí rất quan trọng. Các cơ quan có trách nhiệm theo dõi sát sao tình hình cả trong nước lẫn quốc tế để điều chỉnh thích hợp.