Thế giới ngỡ ngàng trước hệ thống bóng đá chuyên nghiệp “quái gở” ở Việt Nam

Trước hết là Cúp quốc gia. Bản thân tên gọi Cúp quốc gia đã thể hiện giải đấu này dành cho hầu như toàn bộ các CLB bóng đá trên lãnh thổ của một nước. Thế nhưng, Cúp quốc gia của VPF lại chỉ cho các CLB ở 2 hạng đấu cao nhất tranh tài. Phi lý này đã tồn tại cũng gần 20 năm nhưng chưa bao giờ VPF chịu thay đổi.

Cúp quốc gia của VPF thay vì của quốc gia

Bóng đá Việt Nam không chỉ có các CLB do VPF điều hành mà còn có các đội ở giải hạng nhì, hạng ba... Quy định không cho các đội bóng ngoài V-League, Hạng nhất tranh tài ở Cúp quốc gia là thiệt thòi lớn cho phong trào phát triển bóng đá trên toàn quốc. Nói đúng hơn, bằng sự ưu tiên các đội bóng tham gia giải mình tổ chức, điều hành, VPF đã bóp nghẹt phong trào bóng đá cả nước.

Khác với giải vô địch đá vòng tròn khắc nghiệt để chọn ra nhà vô địch thì Cúp quốc gia đá theo thể thức loại trực tiếp, là mảnh đất nuôi dưỡng những giấc mơ bóng đá. 20 năm trước, các CLB hạng dưới bị gạt bỏ khỏi Cúp quốc gia với lý do “nhằm nâng cao chất lượng của giải” đã đi ngược lại tinh thần đại chúng của Cúp quốc gia và không giống nền bóng đá nước nào trên thế giới.

Hãy lấy ví dụ ở Anh quốc với Cúp quốc gia là Cúp FA danh giá với truyền thống 152 năm. Từ buổi đầu, FA Cup là sân chơi cho các CLB của Anh và đến nay vẫn duy trì như thế. FA Cup mùa này vòng sơ loại có đến 640 đội tham dự, gồm cả những đội chơi tại giải hạng… 10. Tất nhiên khi vào đến vòng loại thứ 4 khi các đội tại Premier League bắt đầu tham chiến, chẳng còn mấy đội ngoài hạng 4 nhưng điều đó vẫn tạo hy vọng cho những giấc mơ tỏa sáng tại FA Cup kiểu như Kidderminster Harriers ở giải Hạng 6 suýt làm nên chuyện trước West Ham năm ngoái 2022 ở vòng 4 FA Cup (dẫn 1-0 ở phút 19, bị gỡ hòa 1-1 phút bù giờ 90+1 và thua 1-2 ở phút bù giờ 2 hiệp phụ 120+1).

Nếu nói so sánh ở Anh quá khập khiễng thì ta hãy nhìn gần hơn là Cúp quốc gia Thái Lan. Có đến 125 CLB của Thái Lan dự Cúp quốc gia Thái năm nay, gồm cả các đội chơi ở hạng nghiệp dư. Hay gần hơn là giải Cúp quốc gia của Campuchia cũng quy tụ các đội từ hạng địa phương đến đến hạng chuyên nghiệp. Năm ngoái, Cúp quốc gia Campuchia có 17 đội ở các tỉnh, 12 đội giải Hạng nhất và 8 đội giải Ngoại hạng.

Vậy mà số đội dự Cúp quốc gia Việt Nam bằng 1/5 số đội dự Cúp quốc gia Thái Lan, kém cả số đội đá Cúp Campuchia. Số đội bóng đăng ký thi đấu ở giải Việt Nam không chỉ có 14 đội ở V-League 1, 11 đội ở V-League 2 (tức Hạng nhất) mà năm ngoái còn có 14 đội giải hạng nhì, 14 đội giải hạng ba quốc gia. Thậm chí, nếu Cúp quốc gia mở rộng như cách mà người Thái đang áp dụng thì cả các đội của các trường đại học cũng có thể tham dự tranh tài. Khi đó, Cúp quốc gia mới đúng thật là giải đấu cho mọi đội bóng trên khắp Việt Nam. Còn Cúp quốc gia bây giờ thì giống như dạng Cúp liên đoàn, chỉ dành cho đội ở những hạng cao nhất thi đấu.

Hệ thống thế giới là kim tự tháp, giải Việt Nam do VPF điều hành thì lộn ngược

Giải Hạng nhất do VPF điều hành năm nay có 11 CLB tham gia, trong khi đó, V-League cũng do VPF điều hành lại có đến 14 đội dự tranh và đã thi đấu được 4 vòng.

Không chỉ nhìn con số 25 đội ít ỏi dự Cúp quốc gia là bất bình thường mà con số 11 đội đá giải Hạng nhất và 14 đội tại V-League cũng là điều vô cùng khôi hài. Mô hình hệ thống giải bóng đá chuyên nghiệp trên thế giới luôn được xây theo kim tự tháp, có nghĩa là giải đấu cao nhất sẽ có ít đội nhất, còn xuống hạng thấp, số đội tham dự sẽ nhiều hơn.

Giải bóng đá Ngoại hạng Anh có 20 đội tham dự còn giải Hạng nhất hay còn gọi là Championship có 24 đội tranh tài. Giải La Liga của Tây Ban Nha có 20 CLB trong khi giải Hạng nhất Segunda có 22 đội… Nói về những nền bóng đá chuyên nghiệp lâu đời để so sánh với bóng đá Việt Nam cứ cho là quá khập khiễng. Vậy thì hãy so sánh với các nền bóng đá trong khu vực.

Hệ thống giải chuyên nghiệp Thái Lan đáng để VPF học hỏi. Giải chuyên nghiệp Thái Lan có đến 3 hạng trong đó hạng cao nhất là Thai-League 1 có 16 đội, Thai-League 2 có 18 đội, còn Thai-League 3 có hơn 70 đội chia làm 6 khu vực. Dưới hạng chuyên nghiệp lại còn có hạng bán chuyên và dưới cùng là hạng nghiệp dư không giới hạn số đội.

Cứ cho là tư duy làm bóng đá chuyên nghiệp của Thái Lan quá cao thì nhìn gần hơn là nền bóng đá Campuchia. Giải Ngoại hạng của họ chỉ có 8 đội và giải Hạng nhất là 12 đội.

Mô hình kim tự tháp ở hệ thống bóng đá chuyên nghiệp là chuyện cả thế giới làm, là điều được nhắc nhiều lần từ năm này qua năm khác, nhưng các giải do VPF tổ chức bao năm qua vẫn không thay đổi cho phù hợp với quốc tế.

Nói thì hơi quá, nhưng không thể không nói hệ thống bóng đá chuyên nghiệp ở Việt Nam do VPF điều hành, tổ chức là sản phẩm lỗi và thế giới bóng đá dễ phải bàng hoàng trước “đứa con quái gở” của VPF!