Thuyền viên Indonesia thà nhảy xuống biển Somalia chứ không ở lại tàu Trung Quốc

Tháng 8 vừa qua, Tewuh và 3 thuyền viên Indonesia nhảy xuống vùng biển Somalia với hy vọng thoát khỏi cảnh bị ngược đãi. Nhưng mọi nỗ lực trở nên vô ích: sau hàng giờ lênh đênh trên biển, con tàu mà họ làm việc cho bắt lại được 3 người, 1 người được xác định đã chết đuối.

“Tôi sẽ không bao giờ làm việc trên tàu nữa”, Tewuh nói với tờ This Week in Asia khi hồi tưởng những gì mình trải qua. May mắn là cơ quan giám sát nghề cá cùng chính quyền 2 nước Indonesia, Somalia đã can thiệp.

Tewuh làm việc không lương suốt nhiều tháng, thường xuyên làm suốt 24 tiếng và chỉ được ăn rất ít sau khi ký hợp đồng với 1 tàu cá thuộc đội tàu Liao Dong Yu.

Vụ tai nạn chết người đầu tiên mà Tewuh chứng kiến xảy ra vào tháng 7.2020. Anh cùng các thuyền viên khác vừa hoàn thành ca làm việc 24 tiếng không ngủ, đang ăn trưa thì một hồi chuông gọi họ trở lại boong tàu kéo lưới.

“Lưới rất nặng vì kéo cả cát lẫn cá. Khi chúng tôi kéo nó lên, dây xích đứt và lưới đập trúng một người Trung Quốc tên Zhou Hsun Wei”, Tewuh kể lại.

Zhou bị hất văng xuống biển, thi thể người này không được phát hiện cho đến 5 tiếng sau đó khi tàu cá khác vô tình kéo lên. Tewuh rất buồn: “Tại sao người tốt như Zhou lại chết theo cách như vậy? Anh ta là thuyền viên Trung Quốc đối xử tốt cả người Indonesia chúng tôi, chia sẻ đồ ăn thức uống cho chúng tôi”.

Thi thể của Zhou ban đầu được để trong tủ đông lạnh nhưng sau đó bị ném xuống biển, khiến Tewuh cảm thấy rất sốc. Anh cho rằng gia đình Zhou nên có cơ hội được nhìn thấy thi thể.

1 năm sau, vụ việc tương tự xảy ra trên tàu cá khác cũng thuộc đội tàu Liao Dong Yu. Dây xích giữ lưới cũng đứt, đập trúng 2 thuyền viên Indonesia: 1 người chết trên tàu, 1 người rơi xuống biển không tìm thấy thi thể.

“Sau khi vụ việc xảy ra, tôi cùng bạn bè rất sợ bản thân sẽ gặp tai nạn tương tự”, Tewuh chia sẻ.

Tewuh cho biết thuyền trưởng là kẻ xấu xa luôn đánh đập cả thuyền viên Indonesia lẫn thuyền viên Trung Quốc cho đến khi họ chảy máu chỉ vì 1 sai lầm nhỏ. Trải nghiệm khủng khiếp chưa kết thúc dù hợp đồng hết hạn vào tháng 12.2020, vì con tàu Tewuh làm việc cho từ chối để anh hồi hương. Công dân Indonesia này không có lựa chọn nào khác ngoài tiếp tục làm việc – đổi lấy thức ăn nhưng không được nhận lương.

Nhưng đến tháng 5, Tewuh từ chối không làm nữa. Vào giữ tháng 6 anh tìm cách liên lạc với bố mẹ để cầu cứu, đồng thời đăng tải một đoạn phim về hoàn cảnh của bản thân lên Facebook. Đoạn phim thu hút sự chú ý của Tổ chức Giám sát hoạt động đánh cá tận diệt Indonesia (DFW).

Ngày 15.8, Tewuh và 3 thuyền viên Indonesia quyết định thử vận may bằng cách nhảy xuống biển chạy thoát trong đêm. Anh nhớ lại: “Chúng tôi không biết bản thân đang ở đâu và bờ thì ở rất xa. Chúng tôi cố gắng giữ lấy nhau nhưng lại bị sóng lớn đánh trúng. Tôi bị tách khỏi 2 người”.

Tewuh cùng người bạn Aji Proyogo nắm lấy tay nhau. Con tàu họ chạy thoát tìm thấy và ném dây xuống, khi Tewuh đưa tay bắt lấy dây thì Proyogo tuột tay và không thấy đâu nữa. Xác Proyogo vẫn chưa được tìm thấy.

Nỗ lực trốn chạy bất thành, nhưng Tewuh cùng 11 thuyền viên Indonesia được chủ tàu cho hồi hương vào ngày 28.8 nhờ áp lực từ DFW, tổ chức Công lý cho Môi trường (EJF), tổ chức Phái bộ Công lý quốc tế (IJM) và chính quyền 2 nước Indonesia, Somalia.

Hiện đang thất nghiệp, Tewuh mong muốn có thể tự mở một cửa hàng làm ăn nhỏ để giúp đỡ gia đình đang gặp khó khăn về tài chính, nhưng anh không có tiền vì bên công ty đánh bắt cá giữ lương của anh.

Điều phối viên DFW Moh Abdi Suhufan cho biết tính từ tháng 11.2019 đến tháng 3.2021, có ít nhất 35 công dân Indonesia làm việc trên tàu cá nước ngoài thiệt mạng – 82% làm việc trên tàu cá Trung Quốc. Nguyên nhân tử vong là bệnh tật, bạo lực với hình thức đánh đập và tra tấn, bị giết, điều kiện làm việc tồi tệ và thiếu thức ăn nước uống.

Nhiều trường hợp được tuyển dụng bởi đơn vị phi pháp không đăng ký với cơ quan chức năng. Ước tính có ít nhất 300.000 lao động Indonesia làm thuyền viên (tính cả hợp pháp lẫn phi pháp).

Họ thường nhận lương 350 - 400 USD/tháng, nhưng đơn vị tuyển dụng thường cắt xén hoặc giữ lại, sau đó biến mất.