Tổng thống Nauru đòi Trung Quốc xin lỗi vì Đại sứ cư xử khiếm nhã

Sự cố ngoại giao này được ghi nhận Nauru chỉ là một đảo quốc có diện tích chỉ 21km² và 11.000 dân, nhưng dám cự lại đại diện một siêu cường châu Á có đến 1,4 tỉ dân.

Tổng thống Nauru liên tục chỉ trích Trung Quốc "ỷ nước lớn bắt nạt"

Tổng thống Waqatuyên bố: “Họ không phải bạn của chúng ta. Họ chỉ cần chúng ta vì các mục đích riêng của họ. Xin lỗi quývị, nhưng tôi phải nói gay gắtvề chuyện này, vì không ai có thể đến và chỉ đạo chúng ta làm này làm kia”.

Ông Waqa nhấn mạnh: “Chúng ta đã chứng kiến nhiều nước lớn đến và đôi lúc tìm cách mua đường vào Thái Bình Dương, vài người cực kỳ hung hăng, thậm chíđến độ họ giẫm lên tất cả chúng ta. Từ diễn đàn này, tất cả các lãnh đạo nay đã biết vài người đó kiêu căng mức nào”.

Nhà lãnh đạo chủ nhà PIF nói hành xử hung hăng đó đáng phải có lời xin lỗi từ Bắc Kinh: “Chúng tôi không chỉ tìm lời xin lỗi, thậm chí chúng tôi sẽ trình chuyện này lên LHQ. Không những thế, tôi sẽ đề cập việc này tại Đại hội đồng LHQ và ở tất cả các cuộc họp quốc tế”.

Ở cuộc họp báo cuối ngày 5.9, Tổng thống Waqa còn nói ông Đỗ Khởi Văn (trưởng đoàn Trung Quốc) “chẳng là ai cả”và là “người điên khùng”.

Ông nói: “Liệu ông ta dám ứng xử như thế trước Chủ tịch của ông ấy? Tôi nghi lắm. Ông ta không tôn trọng Thái Bình Dương, lãnh đạo các đảo quốc dự diễn đàn và các bộ trưởng đến với chúng tôi. Hãy nhìn ông ấy xem, ông ấy chẳng là ai cả. Ông ta cũng không phải là bộ trưởng, vậy mà đòi được công nhận và đòi phát biểu trước cả Thủ tướng Tuvalu. Ông ấy có điên không?”.

PIF 2018 có mời các nước không là thành viên gồm Mỹ và Trung Quốc, được ghi nhận đã xảy ra vụ ầm ĩ nhất trong lịch sử 49 năm tổ chức diễn đàn này.

Hôm 4.9, Đại sứ Trung Quốc tại Fiji, ông Đỗ Khởi Văn là trưởng đoàn đại biểu Trung Quốc muốn phát biểu ở Diễn đàn PIF, nhưng Tổng thống Waqa không đồng ý, chỉ cho ông Đỗ phát biểu sau khi lãnh đạo 18 đảo quốc Thái Bình Dương hoàn tất bài diễn văn của họ.

Tại cuộc họp kín, theo video rò rỉ, chiếu cảnh ông Waqa nói với ông Đỗ: “Tỏ ra tôn trọng người khác đi”, đồng thời giải thích ông Đỗ không phải cấp bộ trưởng, thì không được phát biểu trước.

Cuối ngày 4.9, Tổng thống Waqa họp báo, lên án trưởng đoàn Trung Quốc: “Ông ta gây ồn ào khiến cuộc họp giữa các nhà lãnh đạo bị gián đoạn vài phút, dù ông ta chỉ là một quan chức. Có lẽ vì ông ta đến từ một nước lớn nên ông ta muốn bắt nạt chúng tôi”.

Tổng thống Waqa của đảo quốc Nauru - Ảnh: Getty Images

Các tường thuật khác nhau về sự cố này cho thấy sự nhạy cảm khi có sự hiện diện của người Trung Quốc tại PIF 2018, cùng tầm ảnh hưởng lớn ngày càng tăng của Trung Quốc ở khắp Thái Bình Dương.

Nguồn tin của Guardian có mặt trong cuộc hội thảo kín, cho biết việc Tổng thống Nauru cứng rắn với ông Đỗ là cố tình bêu riếu, chứ ông Đỗ kiên nhẫn chờ, phát tín hiệu muốn phát biểu, nhưng bị các đại biểu khác phớt lờ.

Nguồn tin nói: “Cuối cùng, ông ấy nổi cáu, giận dữ to tiếng với họ, đứng lên và bỏ ra khỏi hội trường nhưng thay vì tìm lối gần nhất, ông ấy đi một vòng quanh bàn họp để biểu lộ sự phẫn nộ với từng vị dự diễn đàn”.

Một nguồn tin khác của Guardian nói ông Đỗ muốn dự cuộc họp của riêng 18 nhà lãnh đạo các đảo quốc, dù không cử đại biểu cấp cao hơn ngoài một “đặc sứ”.

Nguồn tin này nói đoàn Trung Quốc làm gián đoạn cuộc họp của các lãnh đạo khoảng 15 phút, hậu quả là Tổng thống Nauru dọa đuổi cả đoàn.

Trung Quốc chưa tỏ dấu hiệu giảm tông, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, bà Hoa Xuân Oánh nói Nauru vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế và các quytắc của diễn đàn và Nauru “dàn dựng một trò hề tệ hại”.

Các đảo quốc Thái Bình Dương ngán Bắc Kinh

Căng thẳng bùng nổ giữa Nauru-Trung Quốc ngay từ trước khi khai mạc PIF 2018, khi cơ quan di trú từ chối cấp hộ chiếu ngoại giao cho đoàn Trung Quốc do ông Đỗ dẫn đầu, buộc đoàn phải dùng hộ chiếu cá nhân.Cuộc đấu khẩu giữa Tổng thống Waqa với ông Đỗ cho thấy sự nhạy cảm từcác đảo quốc Thái Bình Dương nghi ngờ ý đồ của Bắc Kinh ở khu vực này.

Bắc Kinh gieo tầm ảnh hưởng ở Thái Bình Dương ngày càng mạnh, chi hàng tỉ USD vào thương mại, đầu tư, viện trợ và du lịch vào một khu vực mà Úc xem là “sân sau” của Úc.Trung Quốc sắp qua mặt Úc để trở thành nhà tài trợ lớn nhất vào Thái Bình Dương, sau khi Bắc Kinh hồi năm 2017 hứa viện trợ 4 triệu USD cho khu vực.

Đã có sự lo ngại rằng việc các nước nhận tiền của Trung Quốc sẽ sập bẫy nợ ngập đầu, buộc phải cho quân đội Trung Quốc có quyền tiếp cận các đảo quốc và gieo tầm ảnh hưởng tại khu vực.

Sự bất đồng giữa Nauru với Trung Quốc còn từ việc Nauru tiếp tục công nhận Đài Loan, bất chấp sự phản đối của Bắc Kinh vốn xếp Đài Loan là “một phần không thể tách rời của lãnh thổ Trung Quốc”.

Nauru và Tuvalu là hai trong 6đảo quốc Thái Bình Dương có quan hệ ngoại giao với Đài Loan.Theo Guardian, mối quan hệ thân cận Nauru-Đài Loan chủ yếu nhờ lực tài chính của Đài Bắc, cấp kinh phí và viện trợ mạnh cho Nauru. Đa phần cơ sở hạ tầng và các tòa nhà dùng để tổ chức PIF 2018 là nhờ tiền do Đài Loan cấp.

Kênh tin tức ngoại giao của Mỹ bị Wikileaks tiết lộ Đài Loan cũng hằng tháng bí mật trả 5.000 USD cho mỗi bộ trưởng Nauru, nhằm để Nauru duy trì quan hệ với Đài Loan. Các nghị sĩ Nauru cũng được Đài Loan trực tiếp trả lương 2.500 USD/tháng. Trong khi đó, Nauru không có quan hệ ngoại giao với Trung Quốc.