Xe điện scooter sẽ định hình lại giao thông tại các thành phố ở Mỹ?

Đây đều là những công ty cung cấp dịch vụ cho thuê xe tay ga điện (electric scooter). Những phương tiện giao thông của họ bỗng nhiên hiện diện trên các tuyến đường phố, vỉa hè tại nhiều nơi trên thế giới.

Các startups này cho phép người dùng định vị xe thuê và mở khóa bằng ứng dụng. Khi tới điểm đến, họ trả xe và đi bộ. Một vài bác tài và người đi bộ cho rằng scooter nguy hiểm, cần phải ngăn lại trong khi một số nhà hoạch định đô thị (urban planners) xem scooter, cùng với xe đạp, là tương lai giao thông của thành phố.

Đâu là lý do giúp scooter nổi lên?

Xe hơi không phải là cách nhanh nhất để di chuyển trong những khu vực thành phố đông đúc. Nhiều thành phố xem dịch vụ chia sẻ xe đạp và những làn đường dành riêng cho chúng như một giải pháp tốt hơn đối với các chuyến đi ngắn và cũng là một cách để giảm phát thải carbon.

Xe tay ga điện, thường có giá thấp hơn 2 đôla Mỹ (USD) mỗi chuyến, là một nhánh phát sinh bổ sung. Các nhà đầu tư đang tìm kiếm những Uber và Lyft tiếp theo trong lĩnh vực mới. Với túi tiền đầu tư của mình, họ góp phần giúp scooter nổi lên thành những tay chơi mới, chạy đua trong cuộc hiện diện từ thành phố này đến thành phố khác. Uber và Lift cũng nhập cuộc để tránh tụt lại phía sau.

Sự phổ biến của xe scooter tại Mỹ

Bird, startup được sáng lập bởi một cựu nhân viên của Lyft và Uber, vận hành dịch vụ scooter tại khoảng 40 thành phố ở Mỹ, trong khi Lime là 23.

Bird mở đầu xu hướng này vào cuối năm 2017 khi ra mắt tại thành phố Santa Monica, California và rồi bỗng nhiên scooter hiện diện khắp nơi. Việc này khiến một số người phản ứng, cho rằng gây hỗn lộn giao thông đô thị và vài thành phố bắt đầu giới hạn số xe scooter được phép lưu hành.

Tại hầu hết các thành phố ở Mỹ có dịch vụ chia sẻ xe, số xe scooter hiếm khi vượt qua 1.000 chiếc. Thử làm phép so sánh, con số này khá khiêm tốn so với 45.000 tài xế tham gia mạng lưới Uber và Lift chỉ tính riêng tại San Francisco năm 2017,Bloombergdẫn nguồn từ Viên chưởng lý của thành phố này.

Bên ngoài nước Mỹ thì sao?

Năm nay, Bird đã mở rộng đến Pháp và Israel. Lime cũng hiện diện ở Pháp, Đức và Tây Ban Nha. Scooters thậm chí còn phổ biến hơn tại một số nơi ở Trung Quốc, quốc gia tiên phong trong thị trường này. Hiện chưa có công ty nào hoạt động tại Anh. Điều này không quá khó hiểu khi luật pháp Anh xem scooter như là những phương tiện có động cơ (motor vehicles).

Điều đó đồng nghĩa rằng những người lái scooter phải có bằng lái và là đối tượng chịu thuế cũng như bảo hiểm. Đó là chưa kể quốc gia này có quy định từ thế kỷ thứ 19 rằng vỉa hè là nơi chỉ dành riêng cho người đi bộ.

Ai sản xuất Scooter?

Hiện nay, hầu như các dịch vụ chia sẻ xe không tự sản xuất xe cho chính họ. Thay vào đó, họ mua từ các nhà sản xuất ở Trung Quốc với nhiều điều chỉnh để tạo sự khác biệt, sau đó về dán nhãn thương hiệu của mình.

Ngay từ khi bắt đầu, Lime đã cố gắng tạo sự nổi bật cho các phương tiện của mình với thiết kế riêng. Uber đã công bố kế hoạch tích hợp xe đạp và scooter vào ứng dụng của họ. Không dừng ở đó, Uber thậm chí còn được cho rằng đã bắt đầu thiết kế và xây dựng dòng xe cho riêng mình.

Nhưng liệu đây là mô hình kinh doanh sinh lợi?

Các nhà đầu tư nghĩ rằng sinh lợi là điều có thể: hiện giá trị của Bird và đối thủ chính của họ là Lime đều đã vượt quá 1 tỷ đô la Mỹ. Tuy vậy những hoài nghi vẫn còn đó. Một số cho rằng đây chỉ là hiện tượng nhất thời. Mà cho dù không phải vậy thì về lâu dài, các startups trong lĩnh vực này đòi hỏi phải có nguồn vốn để xoay trở cho rất nhiều khoản chi phí như mua xe, bảo trì, sạc pin hàng ngày.

Thêm vào đó, không có nhiều lý do để khách hàng trung thành với một công ty nào trong mảng này. Chỉ cần một trong số họ giảm giá, khách sẽ chuyển dịch vụ ngay. Nhưng điều này đồng nghĩa với lợi nhuận của công ty đó bị sụt giảm. Lime nói rằng họ có thể tạo nguồn doanh thu mới từ quảng cáo.

Tuy nhiên ý tưởng này chưa được kiểm chứng thực tế. Cuối cùng thì scooter hoàn toàn có thể trở thành một lựa chọn bổ sung cho các dịch vụ giao thông đô thị bên cạnh xe đạp, xe hơi, tàu …. và trở thành những tay chơi mới. Sự thành công của mô hình này phụ thuộc vào nhiều yếu tố và một trong số đó là quy định điều chỉnh từ các thành phố.

Việc kinh doanh dịch vụ chia sẻ scooter có hợp pháp?

Ngay từ khi ra đời, cả Bird và Lime đều rút ra bài học kinh nghiệm từ những va chạm trước đó của Uber và các startups tương tự với chính quyền các thành phố nơi họ hoạt động. Va chạm xảy ra khi họ ra mắt dịch vụ mà không xin phép. Sau đó thì áp dụng chiến lược xin tha thứ để hoạt động. Là những người đi sau, Bird và Lime tránh được sai lầm này nhưng mặt khác, họ cũng đối diện với sự cảnh giác của chính quyền. Một số thành phố đã nhanh chóng ra luật quy định hoạt động với dịch vụ cho thuê xe scooter, giới hạn số xe áp dụng, yêu cầu giấy phép vận hành, thiết kế các khu vực đậu xe riêng ….

Một chương mới trong cuộc chiến giữa scooter và ứng dụng gọi xe sẽ bắt đầu?

Câu trả lời là có và không. Lĩnh vực này đối diện với một vài vấn đề giống như các ứng dụng gọi xe khi một số startups táo bạo đương đầu với chính quyền địa phương. Tuy vậy, vẫn có những khác biệt chính. Các ứng dụng gọi xe kiểu Uber phải đối mặt với ngành công nghiệp taxi đang cố thủ để bảo vệ quyền lợi của họ.

Các nhà vận hành taxi đấu tranh cho rằng những tay chơi mới không bị điều chỉnh bởi những điều luật họ phải thi hành là chuyện không công bằng. Scooter không có những đối thủ như vậy trong lĩnh vực họ hoạt động. Họ thậm chí còn may mắn hơn khi xuất hiện vào thời điểm mà các chính quyền để tâm nhiều hơn đến vấn đề biến đổi khí hậu, và tích cực tìm kiếm các phương tiện giao thông thay thế cho ngành công nghiệp ôtô cũ.

Scooter sẽ là tương lai của giao thông đô thị?

Còn quá sớm để nói về điều đó. Dịch vụ chia sẻ xe đạp đã không tạo được một ảnh hưởng lớn tại các thành phố Mỹ. Ở nhiều nơi, scooter chỉ hợp với những mùa nhất định. Điều đó kéo theo doanh thu không ổn định cho các startups. Ngoài ra, thói quen sử dụng xe hơi đã trở thành một nét văn hóa khó thay đổi trong ngày một ngày hai. Không giống như ở châu Âu, việc chạy scooter trên đường phố không được xem là hành động phù hợp với một người nghiêm túc. Các chuyên gia giao thông nghĩ rằng chính quyền thành phố có thể tạo ra sự thay đổi bằng cách dành riêng những làn đường cho scooter, xây dựng trạm sạc thuận lợi và dành không gian cho các bãi đậu xe.