Càng thất vọng với Trung Quốc, người ta càng ngả về Nhật

Dấu chấm hết cho những kỳ vọng vào sự hồi phục của kinh tế Trung Quốc đã được Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đưa ra cách đây 2 tuần, khi tổ chức này cho rằng nền kinh tế số hai thế giới sẽ tiếp tục rơi vào suy thoái và tác động mạnh hơn nữa lên kinh tế thế giới. Đây có thể xem như một sự dịch chuyển đầu tư và thương mại quy mô lớn trên khắp thế giới, từ chỗ tập trung tại Trung Quốc như một động lực tăng trưởng chủ đạo, chuyển sang các nền kinh tế lớn khác và bền vững hơn. Nhật Bản là một trong số đó. Bất kể việc các chính sách kích thích kinh tế Abenomics vẫn chưa giúp kinh tế Nhật hồi sinh, nhưng đây vẫn đang là một trong những nền kinh tế ổn định nhất thế giới. Vì thế, giới đầu tư lại đang bắt đầu quay trở lại với nước Nhật.

Sự dịch chuyển về tỷ giá của các đồng tiền chủ chốt trên thế giới thời gian vừa qua, là minh chứng rõ nhất cho sự dịch chuyển về đầu tư toàn cầu. Trong khi đồng nhân dân tệ tiếp tục sụt giá bất chấp việc chính phủ Trung Quốc đã ném ra thị trường hàng trăm tỉ USD từ đầu năm 2016 đến nay để vãn hồi tỷ giá, thì đồng yen Nhật lại đang trở thành đồng tiền có mức tăng giá mạnh nhất trên thế giới, bất chấp việc chính phủ Nhật đang nỗ lực hạ tỷ giá đồng nội tệ của mình nhiều nhất có thể để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo đó, kể cả khi đã đưa lãi suất về mức âm -0,1% như một biện pháp cực đoan cuối cùng để hạ tỷ giá và kích thích tăng trưởng, thì đồng yen vẫn đang là đồng tiền chủ chốt có mức tăng giá lớn nhất trên thị trường tài chính thế giới. Tính đến thời điểm hiện tại, đồng yen tổng cộng đã tăng thêm giá trị khoảng 11% từ đầu năm (đồng yen Nhật vừa mới tăng thêm 2% chỉ trong vòng một tuần sau khi đã đạt mức tăng kỷ lục là 9% trước đó). Đây là mức tỷ giá lớn nhất mà đồng yen có được kể từ thời điểm ngày 31.10.2014 khi Nhật Bản chính thức đẩy mạnh chương trình kích thích tiền tệ.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng này, trước hết là do sự tăng trưởng nhất định của năng suất lao động và khả năng sản xuất hàng hóa của kinh tế Nhật sau khi Ngân hàng trung ương Nhật Bản đưa lãi suất về -0,1% để thúc đẩy tăng trưởng và lạm phát. Hiện tại, sản lượng sản xuất hàng hóa của Nhật đang cao hơn cả Mỹ lẫn các nước châu Âu. Quan trọng hơn là sự tăng giá của đồng yen ở thời điểm hiện tại là kết quả của việc dịch chuyển của giới đầu tư quốc tế, khi tất cả đang tháo chạy khỏi thị trường Trung Quốc và tìm kiếm một nơi trú ẩn an toàn chí ít là về vấn đề tỷ giá. Ngoài đồng nhân dân tệ đang mất giá mạnh, thì một loạt các đồng tiền chủ chốt khác trên thế giới cũng đang ở trong tình trạng tương tự, điển hình là đồng euro. Nền kinh tế châu Âu hiện vẫn đang phải đối mặt với nguy cơ giảm phát rất cao, bên cạnh một loạt các vấn đề nghiêm trọng khác như sự ra đi của Anh, vấn đề khủng hoảng nợ công Hy Lạp hay nợ xấu quá mức tại hệ thống ngân hàng Ý. Tất cả những nguy cơ này đang đe dọa có thể khiến EU sụp đổ bất cứ lúc nào, và vì thế làm giảm triển vọng của giới đầu tư đối với đồng euro về lâu dài.

Vì thế hiện tại Nhật Bản đang được xem là nơi trú ẩn an toàn nhất trên thế giới. Kinh tế Nhật vẫn chưa thực sự khởi sắc kể từ khi áp dụng các chính sách Abenomics nhưng nền kinh tế đất nước mặt trời mọc vẫn có sự ổn định vào loại cao nhất trên thế giới. Cùng có nguy cơ giảm phát, nhưng kinh tế Nhật đã trụ vững cả hai thập kỷ nay chứ không lao đao như kinh tế châu Âu hiện nay. Kinh tế khu vực châu Âu hiện nay có thể sụp đổ nếu như EU tan vỡ, nhưng khả năng kinh tế Nhật Bản sụp đổ là điều gần như là không thể xảy ra. Vị thế của đồng yen vì thế là cực kỳ vững chãi, ít nhất là an toàn hơn hẳn so với hàng loạt đồng tiền của các nền kinh tế đang chật vật vì suy thoái như Trung Quốc hay châu Âu. Vì thế nó đang dẫn đến việc các nhà đầu tư trên thế giới đổ xô vào tìm cách nắm giữ đồng yen, biến nó trở thành đồng tiền có mức tăng giá lớn nhất kể từ đầu năm 2016 đến nay, bất chấp việc điều này đang gây ra một nỗi buồn lớn lao cho chính phủ Nhật Bản – những người đang muốn thấy tỷ giá đồng yen hạ xuống để kích thích xuất khẩu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hơn bao giờ hết.

Sức ảnh hưởng của đồng yen hiện tại lớn đến mức, kể cả khi Ngân hàng trung ương Nhật Bản tiếp tục đẩy lãi suất giảm xuống sâu hơn để ghìm tỷ giá xuống và thúc đẩy tăng trưởng, thì tỷ giá đồng tiền này vẫn tiếp tục được dự báo sẽ gia tăng. Trước hết vì đồng yen đang là một trong những đồng tiền an toàn nhất thế giới. Ngoài ra kinh tế Nhật cũng đang có những dấu hiệu khởi sắc nhất định trong thời gian qua và vì thế đồng yen hạ tỷ giá đồng nghĩa với việc khiến xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản tăng lên.

Dù vẫn ngần ngại vào việc tung ra mũi tên thứ ba là cải tổ cơ cấu nền kinh tế, thì hai mũi tên đầu trong chính sách Abenomics của Thủ tướng Shinzo Abe cũng đang tỏ ra có hiệu quả nhất định. Tỷ lệ phụ nữ Nhật tham gia vào nền kinh tế đang tăng lên, các công ty Nhật cũng đang tiến hành cải tổ mô hình hoạt động theo hướng tự do hơn thay vì cấu trúc cứng nhắc theo phương châm làm việc trọn đời như trước. Việc chính phủ Nhật chấp nhận cho Foxconn thâu tóm Sharp thời gian gần đây là một dấu hiệu cho thấy Tokyo đang sẵn sàng tự do hóa nền kinh tế của mình một cách quyết liệt, vốn là tiền đề của một sự quyết tâm muốn có một nền kinh tế năng động hơn. Triển vọng tăng trưởng kinh tế của châu Á giờ đây lại đặt vào vai Nhật Bản. Sau khi cơn thủy triều mang tên Trung Quốc lắng xuống, thì lại một lần nữa sự chú ý lại được dồn vào những trụ cột vốn có từ trước đó, mà điển hình là Nhật Bản.

Nhàn Đàm (theo Bloomberg)