Có trữ lượng niken lớn nhất thế giới, Indonesia đặt tham vọng về xe điện như Elon Musk

Theo hãng tin Reuters, chỉ trong 3 năm, Indonesia đã ký hơn 12 thỏa thuận trị giá hơn 15 tỉ USD để sản xuất pin và ô tô điện trong nước với các nhà sản xuất bao gồm Hyundai Motor, LG Group và Foxconn.

Mục tiêu tiếp theo của Indonesia là Tesla, nhà sản xuất ô tô giá trị nhất thế giới. Tổng thống Indonesia - Joko Widodo đã tìm mọi cách để thuyết phục Elon Musk, Giám đốc điều hành Tesla, sản xuất ô tô điện hoặc pin tại nước mình.

"Tôi rất tin tưởng ngành công nghiệp này sẽ phát triển nhanh chóng", ông Joko Widodo cho biết trong một cuộc phỏng vấn.

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Indonesia có tổng cộng 21 triệu tấn trữ lượng niken đã được xác minh, gần 1/4 trữ lượng của thế giới. Quốc gia Đông Nam Á này đã khai thác 1,4 triệu tấn niken từ tháng 1 đến tháng 11.2022, theo Nhóm Nghiên cứu niken Quốc tế. Con số này vượt xa nước sản xuất niken lớn thứ hai là Philippines với sản lượng khai thác 290.000 tấn trong cùng kỳ.

Ông Joko Widodo đã cấm xuất khẩu quặng niken vào năm 2020, nhưng cho phép xuất khẩu các sản phẩm niken có giá trị cao hơn dù buộc các công ty phải chế biến và sản xuất trong nước. Xuất khẩu niken đã qua chế biến của Indonesia sau đó tăng lên hơn 30 tỉ USD vào năm 2022 từ khoảng 1 tỉ USD hồi năm 2015.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, Indonesia dự kiến sẽ chiếm một nửa mức tăng sản lượng niken toàn cầu từ năm 2021 đến 2025, do nhu cầu về ô tô điện tăng cao. Mỗi chiếc ô tô điện sử dụng tới 40 kg niken.

Victor Chin, cố vấn chính của công ty tư vấn về kim loại CRU, cho biết: “Chính phủ Indonesia đang xây dựng toàn bộ chuỗi giá trị để phục vụ các nhà máy sản xuất ô tô điện. Vì vậy, việc Tesla xem xét Indonesia để xây dựng một gigafactory cũng như sản xuất ô tô điện là điều hoàn toàn hợp lý".

Mục tiêu của Elon Musk là bán được 20 triệu ô tô điện vào năm 2030, tăng hơn 15 lần so với 1,3 triệu xe mà Tesla bán được vào 2022. Để làm được điều đó, Tesla cần phải xây dựng thêm 7 hoặc 8 gigafactory (cơ sở sản xuất pin ô tô điện quy mô lớn) - trung bình cứ sau 12 tháng hoặc lâu hơn một lần.

Indonesia có những mục tiêu đầy tham vọng tương tự. Tổng thống Joko Widodo cho biết trong cuộc phỏng vấn rằng xuất khẩu niken có thể tăng gấp 200 lần so với mức trước cấm xuất khẩu (khoảng 1 tỉ USD) nếu Indonesia thành công trong việc xây dựng hệ sinh thái ô tô điện. Công ty khai thác Vale (Brazil) đã dự đoán nhu cầu niken sẽ tăng 44% vào năm 2030 so với 2022 do nhu cầu cao với pin dành cho ô tô điện.

Tổng thống Joko Widodo không đưa ra mốc thời gian cho sự tăng trưởng xuất khẩu nhưng cho biết Indonesia đang đặt mục tiêu thiết lập chuỗi cung ứng tích hợp cho pin ô tô điện vào năm 2027. Trong một động thái khác, Indonesia cũng sẽ cấm xuất khẩu quặng đồng và bauxite vào tháng 6.2023, cả hai đều được sử dụng trong sản xuất ô tô điện.

Thuyết phục Elon Musk đầu tư vào Indonesia

Lệnh cấm xuất khẩu niken đã bị Liên minh châu Âu (EU) thách thức tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). WTO ra phán quyết có lợi cho EU, nhưng Indonesia đã đệ đơn kháng cáo.

Song thành công của Indonesia đã thúc đẩy các quốc gia khác bắt chước các bước đi của họ, với việc Philippines lên kế hoạch đánh thuế xuất khẩu quặng niken để khuyến khích các công ty khai thác đầu tư vào chế biến.

Sự phát triển của ngành công nghiệp ở Indonesia là dự án thú vị với Tổng thống Joko Widodo. Ông đã tự mình thuyết phục Elon Musk đầu tư vào Indonesia, tổ chức các cuộc đàm phán với người đứng đầu Tesla hai lần. 

Ngoài ra, Indonesia có khả năng cho công ty hàng không vũ trụ SpaceX của Elon Musk phát triển một địa điểm phóng tên lửa. Đáp lại, Elon Musk từng nói Indonesia có vai trò lớn trong chuỗi cung ứng ô tô điện và việc SpaceX có nhiều điểm phóng trên toàn cầu sẽ có ý nghĩa lâu dài.

Tuần trước, Tổng thống Joko Widodo cho biết ông thậm chí đã đề nghị Tesla nhượng quyền khai thác niken và giảm thuế để đầu tư vào nước này. Ông Joko Widodo tin rằng một thỏa thuận sẽ được hoàn tất.

Trong khi đang tìm kiếm các trung tâm sản xuất bổ sung, Tesla đã không bình luận về bất kỳ kế hoạch nào ở Indonesia. Hàn Quốc, Canada và Mexico cũng đang cố gắng lôi kéo Tesla.

Một quan chức chính phủ Indonesia cho biết Tesla đã ký các hợp đồng tìm nguồn cung ứng niken trị giá khoảng 5 tỉ USD từ các công ty ở quốc gia Đông Nam Á.

Một lĩnh vực quan tâm với các nhà đầu tư tiềm năng là tác động môi trường của ngành khai thác niken và việc sử dụng than của Indonesia để phát điện.

Quá trình sản xuất niken phù hợp với pin ô tô điện có lượng khí thải carbon cao và tạo ra chất thải mà các nhà môi trường lo ngại có thể đổ ra đại dương. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết những nhà sản xuất ô tô toàn cầu đang đầu tư hoặc tìm nguồn cung ứng từ Indonesia do các lựa chọn thay thế hạn chế và nhu cầu bùng nổ.

Chuyên gia Soni Kumari của ngân hàng ANZ nói: "Không có đủ khả năng mở rộng công suất niken bên ngoài Indonesia. Sản lượng niken của Indonesia đã tăng thị phần từ dưới 20% lên gần 50% trong 4 năm qua".

Theo bà Soni Kumari, ngay cả những người mua từ các thị trường phát triển có ý thức hơn về chứng chỉ bền vững cũng sẽ buộc phải mua từ Indonesia.

Thế nhưng, Soni Kumari nói: "Khi nhu cầu niken cho pin tiếp tục tăng, các công ty sản xuất pin và ô tô không thể phớt lờ lời chỉ trích rằng 'niken Indonesia không đủ xanh' khi phần lớn tăng trưởng trong tương lai sẽ đến từ quốc gia này".