ĐBQH kiến nghị với Trưởng ban Tổ chức TƯ nhiều vấn đề về công tác cán bộ

6 lĩnh vực trụ cột

Trong bức tâm thư gửi cho ông Phạm Minh Chính, ĐBQH Lê Thanh Vân cho rằng dự thảo Quy định về phân cấp quản lý cán bộ vừa qua đã thể hiện được tư duy đổi mới. Tuy nhiên, dự thảo chưa có định nghĩa về cán bộ, trong khi đây là đối tượng quan trọng của sự phân cấp quản lý; chưa phân loại cán bộ lãnh đạo, quản lý theo từng lĩnh vực cụ thể và chưa xác định rõ tầng, nấc, cấp, bậc cán bộ; chưa có phương pháp nhận diện cán bộ có đức, tài và phương pháp đánh giá sự tiến bộ của cá nhân.

“Đây là những vấn đề cốt tử, bảo đảm cho việc sắp xếp, sử dụng cán bộ lãnh đạo, quản lý theo đúng sở trường, sở đoản của từng người và là cơ sở quan trọng để ngăn chặn, đẩy lùi những tiêu cực khá phổ biến trong công tác cán bộ hiện nay”, ông Vân nêu.

Do đó, đại biểu này đề nghị cần bổ sung quy định về định nghĩa cán bộ trên nền quy định tại khoản 1, Điều 4 của Luật Cán bộ, công chức.

Bên cạnh đó, cần có quy định về việc phân loại cán bộ tương ứng với vị trí, tính chất, vai trò cụ thể, với tên gọi riêng theo từng lĩnh vực hoạt động. Cụ thể, có các nhóm cán bộ ở 6 lĩnh vực trụ cột là: chính trị, quản lý, điều hành, chuyên môn, khoa học - công nghệ và văn hóa - nghệ thuật.

Đồng thời, ông Vân cho rằng cần quy định về tầng, nấc và thứ tự cấp bậc của cán bộ theo một chuẩn mực cụ thể. Lý do là hiện nay, trong hệ thống chính trị nước ta chưa có hệ quy chiếu chuẩn mực về hệ thống các chức danh cán bộ. Thông thườngthì thang, bậc trong bảng lương (đối với các chức danh do bầu cử) và hệ số phụ cấp trách nhiệm (đối với các chức danh do bổ nhiệm) được lấy làm căn cứ xác định hệ quy chiếu tương đương.

Ngoài những chức danh chủ chốt của Đảng, Nhà nước ra (như Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ), thì các chức danh cùng “bậc” thường chưa được hiểu một cách nhất quán. Vì vậy, hệ quy chiếu chuẩn mực, phù hợp nhất hiện nay, là nên lấy các chức danh còn lại trong hệ thống hành chính đề xác định cho nhất quán với sự so sánh tương quan, như “tương đương Phó thủ tướng”, “tương đương Thứ trưởng”…

Do đó, ông Vân cho rằng cần tham khảo quan chế khá ổn định hàng trăm năm của các triều đại phong kiến Việt Nam, mà hiện nay Hàn Quốc và một số nước vẫn duy trì. Đó là, về “bậc” thì có từ nhất phẩm đến cửu phẩm (9 bậc) và về “cấp” thì có 18 cấp, tính từ chánh nhất phẩm, tòng nhất phẩm đến chánh cửu phẩm, tòng cửu phẩm (tức là cấp trưởng, phó).

“Nếu xác định rõ cấp, bậc của hệ thống chức danh như trên, chúng ta sẽ dễ dàng kiểm soát được số lượng cán bộ của toàn hệ thống chính trị và dễ dàng xác định cơ chế phân cấp quản lý đối với từng nhóm cán bộ, trên cơ sở xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của từng tầng, từng cấp”, ông Vân nêu.

Làm sao để nhận diện cán bộ có tài, đức?

Về tiêu chí nhận diện cán bộ, ĐBQH Lê Thanh Vân chia thành 6 nhóm là: Nhóm cán bộ chính trị; Nhóm cán bộ quản lý; Nhóm cán bộ điều hành; Nhóm cán bộ trong khoa học - công nghệ; Nhóm cán bộ trong chuyên môn; Nhóm cán bộ trong văn hóa - nghệ thuật

Theo đó, nếu phân loại được 6 nhóm cán bộ như trên, sẽ là cơ sở để bố trí nhân sự phù hợp với từng lĩnh vực cụ thể theo sở trường, sở đoản của từng người. Ví như sử dụng các loại gỗ vào việc dựng nhà: gỗ lim thuộc nhóm gỗ tốt thì dùng làm trụ cột; tre, nứa thì làm phên dậu; không thể lấy gỗ lim làm cột cái và ngược lại, không thể lấy gỗ dâu làm cột trụ. “Dụng nhân như dụng mộc” là vì vậy.

“Một người có khả năng làm tốt công tác phong trào, chưa hẳn trở thành một chính trị gia hay một nhà lãnh đạo trong hệ thống chính trị; một doanh nghiệp giỏi về sản xuất, kinh doanh chưa hẳn trở thành một nhà quản lý, điều hành trong bộ máy hành chính; một nhà khoa học xuất sắc chưa hẳn trở thành một chính khách… Trên thực tế, chúng ta đã có sự nhầm lẫn đáng tiếc trong việc phân loại, nhận diện và sử dụng cán bộ. Đôi khi, vì cơ cấu mà xem nhẹ tiêu chuẩn, vì tính đại diện mà xem nhẹ chất lượng cán bộ”, ông Vân nhấn mạnh.

Đại biểu này cũng cho biết, để tuyển chọn được người có đức, tài và sử dụng đúng mục đích, thì phải có cách thức để nhận diện. Cách nhận diện phổ biến nhất hiện nay là đối với các chức danh do bầu cử (lãnh đạo, quản lý), thì phải trình bày được cương lĩnh, chương trình, kế hoạch hành động và bảo vệ được quan điểm, tư tưởng của mình trước tập thể có thẩm quyền. Đối với các chức danh do bổ nhiệm (điều hành), thì nhất thiết phải thông qua thi tuyển.

Ngoài hai hình thức tuyển chọn cơ bản trên đây, ông Vân cho rằng cần đẩy mạnh việc thực hiện cơ chế tiến cử nhân tài. Theo đó, những ai nhận thấy một người có khả năng đáp ứng đủ các tiêu chí cán bộ theo từng nhóm như trên, thì tiến cử người ấy cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.Đồng thời, phải xác định trách nhiệm cụ thể của tập thể, cá nhân trong việc tuyển chọn cán bộ và tiến cử nhân tài, với các quy định về thưởng, phạt nghiêm minh.

Bất cập trong việc đánh giá cán bộ

Về phương pháp đánh giá cán bộ, đại biểu này cho rằng hiện nay, chúng ta chủ yếu dựa vào báo cáo tự kiểm điểm của cá nhân và bỏ phiếu tín nhiệm của tập thể, để làm căn cứ đánh giá cán bộ.

“Cơ chế này có mặt tích cực là bảo đảm dân chủ, nhưng không chính xác, thậm chí thiếu khách quan, nếu như tập thể đánh giá là một tập thể phe cánh, xuôi chiều”, ông Vân nêu.

Để khắc phục tình trạng này, ông Vân cho rằng cần quy định bộ tiêu chí đánh giá cán bộ trên cơ sở xác định thực chứng từng hành vi công vụ với các thang điểm cụ thể, như: ý thức chấp hành kỷ luật; mức độ hoàn thành nhiệm vụ; kết quả cụ thể từ ngày nhận nhiệm vụ; khả năng xử lý tình huống; khả năng đề xuất những vấn đề mới làm thay đổi tình hình…

Ngoài ra, cần có quy định về việc khảo khóa, sát hạch theo định kỳ hàng năm để đánh giá lại năng lực cán bộ qua cơ chế thi lại (có cập nhật) và bỏ phiếu tín nhiệm để đánh giá khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Trong Nghị quyết Trung ương 4 của Khóa XI có chủ trương “thí điểm chế độ tiến cử, chế độ tập sự lãnh đạo quản lý; thực hiện quy trình giới thiệu nhân sự theo hướng những người được dự kiến đề bạt, bổ nhiệm phải trình bày đề án hoặc chương trình hành động trước khi cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định” và Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII cũng xác định: “Kiên quyết sàng lọc, miễn nhiệm, thay thế, cho từ chức đối với cán bộ làm việc kém hiệu quả, không hoàn thành nhiệm vụ, yếu về năng lực, kém về phẩm chất đạo đức, tín nhiệm thấp mà không chờ hết nhiệm kỳ, hết tuổi công tác, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý và người đứng đầu”. Nhưng cho đến nay, chủ trương ấy chưa được triển khai cụ thể trên thực tế.

Dẫnví dụ triều đại Lê sơ - là đỉnh cao của của chế độ phong kiến tập quyền Việt Nam, ông Vân cho biết chính sách trọng dụng nhân tài thời Lê Thánh Tông đã trở thành “khuôn phép”, hay “chế độ”, xem như một hình mẫu trong việc tổ chức và xây dựng bộ máy nhà nước vững mạnh.

Dưới triều vua Lê Thánh Tông đã có nhiều cách thức tuyển dụng quan lại, đó là: nhiệm tử, tập ấm, tiến cử, bảo cử, khoa cử. Trong đó, tiến cử thì lấy người tài, đức hơn hẳn mà không cứ thân phận; bảo cử thì lấy người có danh vọng rạng rỡ, được xã hội suy tôn. Tiến cử là cách chọn nhân tài từ trong nhân dân, không căn cứ vào thân phận.

Bên cạnh chế độ tuyển dụng như trên, dưới triều vua Lê Thánh Tông, việc bố trí, sử dụng quan lại được sắp xếp theo trình độ bằng cấp; sắp xếp theo chế độ tập sự; thực hiện chế độ hồi tỵ, chế độ luân chuyển; chế độ khảo khóa; chế độ giám sát, quản lý quan lại; lệ giản thái (tức là khi quan lại nếu không đáp ứng được nhu cầu của Nhà nước, hoặc bất tài đều bị bãi chức).

Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính đã có thư cảm ơn ĐB Lê Thanh Vân và cho biết đánh giá cao tâm huyết, hiểu biết và những nghiên cứu của ông Vân trong lĩnh vực này đã gợi mở thêm cho cơ quan soạn thảo trong quá trình hoàn thiện dự thảo.