Thuốc kháng vi rút của Pfizer có tiềm năng trị tình trạng hậu COVID-19

Nhà nghiên cứu cho biết các triệu chứng mệt mỏi mãn tính "cảm giác như bị xe tải tông vào" đã biến mất sau khi dùng Paxlovid.

COVID-19 kéo dài (hậu COVID-19) là một cuộc khủng hoảng sức khỏe đang diễn ra, ước tính ảnh hưởng đến 30% số người nhiễm SARS-CoV-2. Nó có thể kéo dài hàng tháng, khiến nhiều người mệt mỏi và không thể làm việc. Hơn 200 triệu chứng có liên quan đến tình trạng này, bao gồm cả đau nhức, mệt mỏi, sương mù não, khó thở và kiệt sức sau hoạt động thể chất tối thiểu.

Tiến sĩ Steven Deeks, giáo sư y khoa tại Đại học California (San Francisco, Mỹ), đồng thời là chuyên gia nghiên cứu cách chữa trị HIV, cho biết các công ty dược phẩm có xu hướng giảm bớt các trường hợp bệnh nhân đơn lẻ. Thế nhưng, những trường hợp như vậy đã giúp thúc đẩy nghiên cứu chữa trị HIV. Steven Deeks cho rằng những người dùng Paxlovid này có thể làm được điều tương tự với tình trạng COVID-19 kéo dài.

“Điều này cung cấp bằng chứng thực sự mạnh mẽ cho thấy chúng ta cần nghiên cứu liệu pháp kháng vi vút trong bối cảnh này càng sớm càng tốt”, Steven Deeks nói, đồng thời cho biết thêm rằng ông đã nghe nói về một trường hợp khác tại Viện Đại học California tại San Francisco (UCSF) mà các triệu chứng của COVID-19 kéo dài đã hết sau khi dùng Paxlovid.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng những trường hợp này "chỉ là giả thuyết" và không phải là bằng chứng cho thấy Paxlovid chắc chắn làm giảm các triệu chứng COVID-19 kéo dài. Thế nhưng họ ủng hộ một giả thuyết hàng đầu rằng COVID-19 kéo dài có thể do vi rút SARS-CoV-2 tồn tại trong các bộ phận của cơ thể nhiều tháng, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân sau khi các triệu chứng cấp tính biến mất.

Bằng chứng tốt nhất đến nay là từ một nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia (NIH), đang được đánh giá ngang hàng, trong đó các nhà nghiên cứu đã tiến hành khám nghiệm tử thi ở 44 người chết vì COVID-19 hoặc một nguyên nhân khác nhưng nhiễm SARS-CoV-2. Họ phát hiện ra tình trạng nhiễm SARS-CoV-2 lan rộng khắp cơ thể, bao gồm cả trong não, có thể kéo dài hơn 7 tháng sau khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng.

Paxlovid là phương pháp điều trị COVID-19 kết hợp một loại thuốc kháng vi rút mới có tên nirmatrelvir và một loại cũ hơn gọi là ritonavir (thuốc kháng retrovirus được dùng cùng các loại thuốc khác để điều trị HIV, đã có phiên bản generic). Paxlovid hiện được cấp phép sử dụng trong những ngày đầu tiên sau khi mắc COVID-19 để ngăn ngừa bệnh nặng ở những người có nguy cơ cao.

Kit Longley - phát ngôn viên của Pfizer cho biết công ty không có bất kỳ nghiên cứu COVID-19 kéo dài nào đang được tiến hành và không bình luận về việc liệu họ có xem xét chúng không.

Pfizer đã có hai thử nghiệm lâm sàng lớn để kiểm tra xem liệu Paxlovid có thể ngăn ngừa nhiễm SARS-CoV-2 từ đầu hay không. Điều đó "có thể cung cấp cho chúng tôi dữ liệu liên quan để giúp đưa ra thông tin cho các nghiên cứu trong tương lai", Kit Longley nói.

Những bệnh nhân phải chịu đựng COVID-19 kéo dài trong nhiều tháng đang ngày càng thất vọng với việc thiếu nghiên cứu về dược phẩm cho tình trạng của họ.

Hiện có ít hơn 20 thử nghiệm lâm sàng do các nhà nghiên cứu cá nhân hoặc các nhà sản xuất thuốc nhỏ thực hiện cho phương pháp điều trị COVID-19 kéo dài. Tuy nhiên, chỉ một số ít trong đó đã vượt qua giai đoạn đầu, theo xem xét của hãng tin Reuters.

Diana Berrent, người sáng lập Survivor Corps - nhóm hỗ trợ điều trị COVID-19, đã vận động chính quyền Biden tài trợ cho các thử nghiệm lâm sàng COVID-19 kéo dài.

"Chúng ta không nên thực hiện nghiên cứu của mình dựa trên các báo cáo giai thoại. Điều đó chưa đủ tốt", Diana Berrent nói.

"Trở lại bình thường"

Ở trường hợp thứ nhất, một phụ nữ 47 tuổi khỏe mạnh được tiêm vắc xin trước khi mắc COVID-19 vào mùa hè năm 2021. Hầu hết các triệu chứng cấp tính của cô biến mất trong vòng 48 giờ, nhưng cô vẫn tiếp tục mệt mỏi nghiêm trọng, bị sương mù não, kiệt sức sau khi tập thể dục, mất ngủ, tim đập nhanh và đau nhức cơ thể đến mức cô không thể làm việc được nữa.

Khoảng 6 tháng sau lần nhiễm SARS-CoV-2 đầu tiên, cô bị tái nhiễm và nhiều triệu chứng cấp tính cũng quay trở lại. Bác sĩ của cô đã kê đơn với liệu trình Paxlovid kéo dài 5 ngày.

“Vào ngày thứ ba, cô ấy nhận thấy sự cải thiện nhanh chóng của các triệu chứng COVID-19 kéo dài. Cô ấy đã trở lại bình thường", theo Tiến sĩ Linda Geng, đồng giám đốc phòng khám COVID-19 kéo dài của Stanford Health Care và là tác giả của báo cáo trường hợp này trên trang Research Square.

Trong trường hợp thứ hai, Lavanya Visvabharathy (37 tuổi, nhà miễn dịch học làm việc tại phòng khám COVID-19 kéo dài ở Northwestern Medicine) đã mắc COVID-19 vào tháng 12.2021.

Các triệu chứng ban đầu của Lavanya Visvabharathy nhẹ, nhưng sau đó cô bị mệt mỏi mãn tính, đau đầu và rối loạn giấc ngủ trong 4 tháng sau khi mắc COVID-19. Cô vẫn tiếp tục cho kết quả dương tính với các xét nghiệm kháng nguyên nhanh, dấu hiệu của sự tồn tại của vi rút SARS-CoV-2.

Lavanya Visvabharathy đã biết về nghiên cứu NIH và quyết định dùng thử Paxlovid để xem liệu nó có thể loại bỏ bất kỳ vi rút SARS-CoV-2 nào còn tồn tại hay không. Sau khi kết thúc liệu trình 5 ngày, tình trạng mệt mỏi, mất ngủ của cô đã được cải thiện và các cơn đau đầu cũng ít thường xuyên hơn. Hai tuần sau khi điều trị kết thúc, tình trạng mệt mỏi của Lavanya Visvabharathy đã biến mất.

Tiến sĩ Igor Koralnik, người đứng đầu phòng khám của Northwestern Medicine tập trung vào tác động thần kinh của COVID-19 kéo dài, lưu ý danh sách dài các loại thuốc được sử dụng rộng rãi bị ảnh hưởng bởi ritonavir và nói rằng Paxlovid "không thể được sử dụng hoàn toàn".

Ông nói: “Paxlovid không phải là một loại thuốc lành tính. Cần phải có các nghiên cứu khác”.

Nghiên cứu của Pfizer đã phát hiện ra 5 trường hợp nhập viện và không có trường hợp tử vong nào trong số 697 người dùng thuốc Paxlovid trong vòng 3 ngày đầu kể khi có triệu chứng COVID-19. Trong số 682 người dùng giả dược, 44 người phải nhập viện, trong đó có 9 người tử vong. Tất cả những người trưởng thành trong nghiên cứu này đều chưa tiêm vắc xin.

Nếu uống Paxlovid trong vòng 5 ngày đầu khi có triệu chứng, hiệu quả là 89%. Nghiên cứu cũng cho thấy lượng vi rút giảm khoảng 10 lần ở ngày thứ 5, so với giả dược.

"Điều này nhấn mạnh tiềm năng cứu sống bệnh nhân trên khắp thế giới của phương pháp điều trị này, dù họ đã được tiêm vắc xin hay chưa. Các biến thể mới nổi đáng lo ngại, như Omicron, đã làm trầm trọng thêm nhu cầu về các lựa chọn điều trị có thể tiếp cận được với những người nhiễm vi rút. Chúng tôi tin tưởng rằng nếu được cấp phép, phương pháp điều trị tiềm năng này có thể là một công cụ quan trọng giúp dập tắt đại dịch", tiến sĩ Albert Bourla, Giám đốc điều hành Pfizer, tuyên bố.

Pfizer cho biết Paxlovid duy trì hoạt tính chống lại biến thể Omicron trong các thử nghiệm ở phòng thí nghiệm, vì thuốc ngăn chặn một loại enzyme liên quan đến quá trình nhân lên của vi rút. Điều này khác với protein gai trên bề mặt vi rút SARS-CoV-2, có rất nhiều đột biến làm gia tăng mối quan tâm toàn cầu về biến thể mới.

Mỹ đang trả khoảng 530 USD cho mỗi liệu trình Paxlovid và 700 USD cho mỗi liệu trình molnupiravir.