Đằng sau tham vọng chế tạo 'iPhone có 4 bánh’ của đối tác lớn nhất với Apple

Foxconn, nhà sản xuất điện tử tiêu dùng theo hợp đồng lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp lớn nhất cho Apple, đã mơ ước chế tạo ô tô từ lâu.

"Nếu chúng ta có thể sản xuất iPhone, tại sao chúng ta không thể tạo ra ô tô điện? Đó là một chiếc iPhone có 4 bánh", người sáng lập và cựu chủ tịch Foxconn - Quách Đài Minh (Terry Gou) nói với các cuộc họp nội bộ hơn một lần.

Quách Đài Minh đã ủng hộ một dự án nội bộ vào năm 2014, có tên mã là A-Fu Initiative, nhằm chế tạo một nguyên mẫu của chiếc ô tô điện hoàn chỉnh, theo trang Nikkei.

Chưa được báo cáo vào thời điểm đó, dự án được dẫn đầu bởi một nhóm Foxconn phụ trách các thiết bị chính xác. Ông Quách Đài Minh hứa sẽ chia cổ phiếu cho những nhân viên tham gia nếu họ thành công, một người quen thuộc với kế hoạch cho biết.

A-Fu Initiative chỉ tồn tại trong thời gian ngắn vì việc chế tạo ô tô điện phức tạp hơn dự kiến, nhưng giấc mơ này không bao giờ chết. Bây giờ Foxconn đang trong giai đoạn thúc đẩy vào ô tô điện. Foxconn đang làm như vậy cũng giống như chuỗi cung ứng hình kim tự tháp có tuổi đời hàng thế kỷ cứng nhắc của ngành công nghiệp ô tô, nơi các nhà sản xuất ô tô ngồi ở vị trí lãnh đạo với các cấp nhà cung cấp bên dưới, xuất hiện trên đỉnh của sự chuyển đổi triệt để. Foxconn sẽ thành công hơn lần này?

Ông Lưu Dương Vĩ (Young Liu), người tiếp quản vị trí của Quách Đài Minh hai năm trước, thề sẽ có các thiết kế, linh kiện, bộ phận cơ khí hoặc phần mềm của Foxconn trong 5% ô tô điện toàn cầu vào năm 2025. Thế nhưng, công ty Đài Loan có tham vọng lớn hơn. Foxconn đã công bố kế hoạch xây dựng các nhà máy ở Mỹ và Thái Lan để lắp ráp ô tô điện nguyên chiếc và cũng đang tìm kiếm các địa điểm để sản xuất ô tô điện ở châu Âu.

Trong khi đó, Foxconn đã tự đặt mình vào trung tâm của một sáng kiến ​​trong ngành nhằm phát triển các công nghệ và tiêu chuẩn mới cho xe điện có thể thách thức các nhà sản xuất ô tô truyền thống.

Sự phát triển này diễn ra trong bối cảnh lợi nhuận từ điện tử tiêu dùng ngày càng giảm. Doanh thu của Foxconn chỉ tăng 0,3% trong năm ngoái và lợi nhuận ròng đã giảm kể từ năm 2017. Ô tô điện là rất quan trọng nếu công ty muốn tăng tỷ suất lợi nhuận gộp từ 6% hiện tại lên 10% như mục tiêu. Sự lạc quan về ô tô điện đã thúc đẩy cổ phiếu của Foxconn tăng lên mức cao nhất trong 4 năm vào tháng 3 và vẫn tăng hơn 15% kể từ đầu năm. Cái giá phải trả rất cao nếu tham vọng ô tô điện của Foxconn bị đình trệ một lần nữa.

Các công ty con của Foxconn đã cung cấp thiết bị điện tử cho nhiều nhà sản xuất ô tô điện và truyền thống, từ Tesla đến BMW, với các sản phẩm từ bảng điều khiển màn hình đến bảng mạch in cùng với một loạt các bộ phận cơ khí và nhựa.

Để mở rộng bộ sản phẩm của mình và thu thập nhiều bí quyết hơn,
Lưu Dương Vĩ đã ký nhiều hợp đồng cung ứng và quan hệ đối tác phát triển công nghệ trong năm rưỡi qua. Một liên doanh với Stellantis, nhà sản xuất ô tô lớn thứ tư thế giới sở hữu Fiat và Chrysler, đang phát triển phần mềm buồng lái cho những chiếc ô tô được kết nối. Một liên doanh với Geely (Trung Quốc), được thành lập vào tháng 1, nhằm mục đích bán các dịch vụ sản xuất và tư vấn liên quan đến hệ thống truyền động thông minh, nền tảng phần mềm và thậm chí cả ô tô.

Foxconn đã và đang chạy đua để nâng cao chuyên môn về phần mềm - điểm yếu của công ty nổi tiếng quốc tế về năng lực phần cứng - thông qua công ty con FIH Mobile, từng sản xuất smartphone Android.

Đầu tháng này, Foxconn đã mua một cơ sở bán dẫn ở Đài Loan để kiểm soát nhiều hơn việc cung cấp các chip cần thiết cho ô tô điện.

Foxconn ước tính doanh thu của mình từ các linh kiện ô tô - không bao gồm bảng hiển thị được sử dụng trong viễn thông trên xe - có thể vượt 10 tỉ Tân Đài tệ (359 triệu USD) vào năm 2021. Con số này vẫn còn thấp trong một đế chế sản xuất tạo ra hơn 5.000 tỉ Tân Đài tệ mỗi năm, nhưng nó thể hiện mức tăng trưởng 40% trong năm, theo Foxconn.

"Doanh thu hiện tại chủ yếu là từ các bộ phận cơ khí và nhựa, nhưng chúng tôi sẽ mở rộng phạm vi hoạt động sang cấp độ hệ thống và mô đun, đồng thời bắt đầu chế tạo toàn bộ ô tô điện trong tương lai gần", ông Lưu Dương Vĩ nói trong một hội nghị nhà đầu tư vào tháng này.

Trong nhiều thập kỷ, các công ty ô tô thông thường đã cạnh tranh bằng cách đầu tư mạnh vào động cơ, hộp số và hệ thống truyền động phức tạp, vốn là rào cản đáng kể để gia nhập. Thế nhưng, việc chế tạo một chiếc ô tô điện ít phức tạp hơn, đang thu hút rất nhiều công ty khởi nghiệp trên toàn cầu thử sức.

Foxconn có kế hoạch thay thế các nhà cung cấp cấp 1 truyền thống và sản xuất toàn bộ ô tô điện cho những hãng mới như Fisker (niêm yết ở New York, Mỹ), Byton (Trung Quốc) và các nhà sản xuất ô tô truyền thống đang tìm cách chuyển đổi thành các công ty xe điện như Yulon Motor (Đài Loan).

Những người mới tham gia tiếp tục đến. Xiaomi, nhà sản xuất điện tử lâu năm tham gia thị trường smartphone vào năm 2011, hiện là hãng lớn thứ hai sau Samsung và trước Apple, có kế hoạch giới thiệu ô tô điện thông minh mang thương hiệu của mình vào năm 2024. Baidu, công cụ tìm kiếm và internet khổng lồ của Trung Quốc, đã liên doanh với Geely và có kế hoạch làm điều tương tự.

Có lẽ cơ hội lớn nhất sẽ là Apple. Foxconn, công ty lắp ráp hơn 60% iPhone trên toàn cầu, được nhiều người cho là ứng cử viên sản xuất ô tô điện cho Apple.

Hiện tại, vận may Foxconn gắn liền với vận may của một số công ty khởi nghiệp đầy tham vọng nhưng rủi ro, những người sẵn sàng làm việc với các nhà cung cấp mới nổi hơn là các nhà sản xuất ô tô đã thành danh. Được thành lập bởi các nhà lãnh đạo của BMW, Byton đã gần cạn kiệt tiền trước khi ký hợp tác với Foxconn vào tháng 1.

Fisker vẫn chưa bắt đầu sản xuất mô hình đầu tiên của mình, sẽ được thực hiện bởi Magna International, nhà cung cấp ô tô cấp 1. Ô tô điện Foxconn sẽ không được đưa ra khỏi dây chuyền sản xuất cho đến năm 2023.

Foxconn đang dẫn đầu nỗ lực phá vỡ kim tự tháp chuỗi cung ứng ô tô truyền thống. Lưu Dương Vĩ vào tháng 10.2020 đã ra mắt cái mà Foxconn gọi là "liên minh EV mở" gồm những người chơi phần mềm và phần cứng trong ngành công nghiệp ô tô.

Viết tắt của Mobility in Harmony, MIH nhằm mục đích thiết lập các tiêu chuẩn công nghiệp và phát triển "bộ dụng cụ" kết hợp phần cứng, phần mềm mà các nhà sản xuất ô tô điện có thể sử dụng để cắt giảm thời gian phát triển và chi phí của ô tô mới.

Foxconn đã thu hút hơn 1.800 công ty, bao gồm cả Qualcomm, Microsoft và nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới Contemporary Amperex Technology (CATL). Dù đưa ra nhiều thông báo hơn so với các sản phẩm ở giai đoạn đầu, Foxconn đã tiết lộ thông số kỹ thuật cho bộ phần mềm và phần cứng ô tô điện đầu tiên của mình vào tháng 1 và có kế hoạch giao nó cho các nhà sản xuất ô tô vào cuối năm nay.

Foxtron, một liên doanh của Foxconn và Yulon Motor, đã sử dụng nền tảng MIH để thiết kế chiếc xe buýt điện nguyên mẫu cho một nhà điều hành vận tải phía nam Đài Loan, sẽ lăn bánh vào năm tới.

"Những gì MIH đang cố gắng làm là tạo ra một chuỗi đối tác tương tự, giống cách các nhà sản xuất ô tô thông thường xây dựng chuỗi cung ứng của họ", theo Shinpei Kato, người sáng lập và Giám đốc công nghệ của Tier IV, công ty khởi nghiệp phần mềm lái xe tự hành của Nhật Bản.

Tuy nhiên, ông Shinpei Kato nói thêm, "trong chuỗi cung ứng thông thường, chỉ có các nhà sản xuất ô tô ở đỉnh kim tự tháp mới có thể đưa ra quyết định". Điều đó đang thay đổi. Trong ô tô điện, các thành phần quan trọng như động cơ và pin được điều khiển thông qua phần mềm, không giống như các động cơ cơ học cao được thiết kế từ đỉnh của kim tự tháp, ông Shinpei Kato nói.

Điều đó cho thấy các thành phần có thể được đóng gói cùng nhau trong các mô đun lớn hơn và được tích hợp dưới dạng hệ thống con, giúp chúng dễ dàng lắp ráp hơn, giống như việc phát triển và sản xuất smartphone ngày nay, có khả năng mang lại nhiều quyền hơn cho các nhà cung cấp làm việc cùng nhau.

“Các công ty tham gia có thể cùng nhau đưa ra quyết định. Chúng ta có thể không còn cần các nhà lớn trên toàn cầu sản xuất ô tô khi nói đến xe điện",
Shinpei Kato nói.

Có những câu hỏi về việc MIH sẽ phát triển như thế nào và cuối cùng thì nó sẽ mang lại lợi ích cho Foxconn ở mức độ nào.

Chiu Shih-fang, nhà phân tích điện tử ô tô của Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan (TIER), người đã theo dõi Foxconn trong một thời gian dài, nói: “Các nhà cung cấp linh kiện có thể tham gia chuỗi cung ứng ô tô điện nhanh hơn thông qua MIH, trong khi Foxconn cũng có thể tiếp cận với nhiều nhà cung cấp khác nhau để tăng cường khả năng cạnh tranh trong ngành xe điện. Thế nhưng, MIH có hoạt động được hay không vẫn phụ thuộc vào năng lực công nghệ thực sự của các nhà cung cấp".

MIH cũng đã trở thành một tổ chức phi lợi nhuận được đăng ký vào tháng trước, nghĩa là không còn thuộc về Foxconn và các thành viên của nó không phụ thuộc vào công ty.

Khi kim tự tháp chuỗi cung ứng ô tô bị phá vỡ, vẫn còn phải xem ai sẽ là đối tác với Foxconn và ai sẽ là đối thủ của hãng này.

Foxconn không phải là công ty công nghệ duy nhất muốn nắm bắt cơ hội chỉ có một lần trong đời từ việc điện khí hóa ngành ô tô và mỗi công ty công nghệ đều có các điểm neo khác nhau trong chuỗi cung ứng xe điện.

Đã thông báo vào tháng 7 rằng đang đàm phán để thành lập liên doanh với Foxconn vào năm tới, Nidec là ví dụ khác về việc một nhà cung cấp ô tô đang tìm cách đóng một vai trò lớn hơn. Đây là nhà sản xuất động cơ lớn nhất thế giới, với các sản phẩm được sử dụng trong mọi thứ từ máy tính, smartphone, tủ lạnh và đã công khai mục tiêu cung cấp 45% động cơ kéo ô tô điện vào năm 2030.

Các công ty đồng hương của Foxconn là Quanta Computer, Pegatron đã và đang cung cấp các thiết bị điều khiển điện tử cho cả các nhà sản xuất ô tô và xe điện truyền thống. Delta Electronics, nhà cung cấp giải pháp quản lý điện năng hàng đầu thế giới, đã tập trung vào việc cung cấp các hệ thống quản lý nguồn, sạc, nhiệt và động cơ cho ô tô điện trong hơn 10 năm.

Không ai trong số này bày tỏ tham vọng chế tạo ô tô nguyên chiếc. Song LG Electronics (Hàn Quốc) đã và đang làm sâu sắc hơn mối quan hệ của mình với Magna. Liên doanh của họ đã đưa ra những suy đoán liên quan đến việc ai có thể chế tạo một chiếc ô tô điện cho Apple.

Trong khi đó, các hãng sản xuất ô tô truyền thống trên đỉnh kim tự tháp cũ vẫn giữ được vị thế đáng gờm và không chỉ vì sự nhận diện thương hiệu của họ. Họ cũng có những kỹ năng và kinh nghiệm mà người khác khó có thể bì kịp.

Chế tạo một chiếc ô tô điện có thể đơn giản hơn ô tô truyền thống, nhưng phức tạp hơn tạo ra iPhone. Quá trình này liên quan đến các thành phần nhiều hơn ít nhất 10 lần và có yêu cầu an toàn cao hơn nhiều so với thiết bị cầm tay bởi suy cho cùng, an toàn của ô tô là vấn đề sinh tử.

Sanshiro Fukao, thành viên cấp cao của Viện nghiên cứu Itochu (Nhật Bản), nói các nhà sản xuất ô tô này đang theo dõi các dự án ô tô điện của Foxconn diễn ra như thế nào, "có thể tin rằng Foxconn không hiểu cách hoạt động của ngành công nghiệp này".

Ông nói: “Một nhà sản xuất ô tô có đủ năng lực để kết hợp các thành phần này lại với nhau và chứng nhận độ an toàn. Foxconn có thể tin rằng việc tập hợp các nhà cung cấp cấp 2 sẽ giúp ích cho quá trình này, nhưng điều đó là không đúng".

Các nhà phân tích khác bày tỏ sự thận trọng về tham vọng của Foxconn cho rằng chu kỳ phát triển ô tô dài hơn nhiều so với điện tử tiêu dùng và việc xây dựng dây chuyền sản xuất ô tô cũng không giống nhau.

Raymond Tsang, đối tác tại công ty tư vấn Bain & Co có trụ sở tại Thượng Hải, chỉ ra rằng ô tô thường được cung cấp với nhiều tùy chọn hơn để tùy chỉnh. Khách hàng có thể đặt hàng các màu cụ thể, nội thất, tùy chọn trả phí, do đó dây chuyền sẽ phải sản xuất ô tô theo các thông số kỹ thuật độc đáo, so với việc lắp ráp smartphone được tiêu chuẩn hóa hơn.

Bà Chiu Shih-fan của TIER cho biết có rất nhiều người chiến thắng khi ngành công nghiệp ô tô trải qua cơn địa chấn chuyển từ công nghệ cũ sang công nghệ mới.

"Kỷ nguyên của ô tô điện tạo ra những khả năng mới. Các cách sản xuất phương tiện khác nhau và có nhiều mô hình kinh doanh khác nhau. Các nhà sản xuất truyền thống và những người mới tham gia sẽ tìm thấy vị thế của họ. Thị trường sẽ đủ lớn để có tất cả những người chơi", Chiu Shih-fan nói.

Chủ tịch của Foxconn - Lưu Dương Vĩ coi việc thúc đẩy ô tô điện là cách để xây dựng di sản của riêng mình sau khi nhận được sự giúp đỡ từ người sáng lập mang tính biểu tượng của công ty là Quách Đài Minh.

Những thỏa thuận hợp tác mà ông Lưu Dương Vĩ đã ký kết, đặc biệt là với Stellantis, Geely và Fisker, sẽ giúp Foxconn đạt được kinh nghiệm sản xuất xe điện, theo Soumen Mandal - nhà phân tích nghiên cứu về ô tô và các công nghệ mới nổi của Counterpoint Research.

Ông Soumen Mandal nói: “Với kiến thức thu được này, Foxconn sẽ phải cung cấp một số sản phẩm tốt nhất để có được sự tin cậy và tín nhiệm của các khách hàng lớn, bao gồm cả Apple".