Giá sỏi mật bò, đồ chơi, rượu vang, tranh cao không tưởng: Nguy cơ bong bóng tăng toàn cầu

Bong bóng kinh tế là hiện tượng chỉ tình trạng thị trường, trong đó giá hàng hóa hoặc tài sản giao dịch, tăng đột biến đến mức giá vô lý hoặc mức giá không bền vững.

Tại tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc, giá sỏi mật bò, được sử dụng trong y học cổ truyền, đã tăng vọt: 4 năm trước đây là hơn 100.000 nhân dân tệ/kg (15.400 USD/kg), nhưng giá mà các thương nhân đưa ra hiện đã tăng gấp 4 lần lên 500.000 nhân dân tệ/kg. Giá đang được đẩy lên bởi các nhà đầu cơ nhận thấy sự khan hiếm nguyên liệu.

Theo Đông y, sỏi mật trâu, bò có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, làm giảm co giật, trị sưng đau hầu họng, lở loét, trẻ bị sốt… Song, chỉ riêng sỏi mật trâu, bò sẽ không có tác dụng điều trị mụn nhọt và các bệnh này mà còn phải kết hợp với những vị thuốc khác.

Xu hướng tương tự có thể được nhìn thấy trên khắp thế giới, với mức giá không tưởng được trả cho tất cả các loại hàng hóa xa xỉ tại cuộc đấu giá.

Một bản sao đồ chơi của chiếc siêu xe Ferrari đã được bán với giá 120.000 euro, một chai rượu vang Romanee-Conti có giá hàng trăm ngàn USD và một thẻ bóng chày hàng triệu USD.

Trong một ví dụ khác, vào tháng 2.2021, bức tranh về một con vượn trông giống như vẽ trên một chiếc máy tính cũ được bán với giá 900.000 USD. Dù trông có vẻ cổ điển nhưng đây là một phần của loạt tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số được gọi là CryptoPunk, sử dụng công nghệ blockchain hiện đại để đảm bảo rằng chỉ có duy nhất một loại hình này trên thế giới.

Thị trường nghệ thuật kỹ thuật số đã tăng gấp 400 lần về giá trị trong năm qua. Giá của tiền điện tử bitcoin đã tăng hơn 6 lần trong năm qua.

Vào năm 2002, Cựu chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) - Alan Greenspan cho rằng "rất khó xác định rõ ràng một bong bóng cho đến sau khi thực tế xảy ra, nghĩa là khi nó vỡ ra đã xác nhận sự tồn tại của nó". Trước khi bị “đốt cháy ngón tay”, các nhà đầu tư đang cố gắng đánh giá xem tình hình hiện tại có phải là bong bóng hay không.

Một số chỉ báo cho thấy thị trường tài sản ngày nay phát triển quá nóng hơn so với thời kỳ bong bóng tài sản trong quá khứ.

Chỉ báo (indicators) là các chỉ tiêu mang tính mô tả và báo trước được sử dụng để phân tích điều kiện kinh doanh và dự báo kinh tế.

Ray Dalio, nhà quản lý quỹ đầu cơ, đã tính toán một chỉ số bong bóng bắt nguồn từ 6 triệu chứng, bao gồm cả sự tăng giá của tâm lý thị trường trong những năm qua, hiện là 77%. Dù rủi ro đang gia tăng, Ray Dalio hy vọng rằng vẫn còn chỗ để tăng giá so với thời điểm dẫn đến sự sụp đổ của Phố Wall năm 1929 và bong bóng dot-com vào những năm 1990 khi dữ liệu của ông cho thấy chỉ số này ở mức 100%.

Bong bóng dot-com hay bong bóng Y2K là một bong bóng thị trường cổ phiếu khi các cổ phiếu của các công ty công nghệ cao, nhất là các công ty mạng, được đầu cơ.

Trang Nikkei đã so sánh 5 chỉ báo và thấy rằng 3 trong số đó cho thấy rủi ro đang ở mức cao. Là tỷ lệ định giá thị trường chứng khoán trên tổng sản phẩm quốc nội, chỉ báo Warren Buffett đạt 186% ở Mỹ, vượt xa các số liệu trong thời kỳ bong bóng dot-com hoặc trước cuộc khủng hoảng tài chính vào cuối những năm 2000.

Trong khi đó, chỉ số giá nhà của Mỹ hiện đã vượt qua mức trước cuộc khủng hoảng tài chính. Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, giá nhà trung bình toàn cầu đã tăng 19% so với năm 2010. Giá nhà đã tăng đặc biệt ở Ấn Độ, Đức và Mỹ.

Khi nguy cơ bong bóng tài sản gia tăng, các chính phủ và ngân hàng trung ương đang phải đối mặt với những quyết định khó khăn.

Ở Ấn Độ, nơi ngày càng có nhiều người giao dịch bitcoin, Hạ viện thiết lập để tranh luận về dự luật điều chỉnh tiền điện tử, bao gồm lệnh cấm với tất cả các loại tiền điện tử tư nhân.

Tại Trung Quốc, giá bất động sản đang tăng ở các thành phố lớn. Kể từ tháng 1.2021, các ngân hàng đã áp dụng các hạn chế các khoản vay với các công ty bất động sản và các khoản thế chấp với cá nhân.

Trong khi đó, Mỹ tiếp tục kích thích nền kinh tế. Vào tháng 2.2021, Hạ viện Mỹ đã thông qua gói kích thích kinh tế với tổng trị giá 1,9 ngàn tỉ USD.

Giờ đây, các nhà đầu tư lo sợ rằng điều gì đó tương tự sẽ xảy ra với năm 2013 khi Fed ra tín hiệu giảm bớt việc mua tài sản và các chính sách nới lỏng định lượng, gây ra cái gọi là 'cơn giận dữ', do các nhà đầu tư hoảng loạn dẫn đến sự lao dốc trên thị trường chứng khoán. Tương tự, vào cuối tháng 2.2021, thị trường chứng khoán toàn cầu lao dốc khi lợi tức trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm tăng mạnh.

Nới lỏng định lượng là một phương thức của ngân hàng trung ương để kích thích kinh tế, được tiến hành bằng cách ngân hàng trung ương mua một lượng chứng khoán trên thị trường, làm tăng cung tiền và cung cấp thanh khoản cho các ngân hàng thương mại.

Thế nhưng, Mark Haefele, Giám đốc đầu tư của UBS Wealth Management, vào tháng 1.2021 đã viết trong bức thư gửi các nhà đầu tư: "Các nhà hoạch định chính sách đã chọn làm sao cho tài sản an toàn trở nên đắt đỏ và tài sản rủi ro tương đối hấp dẫn. Điều này có thể dẫn đến việc định giá cao hơn so với lịch sử, nhưng có lý do để tin rằng môi trường chính sách này có thể tồn tại trong nhiều năm".

Do kích thích tài chính, tỷ lệ nợ/GDP của Mỹ đã tăng lên 1,29 vào năm 2020, từ 1,08 trong 2019. Nhật Bản, EU (Liên minh châu Âu) và Trung Quốc cũng đang ở mức cao kỷ lục.

Nếu không có các chiến lược rút lui rõ ràng cho các chính phủ cùng ngân hàng trung ương khỏi các chính sách tài khóa và tiền tệ hiện tại, gánh nặng với các thế hệ tương lai sẽ tiếp tục gia tăng.