Hàng trăm người ủng hộ Tổng thống Donald Trump đã xông vào Điện Capitol (tòa nhà Quốc hội Mỹ) hôm 6.1 để lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử của ông, buộc Quốc hội phải hoãn một phiên họp mà lẽ ra sẽ chứng nhận ông Joe Biden thắng cử.
Với súng và hơi cay, cảnh sát đã sơ tán các nhà lập pháp và tìm cách giải tán những người biểu tình khi họ tràn qua sảnh Quốc hội trong cảnh gây sốc được phát sóng trên toàn cầu.
Một người biểu tình đã chiếm ghế Thượng viện và hét lên: "Trump đã thắng cuộc bầu cử đó". Những người biểu tình đã vượt qua các chướng ngại vật và đụng độ với cảnh sát khi hàng ngàn người đổ xuống khu đất của Điện Capitol.
Video cho thấy những người biểu tình phá cửa sổ và cảnh sát triển khai hơi cay bên trong tòa nhà. Cảnh sát trưởng Thủ đô Washington - Robert Contee cho biết những kẻ bạo loạn đã sử dụng chất kích thích hóa học để tấn công cảnh sát. Một số cảnh sát bị thương và dân thường bị bắn.
Ông Biden cho biết hoạt động của những người biểu tình là “dấu hiệu sự nổi loạn”.
Tổng thống đắc cử nói rằng những người biểu tình xông vào Điện Capitol, đập vỡ cửa sổ, chiếm văn phòng, xâm nhập Quốc hội và đe dọa sự an toàn của các quan chức được bầu hợp lệ: "Đó không phải là một cuộc biểu tình, đó là sự nổi dậy".
Ông Biden thúc giục Trump yêu cầu "chấm dứt cuộc bao vây này" trên truyền hình quốc gia.
Trong một video được đăng lên Twitter, ông Trump lặp lại những tuyên bố sai lầm của mình về gian lận bầu cử nhưng kêu gọi những người biểu tình rời đi.
“Bạn phải về nhà ngay bây giờ, chúng ta phải có hòa bình. Chúng tôi yêu bạn. Bạn rất đặc biệt”, ông nói thêm.
Twitter sau đó đã hạn chế người dùng đăng lại video và tweet của Trump “do nguy cơ bạo lực”.
Cảnh sát đã giải tỏa những người biểu tình khỏi các bậc thang của Điện Capitol và đang làm việc để đưa họ khỏi tòa nhà.
Phó Tổng thống Mike Pence, người đã chủ trì phiên họp chung của Quốc hội, đã được hộ tống khỏi Thượng viện.
Những cảnh hỗn loạn mở ra sau khi Trump, người trước cuộc bầu cử từ chối cam kết chuyển giao quyền lực một cách hòa bình nếu thua, lặp lại những tuyên bố trước hàng ngàn người biểu tình rằng cuộc bầu cử đã bị đánh cắp do gian lận bầu cử rộng rãi và bất thường. Các nhà lập pháp tranh luận về một nỗ lực cuối cùng của các nhà lập pháp ủng hộ Trump nhằm thách thức kết quả, điều khó có thể thành công.
Các nhà phê bình đã gọi nỗ lực của các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa là cuộc tấn công vào nền dân chủ, pháp quyền của Mỹ và cuộc đảo chính lập pháp có chủ đích.
Hai đảng viên Dân chủ hàng đầu tại Quốc hội, Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, đã kêu gọi Trump yêu cầu tất cả những người biểu tình rời khỏi Điện Capitol và các khu đất của nó ngay lập tức.
Cảnh sát Capitol yêu cầu các nhà lập pháp trong buồng Hạ viện lấy mặt nạ phòng độc từ bên dưới ghế ngồi, thả xuống sàn và hạ thấp người xuống sàn phòng trường hợp phải dùng lựu đạn hơi cay. Các sĩ quan rút súng khi ai đó cố gắng vào buồng Hạ viện.
Đại diện đảng Dân chủ Jason Crow cho biết trên MSNBC rằng cảnh sát chất đống đồ đạc vào cửa buồng trong khi những người biểu tình cố gắng phá bỏ chúng.
Vài trăm thành viên Hạ viện, nhân viên và báo chí sau đó đã được sơ tán đến một địa điểm không được tiết lộ.
Các quan chức bầu cử của cả hai đảng và các nhà quan sát độc lập cho biết không có gian lận đáng kể nào trong cuộc tranh cử ngày 3.11 mà Biden đã hơn Trump 7 triệu phổ thông toàn quốc.
Nhiều tuần đã trôi qua kể từ khi các bang hoàn tất việc chứng nhận rằng ông Biden đã thắng cử với 306 phiếu đại cử tri so với 232 của Trump. Những thách thức của ông Trump với chiến thắng của Biden đã bị các tòa án trên toàn quốc bác bỏ.
Ông Trump đã thúc giục Pence công bố ngừng kết quả bầu cử ở những bang mà ông đã thua, mặc dù Phó tổng thống không có thẩm quyền để làm điều đó.
Việc chứng nhận tại Quốc hội, thường là thủ tục, dự kiến sẽ kéo dài trong vài giờ khi một số nhà lập pháp Đảng Cộng hòa nỗ lực từ chối một số giấy chứng nhận của một số bang, bắt đầu từ Arizona.
Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đều kêu gọi những người biểu tình dừng lại.
Lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Hạ viện - Kevin McCarthy, một đồng minh Trump ủng hộ nỗ lực của Đảng Cộng hòa nhằm thách thức kết quả, cho biết: “Đây là điều không phải của người Mỹ và điều này phải dừng lại”.
Nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử khó có thể thành công vì thậm chí nhiều đảng viên Cộng hòa đã phản đối.
“Nếu cuộc bầu cử này bị lật ngược chỉ bởi những cáo buộc từ bên thua cuộc, nền dân chủ của chúng ta sẽ đi vào vòng xoáy tử thần”, Lãnh đạo phe đa số ở Thượng viện Mitch McConnell nói.
Thượng nghị sĩ Chuck Schumer gọi những thách thức tại Quốc hội của các đồng minh Trump là “cuộc đảo chính có chủ đích” và nói: “Quốc hội không quyết định kết quả của một cuộc bầu cử mà nhân dân làm”.
Bên ngoài Điện Capitol, thành viên của các nhóm dân quân và các nhóm cực hữu, một số mặc áo giáp, hòa vào đám đông.
Một thiết bị khả nghi đã được tìm thấy bên ngoài trụ sở của Ủy ban Quốc gia Đảng Cộng hòa, cách khu phức hợp Điện Capitol chưa đầy một dãy nhà và có thể được kích nổ, theo một phát ngôn viên.
Thị trưởng Washington - Muriel Bowser đã ra lệnh giới nghiêm toàn thành phố bắt đầu từ 18 giờ chiều.
Lực lượng Vệ binh Quốc gia, các đặc vụ FBI và Mật vụ Mỹ đã được triển khai để giúp áp đảo cảnh sát Capitol.
Bạo lực diễn ra vào cùng ngày mà Đảng Cộng hòa của Trump mất đa số tại Thượng viện khi thua hai cuộc bầu cử nước rút ở bang Georgia.
“Chúng tôi sẽ không bao giờ bỏ cuộc”, Trump trước đó nói với hàng nghìn người ủng hộ đang cổ vũ trên một bãi cỏ gần Nhà Trắng có tên là Ellipse.
Trump kêu gọi Pence lật ngược kết quả bầu cử khi Phó tổng thống chủ trì cuộc tranh luận tại Quốc hội. “Nếu ông không làm vậy, tôi sẽ rất thất vọng về ông”, Trump nói.
Hiến pháp Mỹ không trao cho Pence quyền đơn phương lật ngược kết quả bầu cử và phó tổng thống cho biết rằng ông không thể chấp nhận hoặc từ chối các phiếu đại cử tri một cách đơn phương.
Bạo lực khiến các nhà lãnh đạo thế giới choáng váng. “Trump và những người ủng hộ ông ấy cuối cùng phải chấp nhận quyết định của cử tri Mỹ và ngừng chà đạp lên nền dân chủ”, Ngoại trưởng Đức Heiko Maas nói.
Các nhóm kinh doanh, thường là đồng minh trung thành của đảng Cộng hòa ở Washington, cũng phản ứng mạnh mẽ. Hiệp hội các nhà sản xuất quốc gia cho biết Pence nên xem xét viện dẫn một điều khoản trong Hiến pháp cho phép cách chức một tổng thống khi ông ta không thể thực hiện công việc của mình.
Chủ tịch của nhóm, Jay Timmons cho biết: “Đây là sự nổi loạn và nên được đối xử như vậy”. Xem thêm tại đây.