Nhằm tránh nguy cơ xung đột quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc, hai bên đang dự tính sẽ công bố nhiều thỏa thuận quân sự. Một trong những thỏa thuận ấy sẽ được Chủ tịch Trung Quốc (TQ) Tập Cận Bình cùng Tổng thống Mỹ Barack Obama công bố hôm nay 12.11 tại Bắc Kinh.
Thỏa thuận này sẽ là việc lập một cơ chế thông tin, để mỗi nước thông báo cho nhau biết về các hoạt động của mình, gồm các cuộc tập trận.
Mỹ và TQ cũng sẽ lập bộ quy tắc ứng xử cho những vụ đối đầu trên không và trên biển, theo báo The Wall Street Journal.
Ông Obama vừa dự hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn hợp tác kinh thế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) tại Bắc Kinh, sẽ có cuộc hội đàm chính thức với ông Tập trong hôm nay 12.11.
Hội nghị thượng đỉnh APEC tổ chức vào thời điểm căng thẳng Trung-Mỹ, khi Mỹ đang nỗ lực mở rộng quyền lợi Mỹ tại châu Á với chính sách “xoay trục về châu Á”, trong khi ông Tập muốn bao trùm tầm ảnh hưởng về những vấn đề của khu vực, gồm nỗ lực chiếm chủ quyền biển đảo ở biển Hoa Đông và biển Đông.
Hôm 11.11, phó cố vấn Hội đồng an ninh quốc gia Mỹ Ben Rhodes nói: Mỹ sẽ “nói rất rõ” với TQ, nếu TQ vượt quá các chuẩn mực quốc tế về an ninh mạng cùng những vấn đề khác.
Vấn đề an ninh mạng và tranh chấp lãnh hải sẽ là những vấn đề được nêu ra trong cuộc nói chuyện giữa ông Tập với ông Obama.
Các thỏa thuận thương mại và tránh xung đột quân sự là những tín hiệu hiếm về sự tiến bộ về những vấn đề trong quan hệ sóng gió, giữa Mỹ đang ráng củng cố tầm ảnh hưởng ở châu Á, trong khi ông Tập quyết tâm biến TQ thành một thế lực kinh tế-quân sự nổi trội tại khu vực này.
Mối quan hệ căng thẳng trong năm qua, về chuyện an ninh mạng, cuộc phản đối đòi dân chủ ở Hồng Kông và thái độ cứng rắn của TQ trong tranh chấp lãnh hải với Nhật Bản và Philippines, hai đồng minh của Mỹ.
Văn phòng báo chí Bộ Quốc phòng TQ nói cơ chế báo trước các hoạt động quân sự, cùng bộ quy tắc ứng xử sẽ "có tác động quan trọng và có nghĩa cho việc quảng bá niềm tin cậy chiến lược Trung-Mỹ và xây dựng một hình thái quan hệ quân sự mới.
Việc cần có một mối quan hệ làm việc tốt hơn giữa quân đội hai nước, là do TQ nỗ lực đòi chủ quyền trên biển Hoa Đông và biển Đông.
Các nhà phân tích quốc phòng nói hai thỏa thuận là một phần trong nỗ lực lớn này: khuyến khích TQ tuân thủ những chuẩn mực quốc tế.
"Hai thỏa thuận đang được tiến hành, những vấn đề được nhất trí cho đến nay vẫn còn hạn chế, nhưng có thể kỳ vọng chúng sẽ được mở rộng thông qua các cuộc đàm phán khác", theo Bonnie Glaser, một chuyên gia về quân sự TQ ở Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ).
"Thêm vào đó, có một sự nhận thức rằng các thỏa thuận này là tự nguyện và không nhắm đến một bên thứ ba nào", bà Glaser nói. "Những bước này nếu được tuân thủ, có thể giảm thiểu nguy cơ hiểu lầm giữa hai lực lượng quân sự Mỹ-Trung, tạo ra một mẫu chung có thể áp dụng với các thế lực quân sự đối đầu nhau trong khu vực, như TQ với Nhật Bản".
Hồi tháng 4, TQ, Mỹ cùng 19 nước có hải quân hoạt động ở phía tây Thái Bình Dương từng thỏa thuận: lập bộ quy tắc ứng xử cho những cuộc đối mặt không lên kế hoạch trước giữa các tàu chiến và máy bay ở hải phận quốc tế.
Nhưng TQ thường không xem một số vùng là hải phận quốc tế, khác hẳn Mỹ. Hồi tháng 8, Lầu Năm Góc phản đối chiến đấu cơ TQ bay nguy hiểm sát một chiếc máy bay do thám Mỹ trên vùng Biển Đông.
Trong những cuộc gặp mới đây, các chỉ huy quân sự TQ hứa riêng với các quan chức Mỹ, rằng sẽ không tái diễn những vụ đối mặt này.
- >> Tổng thống Nga Putin lịch lãm, nhường áo cho vợ Chủ tịch TQ Tập Cận Bình
- >> Putin - Obama gặp nhau 5 phút, cả thế giới dõi nhìn
Mai Hà (theo The Wall Street Journal)
