Kiến nghị giao VEC tự bố trí vốn đối ứng làm cao tốc Bến Lức - Long Thành

Theo tờ trình này, Bộ Kế hoạch - Đầu tư kiến nghị Chính phủ thông qua nghị quyết về việc giao VEC có trách nhiệm tự cân đối, bố trí số vốn đối ứng để tiếp tục triển khai dự án. Bộ Giao thông vận tải, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và VEC chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tính chính xác của thông tin, số liệu báo cáo.

Dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành giai đoạn 1 được Thủ tướng phê duyệt danh mục vào ngày 5.10.2010. Bộ Giao thông vận tải đã ban hành Quyết định số 2925/QĐ-BGTVT ngày 8.10.2021 phê duyệt dự án và Quyết định số 5096/QĐ-BGTVT ngày 31.12.2014 phê duyệt điều chỉnh dự án.

Theo đó, dự án có chiều dài 57,8km, tổng mức đầu tư 31.320 tỉ đồng, gồm vốn vay Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) 13.654,6 tỉ đồng, Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) 11.975,7 tỉ đồng, và vốn đối ứng 5.689,7 tỉ đồng. Công trình được khởi công từ năm 2014, dừng thi công từ giữa năm 2019 do vướng mắc về cơ sở pháp lý; trong đó có việc bố trí vốn (ODA, vốn đối ứng).

Cho đến thời điểm dừng thi công, tổng vốn đối ứng từ ngân sách nhà nước bố trí cho dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành giai đoạn 1 là 3.882 tỉ đồng.

Việc VEC không được tiếp tục được bố trí vốn đối ứng là do theo Nghị định số 79/2010/NĐ-CP ngày 14.7.2010 của Chính phủ; Nghị định số 94/2018/NĐ-CP ngày 30.6.2018 của Chính phủ về nghiệp vụ quản lý nợ công, người vay lại (VEC - chủ đầu tư dự án) phải tự thu xếp nguồn vốn đối ứng.

Ngoài ra, việc tiếp tục giao vốn đối ứng cho dự án qua đầu mối nhận kế hoạch là Bộ Giao thông vận tải chưa phù hợp với quy định tại khoản 1 điều 49 Luật Ngân sách nhà nước về phân bổ và giao dự toán ngân sách do từ năm 2019 VEC đã là doanh nghiệp do Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp trực tiếp làm đại diện chủ sở hữu (không phải là đơn vị dự toán trực thuộc Bộ Giao thông vận tải).

Để giải quyết vướng mắc này, tại Thông báo số 177/TB-VPCP ngày 17.6.2022, Phó thủ tướng Lê Minh Khái đã giao Bộ Kế hoạch - Đầu tư khẩn trương báo cáo đề xuất Chính phủ phương án VEC tự cân đối, bố trí số vốn đối ứng còn lại từ năm 2019 để sớm tiếp tục triển khai dự án.

Tuy nhiên, để thực hiện phương án này, Chính phủ cần xem xét, ban hành nghị quyết mới thay thế nội dung về trách nhiệm bố trí vốn đối ứng tại Nghị quyết số 104/NQ-CP đang còn hiệu lực theo hướng thay đổi về trách nhiệm bố trí vốn đối ứng của dự án từ ngân sách nhà nước sang cho VEC tự cân đối, bố trí.

Qua qua rà soát, cập nhật toàn bộ các chi phí thực hiện dự án đến thời điểm hiện nay, VEC cho biết nhu cầu vốn 4 đối ứng còn lại của dự án là khoảng 758 tỉ đồng trong tổng số 1.807 tỉ đồng theo tổng mức đầu tư được duyệt. Đơn vị này cũng khẳng định đảm bảo đầy đủ nghĩa vụ trả nợ đã cam kết, đảm bảo đủ nguồn lực để tự cân đối được số vốn đối ứng còn lại từ năm 2019 đến khi kết thúc dự án.

Theo Bộ Kế hoạch - Đầu tư, việc VEC tự cân đối, bố trí vốn đối ứng có ưu điểm là phù hợp với quy định tại Nghị định số 94/2018/NĐ-CP ngày 30.6.2018 của Chính phủ về nghiệp vụ quản lý nợ công và Thông báo số 177/TB-VPCP ngày 17.6.2022 của Văn phòng Chính phủ; không phải qua đầu mối Bộ Giao thông vận tải nhận kế hoạch.

"Phương án này đảm bảo có thể triển khai được ngay, làm cơ sở để tiếp tục thi công dự án trong điều kiện việc giải quyết tổng thể các khó khăn, vướng mắc của các dự án do VEC làm chủ đầu tư là vấn đề về lâu dài, cần có thời gian để có thể giải quyết căn cơ, đảm bảo khả năng trả nợ và tiếp tục hoạt động của VEC", Bộ Kế hoạch - Đầu tư đánh giá.

Trong một diễn biến liên quan, Bộ Giao thông vận tải cũng vừa có tờ trình số 12266/BGTVT - KHĐT gửi Thủ tướng Chính phủ xin phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành. Việc điều chỉnh chủ trương này dựa trên cơ sở đề xuất của đơn vị chủ đầu tư là Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC).

Có 2 nội dung tại dự án xây dựng đường cao tốc Bến Lức - Long Thành mà Bộ Giao thông vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép điều chỉnh. Thứ nhất là điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đến ngày 30.9.2025. Thứ hai là điều chỉnh tổng mức đầu tư, cơ cấu nguồn vốn và cơ chế tài chính của dự án.

Trong thời gian vừa qua, Bộ Giao thông vận tải đã chỉ đạo VEC rà soát, xây dựng tiến độ triển khai tổng thể đối với từng gói thầu xây lắp. Theo báo cáo của VEC, đối với các gói thầu đoạn phía tây, sử dụng vốn vay ADB, do Hiệp định vay vốn ADB đã đóng nên VEC đề xuất sử dụng vốn của VEC để hoàn thành khối lượng còn lại. Khối lượng còn lại tập trung chủ yếu tại các gói thầu A1, A2-2 và A4.

Tiến độ thi công đoạn phía tây dự kiến như sau: Gói thầu A1 hoàn thành ngày 31.12.2023, gói thầu A2-1 sẽ hoàn thành ngày 30.12.2022, gói thầu A2-2 sẽ hoàn thành ngày 21.9.2023, gói thầu A3 sẽ hoàn thành ngày 12.12.2022 và gói thầu A4 hoàn thành ngày 30.6.2023. Như vậy, đoạn tuyến phía tây sẽ hoàn thành toàn bộ vào ngày 31.12.2023.

Đối với các gói thầu đoạn giữa, sử dụng vốn vay JICA, thời gian thi công gói thầu J1 là 22 tháng và gói thầu J3 là 21 tháng (chưa bao gồm thời gian các nhà thầu thực hiện công tác huy động lại công trường từ 3 - 6 tháng).

Hiện nay nhà thầu J3 đã chấm dứt hợp đồng và VEC đang tổ chức lựa chọn nhà thầu thi công mới. Dự kiến, các gói thầu J1 và J3 hoàn thành vào quý 2/2025.

Đối với các gói thầu đoạn phía đông, sử dụng vốn vay ADB, hiện gói thầu A5 đã cơ bản hoàn thành. Gói thầu A7 sẽ hoàn thành ngày 30.9.2023. Do nhà thầu A6 đã chấm dứt hợp đồng và VEC đang tổ chức lựa chọn nhà thầu thi công mới nên gói thầu A6 dự kiến sẽ hoàn thành quý 1/2024.

Ngoài ra, VEC đang nghiên cứu đầu tư bổ sung hoàn chỉnh nút giao quốc lộ 51 theo quy mô hoàn chỉnh để đảm bảo kết nối liên thông với quốc lộ 51 và cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu phục vụ khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành đi vào khai thác. Dự kiến hạng mục công trình này hoàn thành vào quý 3/2025.

Với các lý do trên, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chấp thuận điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đến ngày 30.9.2025.