Theo giới phân tích, chưa bao giờ các cơ quan, đảng phái khác nhau trong chính trường Mỹ lại có cùng thái độ vể các chuỗi hoạt động của Trung Qụốc trên biển Đông đến như vậy.
Ngày 27.2, trong buổi điều trần đặc biệt vể các điểm nóng an ninh toàn cầu, Chủ tịch ủy ban Qụân vụ Thượng viện Mỹ John McCain nhận định các hoạt động mở rộng, bồi đắp phi pháp của Trung Quốc trên biển Đông đã gây ra sự thay đổi đột ngột và bất thường trong khu vực.
Ngày 31.3, tại hội nghị hải quân ở Canberra (Úc), Tư lệnh Hạm đội Thái Binh Dương Mỹ Harry Harris chỉ trích Bắc Kinh “cải tạo đất chưa từng có” và “đang xây vạn lý trường thành cát” có diện tích hơn 4 km2 trên biển Đông.
Ngày 8.4, đến lượt Bộ trưởng Qụốc phòng Ashton Carter bày tỏ quan ngại về quy mô cải tạo đất của Trung Qụốc ở Trường Sa và yêu cầu nước này kiềm chế những hoạt động làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.
Mới đây nhất vào ngày 9.4, Tổng thống Barack Obama tiếp tục bày tỏ lo ngại trước việc Trung Quốc sử dụng “tầm vóc và cơ bắp” để bắt nạt các nước láng giềng.
Cùng ngày, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke cho hay: nước này xem việc xây đắp phi pháp ở Trường Sa là hành động “gây bất ổn” và “làm tăng thêm sự lo lắng ở khu vực vể ý đồ của Trung Quốc trong lúc có nhiều quan ngại rằng họ có thể quân sự hóa các tiền đổn ở một số thực thể trên biển Đông”.
Các phát biểu của ông Obama và ông Rathke được đưa ra chỉ vài giờ sau khi Bộ Ngoại giao Trung Qụốc ngang nhiên công khai kế hoạch sử dụng các cơ sở, đảo nhân tạo mà nước này xây dựng phi pháp ở Trường Sa.
"Không thể không sửng sốt"
Theo giới phân tích, chưa bao giờ các cơ quan, đảng phái khác nhau trong chính trường Mỹ lại có cùng thái độ vể các chuỗi hoạt động của Trung Qụốc trên biển Đông đến như vậy. Giáo sư Zachary Abuza, chuyên gia khoa học chính trị và đối ngoại khu vực Đông Á, nhận định:
“Theo tôi, sở dĩ có sự đồng lòng như vậy là do tất cả chính khách tại Washington đều kinh ngạc trước tốc độ và quy mô của các hoạt động mở rộng Trung Qụốc đang tiến hành trên biển Đông.
Không thể không sửng sốt trước những hành vi gây bát ồn mà họ đang thực hiện. Trung Qụốc đang làm được một phần việc mà rất khó cho bất kỳ người Mỹ nào có thể thực hiện trong bối cảnh hiện nay: gắn kết các thành phần khác nhau trong chính trường Mỹ”.
Cùng chia sẻ quan điểm này, Giáo sư Carl Thayer (Học viện Qụốc phòng Úc) nói: “Rõ ràng là các thành viên Qụốc hội đang gây áp lực lên chính quyển Obama nhằm đưa ra chiến lược đối phó những hành vi của Trung Quốc tại biển Đông.
Tuy nhiên, theo quan sát của tôi, chính phủ Mỹ không chỉ hành động vì áp lực từ Qụốc hội mà còn đang nỗ lực định hình chương trình nghị sự cho cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Obama và Chủ tịch Tập Cận Bình vào thấng 9. Mỹ đang cố gây áp lực để Trung Qụốc kiểm chế trước thềm cuộc thượng đỉnh đó cũng như các cuộc họp quan trọng sắp tới của ASEAN”
Bà Tôn Vân, chuyên gia về Trung Quốc thuộc Trung tâm phản biện chính sách Stimson (Mỹ), nhận định với Thanh Niên: “Các hoạt động mở rộng của Trung Qụốc chắc chắn sẽ làm thay đổi hiện trạng trên biển Đông theo hướng có lợi nhất cho họ.
Những hoạt động như vậy rất có khả năng sẽ tiếp tục nếu các quốc gia trong khu vực không cùng hợp tác để ngăn chặn.
Chính quyển Mỹ luôn bị đặt trong tình huống phải trả lời cầu hỏi: Liệu Washington đã làm đủ chưa đê’ ngăn chặn Bắc Kinh, ngoài những lời lên án phản đối ?”.
"Không quên Bắc Kinh"
Theo các chuyên gia, lo ngại của Tổng thống Obama về việc Trung Quốc lợi dụng “tầm vóc và cơ bắp” để chèn ép láng giềng thể hiện quan điểm nhất quán của Mỹ vể tình hình khu vực.
Giáo sư Dennis McComac thuộc ĐH Loyola Maryland (Mỹ) cho rằng phát biểu của người đứng đầu Nhà Trắng đã cho thấy "chiến lược xoay trục về châu Á vẫn là quan trọng nhất. Tổng thống Mỹ muốn gửi thông điệp đến Trung Quốc là mặc dù những vấn đề khác liên quan đến Trung Đông đang chiếm rất nhiều thời gian, nhưng Washington vẫn “không quên” Bấc Kinh”.
Trong bối cảnh đó, câu hỏi vẫn tiếp tục được đặt ra là: Liệu đã đến lúc Mỹ biến những cam kết của mình thành hành động cụ thể hay chưa?
Theo giới quan sát, đã có cơ sở để hy vọng về viễn cảnh đó. Giáo sư Abuza nhận định: “Việc Văn phòng Tình báo hải quân Mỹ công bố báo cáo về các lực lượng trên biển của Trung Quốc là động thái rất đáng chú ý.
Đây là lần đẩu tiên trong vòng 6 năm qua một báo cáo như vậy được công bố. Theo tôi, hải quân Mỹ muốn những thông tin trong báo cáo này được truyền tải rộng rãi hơn đến dư luận.
Mục đích có thể là cung cấp thêm thông tin cho Quốc hội để chuẩn bị đối phó các hành vi trên biển của Trung Quốc. Và từ đó, Quốc hội sẽ có thể đồng ý tăng ngân sách cho hải quân. Vừa qua, chúng ta cũng đã chứng kiến nhiều hoạt động giao lưu giữa hải quân Mỹ và các nước Đông Nam Á như VN, Philippines và Indonesia”.
An Điền (Thanh Niên)
.jpg "Bắc Bộ nắng, Trung Bộ mưa to")
