Nhìn lại triển lãm ảnh khỏa thân 2018: Từ dè dặt đến... sự kiện tiêu biểu

Triển lãm “Ảnh nude nghệ thuật” đã được Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm công bố là 1 trong 10 sự kiện Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tiêu biểu năm 2018.

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm nhận định rằng đây là sự kiện văn hóa có tính đột phá đã tháo gỡ một nút thắt trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật của giới nhiếp ảnh. Các tác phẩm trong triển lãm là sự chọn lọc nhằm tôn vinh vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ, hướng người xem đến những cảm xúc thẩm mỹ thánh thiện, nhân văn. Triển lãm ảnh khỏa thân nghệ thuật giúp cho người xem hiểu, thưởng thức những giá trị thẩm mỹ, nhân văn, đồng thời để phân biệt, đối trọng với những ảnh nude phản nghệ thuật, phản thẩm mỹ.

Với những nhận định trên, rõ ràng giới quản lý văn hóa đã có cái nhìn thông thoáng hơn về bộ môn nghệ thuật mà bấy lâu chính họ cũng phải e dè và cẩn trọng đến quá mức.

Tác phẩm "Bóng nắng" của NAG Lê Quang Châu

Nhân sự kiện triển lãm “Ảnh nude nghệ thuật” được Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm công bố là 1 trong 10 sự kiện Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tiêu biểu năm 2018, chúng ta hãy cùng nhìn lại những sự kiện triển lãm ảnh nude gây chú ý trong thời gian qua

Từ cánh cửa Tạo táccủa Hạo Nhiên ở TP.HCM

Triển lãm ảnh khỏa thân tại Việt Nam gần như là “nhiệm vụ bất khả thi”. Rào cản lớn nhất vẫn là quy định rất chặt chẽ từ phía Bộ VHTT-DL. Đến năm 2016 thông tư của bộ vẫn quy định "Cấm người biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang, người đạt danh hiệu tại cuộc thi người đẹp, người mẫu chụp ảnh, ghi hình hình ảnh cá nhân không có trang phục hoặc sử dụng trang phục, hóa trang phản cảm và vô ý hoặc cố ý phổ biến, lưu hành trên mạng viễn thông".

Tác phẩm "Tạo tác 14" của NAG Hạo Nhiên

Nhiều người không phân định được đâu là giới hạn giữa ảnh nghệ thuật và sự phản cảm, nên dấy lên tranh luận về quy định này. Cho tới mãi đến tháng 11.2016, thông tư cấm người đẹp chụp, quảng bá ảnh nude mớiđược gỡ bỏ.

Sau nhiều thập niên “kiên nhẫn” chờ đợi của giới nhiếp ảnh lẫn công chúng, cuối cùng cuộc triển lãm ảnh khỏa thân đầu tiên tại Việt Nam đã được cấp phép tổ chức công khai tại TP.HCM vào ngày 15.8.2017. Tại đây, 50 bức ảnh khỏa thân mang chủ đề Tạo tác của nhiếp ảnh gia (NAG) Hạo Nhiên được giới thiệu đến với công chúng.

Triển lãm ảnh nudeTạo tácđược ví như cánh cửa vào thế giới nghệ thuật khỏa thân dần được hé mở. Bởi trước Tạo tác, một số nghệ sĩ nhiếp ảnh từng xin mở triển lãm ảnh nude nghệ thuật nhưng không thành.

Họa sĩ - nhà giáo Uyên Huy - Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM tuyên bố khai mạc triển lãm ảnh nude đầu tiên tại Việt Nam - Ảnh: T.V

Tại buổi khai mạc triển lãm ảnh nude đầu tiên của Việt Nam, họa sĩ Uyên Huy, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM phát biểu: "Trước giờ chưa được triển lãm ảnh khỏa thân bởi vì vẫn đang tồn tại khoảng cách khá xa giữa chủ thể sáng tạo với chủ thể quản lý. Ảnh khỏa thân của Hạo Nhiên rất đẹp, rất kín đáo, ý nhị, người mẫu khỏa thân chỉ là cái cớ để sáng tạo thôi, không hề dung tục. Với Hạo Nhiên hay với các nghệ sĩ khác, tôi vẫn tin rằng không ai sẵn sàng hy sinh danh tiếng, vị thế của mình chỉ để gợi dục tức thời. Triển lãm ảnh Hạo Nhiên lần này đã khẳng định sự đổi mới trong tư duy quản lý và bước đột phá trong quản lý nghệ thuật của TP.HCM".

Đến Miền cổ tíchcủa NAG Thái Phiên được cấp phép

Sau cú “đột phá” của Tạo tác, vào ngày 16.6.2018 triển lãm ảnh nude lần thứ 2 chủ đềMiền cổ tíchcủa NAG Thái Phiên được chính thức khai mạc. Đây là lần đầu tiên sau 26 năm cầm máy, và 3 lần xin cấp giấy phép nhưng thất bại, NAG Thái Phiên mới chính thức được phép mang những tác phẩm nude nghệ thuật của mình ra trưng bày công khai.

"Cõi riêng"- một tác phẩm nude của Thái Phiên

Một lần nữa, giới nhiếp ảnh vui mừng nhận thấy các cơ quan quản lý văn hóa của TP.HCM đã có cái nhìn “thoáng” hơn với bộ môn nghệ thuật được cho là khá nhạy cảm này khi một lần nữa cấp phép cho một triển lãm với những bức ảnh “nóng và táo bạo” hơn nhiều so với ảnh của Hạo Nhiên trước đó.

Người mẫu ảnh nude đã không ngại che giấu thân phận đến chia vui cùng NAG Thái Phiên trong buổi khai mạc - Ảnh: T.V

Không gian triển lãm ảnh nude của Thái Phiên cũng được rộng mở để đón nhận mọi tầng lớp công chúng đến xem ảnh. Triển lãm cũng không đề ra các quy định hạn chế độ tuổi của khán giả. Mọi người có thể đến thưởng thức ảnh một cách tự do mà không cần phải xuất trình bất cứ loại giấy tờ gì để chứng minh “tôi đủ 18 tuổi”.

Tuy nhiên, việc xin cấp phép cho một cuộc triển lãm ảnh nude nghệ thuật không phải là điều đơn giản. Chia sẻ về điều này, NAG Thế Phong - người từng đứng ra xin cấp phép triển lãm ảnh nude đầu tiên cho NAG Hạo Nhiên cho biết: “Chúng tôi đã gặp vô vàn khó khăn vì những định kiến khi xin phép triển lãm ảnh khỏa thân nghệ thuật. Nhiều điều kiện, nhiều tiêu chí của cơ quan quản lý văn hóa đặt ra mà chúng tôi phải đáp ứng đầy đủ, thế nhưng sau khi 2 cuộc triển lãm ảnh nude đã được cấp phép thì dĩ nhiên những cuộc triển lãm khác sẽ được thuận lợi hơn. Đó cũng là động lực cho các nghệ sĩ yên tâm sáng tác nhiều tác phẩm mang tính nghệ thuật. Đặc biệt hơn nữa, những tác phẩm đó có nhiều cơ hội tiếp cận với công chúng hơn”.

Triển lãm ảnh nude cấp “Cục” tại Hà Nội

Sau hai lần triển lãm ảnh nude nghệ thuậtở TP.HCM thành công và tạo sức hút trong công chúng, ngày 20.7, Bộ VHTT-DL cho phép Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ VHTT-DL) lần đầu tiên tổ chức trưng bày triển lãm chuyên đề "Ảnh nude nghệ thuật" tại Hà Nội.

Một tác phẩm của NAG Dương Quốc Định

Triển lãm quy tụ tác phẩm của 10 tay máy theo đuổi đề tài ảnh khỏa thân nghệ thuật trên cả nước như Thái Phiên, Dương Quốc Định, DzungArt Nguyen, Lê Quang Châu… 52 tác phẩm được bộ phận giám tuyển lựa chọn kỹ càng, nhằm tôn vinh vẻ đẹp con người mà tạo hóa ban tặng.

Một lần nữa,nghệ sĩ nhiếp ảnh theo đuổi đề tài ảnh nude nghệ thuật tỏ ra hồ hởi phấn khởi với triển lãm. Về phía công chúng, sự kiện đã thu hút gần 2.000 người đến thưởng lãm tranh mỗi ngày.

Tác phẩm 'Khắc khoải' của tác giả Phó Bá Cường

Tuy nhiên, để có một triển lãm ảnh nude đầu tiên tại Hà Nội là việc làm gần như là “phi thường” đối với BTC. Cục trưởng Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm - Vi Kiến Thành - cho biết ông gặp khó khăn khi quyết định tổ chức sự kiện. Ban đầu, ý tưởng mở triển lãm của ông vấp phải phản đối của một số đồng nghiệp bởi họ e ngại vấn đề luôn bị gắn mác nhạy cảm sẽ gây tranh cãi. Sau cùng, nghệ sĩ thuyết phục, thậm chí phải mang chức danh Cục trưởng ra đảm bảo để triển lãm được diễn ra.

Tác phẩm "Chôn dấu" của tác giả Đào Đức Hiếu

Nhiếp ảnh gia Dương Quốc Định thừa nhận: "Với một đề tài bị kiểm soát quá lâu, lại còn bị gắn mác nhạy cảm thì sự cẩn trọng của ban tổ chức là cần thiết. Họ phải chọn sự an toàn khi một lượng công chúng vẫn chưa hiểu đúng bản chất của loại hình nghệ thuật này. Khán giả sẽ khó tiếp nhận tác phẩm hoặc chấp nhận thay đổi suy nghĩ".

Tại Việt Nam, những tác phẩm nghệ thuật khỏa thân (nude) vẫn thường được xếp vào đề tài “nhạy cảm”. Ảnh chủ đề khỏa thân luôn có một ranh giới rất mong manh giữa nghệ thuật và sự dung tục. Vì vậy, việc đánh giá tác phẩm nghệ thuật khỏa thân vẫn là vấn đề “nhức đầu” đối với những người làm quản lý văn hóa hiện nay.

"Đường nét ánh sáng" - tác phẩm của NAGNguyễn Á

Theo ông Nguyễn Trọng Chức, Trưởng ngành lý luận - phê bình Hội Mỹ thuật TP.HCM thì việc đánh giá thẩm định một tác phẩm nghệ thuật vẫn nude còn quá cứng nhắc và mang cảm tính. Hiện tại, các cơ quan quản lý văn hóa vẫn chưa có một tiêu chí cụ thể nào cho thể loại tranh ảnh chủ đề nude, vì vậy nhiều bức ảnh nude nghệ thuật đích thực vẫn chưa có cơ hội để tiếp cận với công chúng.

"Vũ điệu" - tác phẩm NAGLê Quang Châu

Trước sự kiện“Triển lãm ảnh nude nghệ thuật” được công bố là 1 trong 10 sự kiện Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tiêu biểu của năm 2018, giới nhiếp ảnh và công chúng Việt Nam đang kỳ vọng sẽ có thêm những triển lãm tương tự không chỉ ở Hà Nội, TP.HCM mà tại các địa phương khác được tiếp tục tổ chức trong năm 2019.

Cho phép triển lãm ảnh nude nghệ thuật cũng là cách để người làm nghề không còn âm thầm sáng tạo hoặc ngại ngùng bởi hai từ "nhạy cảm"mà xưa nay công chúng áp đặt lên thể loại ảnh khỏa thân.