Phản ứng các bên sau khi Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý cho Thụy Điển và Phần Lan vào NATO

Một thỏa thuận vào phút cuối đã đạt được giữa Thổ Nhĩ Kỳ, Phần Lan và Thụy Điển cho phép hai quốc gia Bắc Âu trở thành thành viên NATO vào đêm trước hội nghị thượng đỉnh của liên minh quân sự ở Madrid.

NATO cho biết một thỏa thuận ba bên đã đạt được trong cuộc họp ở thủ đô Tây Ban Nha giữa tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, Recep Tayyip Erdoğan, Tổng thống Sauli Niinistö của Phần Lan và thủ tướng Thụy Điển, Magdalena Andersson.

Sau một thời gian đàm phán căng thẳng, Jens Stoltenberg, tổng thư ký của NATO, cho biết vào rạng sáng nay: “Tôi vui mừng thông báo rằng giờ đây chúng ta đã có một thỏa thuận mở đường cho Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO”.

Ông Stoltenberg nói thêm: “Thổ Nhĩ Kỳ, Phần Lan và Thụy Điển đã ký một bản ghi nhớ giải quyết các mối quan tâm của Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm cả xuất khẩu vũ khí và cuộc chiến chống khủng bố.

Thủ tướng Andersson ca ngợi thỏa thuận này là một "thỏa thuận rất tốt", bác bỏ những tuyên bố rằng bà đã nhượng bộ Erdoğan quá nhiều để thuyết phục Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ không dùng quyền phủ quyết của mình.

Thủ tướng Andersson phát biểu: “Tất nhiên, thực hiện bước tiếp theo để trở thành thành viên NATO đầy đủ là điều quan trọng đối với Thụy Điển và Phần Lan. Nhưng đó cũng là một bước rất quan trọng đối với NATO, vì các quốc gia của chúng tôi sẽ là nhà cung cấp bảo mật trong NATO”.

Andersson cho biết bà đã cho nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ thấy những thay đổi trong luật chống khủng bố của Thụy Điển sắp có hiệu lực vào tháng tới.

Thủ tướng Thụy Điển cho biết: “Và tất nhiên, chúng tôi sẽ tiếp tục cuộc chiến chống khủng bố và các thành viên NATO cũng làm như vậy với sự hợp tác chặt chẽ hơn với Thổ Nhĩ Kỳ.

Thụy Điển và Phần Lan trong lịch sử đã từ chối tìm kiếm tư cách thành viên của NATO, một phần vì dư luận trái chiều và sự thận trọng xung quanh mối quan hệ an ninh của họ với Nga. Nhưng điều đó đã thay đổi đáng kể sau khi Nga tiến hành một cuộc tấn công vào Ukraine hồi tháng 2, khiến cả hai nước từ bỏ trạng thái trung lập.

Quyết định của Thổ Nhĩ Kỳ có nghĩa là các nhà lãnh đạo Thụy Điển và Phần Lan sẽ có thể tham dự hội nghị thượng đỉnh NATO vào thứ Tư và thứ Năm với tư cách khách mời. Xa hơn là các quốc gia Bắc Âu đang trên con đường vững chắc để trở thành thành viên đầy đủ, chỉ tùy thuộc vào sự phê chuẩn của các quốc gia thành viên. Nhưng sau khi Thổ Nhĩ Kỳ rút lại sự phản đối thì vấn đề phê chuẩn chỉ còn là thủ tục.

Trước đó, Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ sẽ chặn đơn của Thụy Điển và Phần Lan trừ khi họ nhận được sự đảm bảo thỏa đáng rằng các nước Bắc Âu sẵn sàng giải quyết vấn đề mà họ coi là hỗ trợ cho các nhóm người Kurd bị Ankara coi là tổ chức khủng bố, đặc biệt là đảng Công nhân Kurdistan (PKK).

Do NATO hoạt động theo sự đồng thuận, nên một quốc gia trong liên minh quân sự gồm 30 thành viên có thể chặn đơn đăng ký của thành viên mới. Điều đó tạo vị thế cho Ankara khi hai nước Scandinavia tìm cách gia nhập vào đầu năm nay.

Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ hài lòng với kết quả này. Tuyên bố do văn phòng của Erdoğan đưa ra hôm qua cho biết: "Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được những thành tựu đáng kể trong cuộc chiến chống lại các tổ chức khủng bố. Thổ Nhĩ Kỳ đã có được những gì chúng ta muốn".

Văn bản của bản ghi nhớ được ký bởi cả ba nhà lãnh đạo nói rằng Phần Lan và Thụy Điển sẽ "mở rộng sự hỗ trợ đầy đủ của họ" đối với Thổ Nhĩ Kỳ trong các vấn đề an ninh quốc gia.

Các nước Bắc Âu cho biết họ xác nhận rằng PKK là một tổ chức bị cấm và, trong một nhượng bộ quan trọng, sẽ "không cung cấp hỗ trợ" cho đảng Liên minh Dân chủ Người Kurd ở Syria (PYD) và các nhóm Đơn vị Bảo vệ Nhân dân (YPG) đã hoạt động chiến đấu chống lại Nhà nước Hồi giáo ở Syria.

Phần Lan và Thụy Điển khẳng định trong thỏa thuận không có lệnh cấm vận vũ khí quốc gia nào liên quan đến việc bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ và cả ba nước đều cho biết sẽ làm việc cùng nhau về các yêu cầu dẫn độ.

Thụy Điển là nơi sinh sống của 100.000 người Kurd tị nạn và Thổ Nhĩ Kỳ đã kêu gọi dẫn độ những cá nhân mà họ cho là có liên hệ với PKK hoặc YPG.

Stoltenberg cho biết Phần Lan và Thụy Điển đã đồng ý "sửa đổi thêm luật pháp trong nước của họ" để cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ sự đảm bảo chống khủng bố mà họ đã tìm kiếm và sẽ "ngăn chặn các hoạt động của PKK" cũng như "ký một thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ về việc dẫn độ".

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chúc mừng ba quốc gia đã đảm bảo được thỏa thuận, mà ông mô tả là “một bước quan trọng đối với lời mời của NATO đến Phần Lan và Thụy Điển, điều này sẽ củng cố liên minh và củng cố an ninh tập thể của chúng ta”.

Thủ tướng Anh Boris Johnson cũng đăng dòng tweet chúc mừng: “Thật là tin tuyệt vời khi chúng ta bắt đầu Hội nghị thượng đỉnh NATO. Tư cách thành viên của Thụy Điển và Phần Lan sẽ làm cho liên minh tuyệt vời của chúng ta trở nên mạnh mẽ hơn và an toàn hơn”.