Quân đội Nga, Trung Quốc tập trận dưới giá lạnh ở Siberia và lời phủ nhận hình thành liên minh đối đầu Mỹ

Trung Quốc và Nga đã tiến hành một loạt cuộc tập trận trong cái lạnh khắc nghiệt của vùng núi Siberia, ngay khi căng thẳng của cả hai nước với Mỹ nóng lên và những đồn đoán xoay quanh khả năng hợp tác sâu hơn giữa Bắc Kinh - Moscow.

Khoảng 10 binh sĩ Trung Quốc thuộc Tập đoàn quân 78 của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã tham gia Sayan March 2021, cuộc thi được tổ chức từ ngày 15 – 17.4 trong khuôn khổ Đại hội Thể thao Quân đội Quốc tế do Nga chủ trì.

Đây là thử thách đầu tiên của Trung Quốc tại sự kiện thường niên ở dãy núi Sayan phía tây Siberia và các binh sĩ của họ đã đạt thành tích tốt: Xếp thứ hai sau chủ nhà Nga, trong kết quả cuối cùng được công bố đầu tuần này.

Viktor Murakhovsky, Tổng biên tập Arsenal of the Fatherland (tạp chí quốc phòng có ảnh hưởng của Nga), nói với trang Nikkei rằng cuộc thi ở Siberia cho phép quân đội Trung Quốc không chỉ luyện tập trong điều kiện thử thách mà còn trao đổi kiến ​​thức với các đồng nghiệp Nga. “Các quân nhân luôn học được những điều mới mẻ, có giá trị cho bản thân khi họ tham gia các cuộc thi cùng nhau và có thể học cách người khác thực hiện một số nhiệm vụ nhất định”, ông chia sẻ.

Viktor Murakhovsky cho biết các cuộc tập trận được tiến hành trong thời tiết khắc nghiệt - nhiệt độ dưới âm và tuyết rơi dày đặc. Ông nói thêm rằng không giống như hầu hết các cuộc thi quân sự trên núi, Sayan March 2021 gần đúng với điều kiện chiến trường.

Các binh sĩ Trung Quốc đã phải hành quân 50 km qua dãy núi trong vòng chưa đầy 2 ngày. Trên đường đi, họ hoàn thành các nhiệm vụ như trượt tuyết xuống dốc, tìm kiếm nạn nhân của một trận tuyết lở, kiểm tra kỹ năng bắn và ném lựu đạn, đồng thời vận chuyển đồng đội bị thương từ những khu vực khó tiếp cận.

Các đội từ Kyrgyzstan, Uzbekistan, Tajikistan cùng nước cộng hòa tự xưng Abkhazia và Nam Ossetia cũng tham gia.

Sayan March 2021 diễn ra khi các cuộc diễn tập quân sự của Trung Quốc gần Đài Loan và các hoạt động của lực lượng Nga gần Ukraine, khiến cả hai quốc gia mâu thuẫn với chính quyền Joe Biden. Nó cũng kéo theo cuộc đối đầu kéo dài nhiều tháng và chết chóc của PLA với Ấn Độ trên dãy Himalaya.

Những tuần gần đây, Trung Quốc đã tiến hành một số cuộc tập trận hải quân ngoài khơi Đài Loan. Tuần trước, Trung Quốc đã điều 25 máy bay chiến đấu và ném bom có ​​khả năng hạt nhân qua eo biển Đài Loan, trong cuộc xâm nhập lớn nhất được báo cáo vào không phận Đài Loan cho đến nay.

Trung Quốc cho biết các cuộc diễn tập chiến đấu này nhằm báo hiệu rằng "quyết tâm kiềm chế Đài Loan và sự thông đồng giữa Đài Loan-Mỹ không chỉ là nói chuyện".

Đầu tuần trước, Ngoại trưởng Mỹ - Antony Blinken cảnh báo rằng sẽ là "sai lầm nghiêm trọng với bất kỳ ai cố gắng thay đổi hiện trạng ở Đài Loan bằng vũ lực" mà không chỉ rõ phản ứng của Mỹ sẽ như thế nào. Cũng trong tuần trước, Tổng thống Biden và Thủ tướng Yoshihide Suga đã ra tuyên bố chung đề cập đến Đài Loan lần đầu tiên kể từ năm 1969, trước khi Mỹ - Nhật bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc.

Trong khi đó, sự hiện diện quân sự của Nga ở biên giới với Ukraine làm dấy lên lo ngại, dù Nga hôm 22.4 tuyên bố rút hàng ngàn binh sĩ tập trung tại khu vực này với tư cách là đội ngũ thường trực.

Trong nhiều tháng qua, một lệnh ngừng bắn mong manh giữa quân Chính phủ Ukraine và lực lượng ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine đã bị phá vỡ. Các cuộc giao tranh bằng súng đạn và pháo binh đã dẫn đến thương vong cho cả quân nhân lẫn dân thường. Trong bối cảnh leo thang này, Nga đã tổ chức một loạt cuộc tập trận quy mô lớn ở Crimea và các khu vực phía tây giáp Ukraine, đồng thời củng cố sự hiện diện của hải quân ở Biển Đen.

Dmitry Kozak, quan chức cấp cao của Điện Kremlin về vấn đề Ukraine, tuyên bố rằng Nga sẽ phải ra tay bảo vệ các công dân Nga ở miền đông Ukraine nếu tình hình tiếp tục xấu đi, cảnh báo rằng sự bùng nổ các cuộc thù địch lớn sẽ đánh dấu "việc khởi đầu cho sự kết thúc của Ukraine".

Tất cả những điều này đã làm dấy lên báo động ở Washington, với việc Bộ Tư lệnh châu Âu của Mỹ nâng mức cảnh báo với Ukraine về cuộc khủng hoảng tiềm tàng sắp xảy ra lên mức cao nhất.

Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Putin tuần trước, ông Biden kêu gọi Nga "giảm căng thẳng" và đề xuất một hội nghị thượng đỉnh song phương. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa hai cường quốc cũng đã trở nên tồi tệ theo những cách khác: Chính quyền Biden tuần trước đã công bố các biện pháp trừng phạt với 32 thực thể và cá nhân Nga bị cáo buộc can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020 và phát động các cuộc tấn công mạng.

Chính quyền Biden cũng trục xuất 10 nhà ngoại giao khỏi Đại sứ quán Nga ở Washington và cấm các ngân hàng Mỹ mua trái phiếu của Chính phủ Nga.

Nga phản công bằng cách trục xuất 10 nhà ngoại giao Mỹ, đồng thời cảnh báo rằng các hạn chế mới với các tổ chức phi chính phủ do Mỹ tài trợ sẽ sớm được áp dụng.

"Chúng tôi thực sự không muốn đốt những cây cầu. Nhưng nếu ai đó hiểu nhầm mục đích tốt của chúng tôi là thờ ơ hoặc yếu đuối và có ý định đốt cháy hoặc thậm chí cho nổ tung những cây cầu này, họ phải biết rằng phản ứng của Nga sẽ không đối xứng, nhanh chóng và cứng rắn", ông Putin nói trong bài phát biểu trên toàn quốc hôm 22.4.

Một số nhà phân tích cho rằng lập trường của chính quyền Biden có thể thúc đẩy Nga tìm kiếm mối quan hệ quân sự chặt chẽ hơn với Trung Quốc.

Anatol Lieven, thành viên cấp cao tại Quincy Institute for Responsible Statecraft tại Washington, nói với trang Nikkei rằng dù Trung Quốc và Nga vẫn chưa chuẩn bị sẵn sàng để chiến đấu cùng nhau nhưng họ đã chia sẻ vũ khí và có thể ở một số giai đoạn có thể cùng nhau tạo ra các cuộc khủng hoảng, đồng thời khiến Mỹ bị phân tán sự chú ý.

Ông Anatol Lieven nói: “Mỹ đã hướng Nga về phía Trung Quốc trong 25 năm qua. Cái thực sự sẽ củng cố điều này là mối bất hòa kinh tế toàn diện giữa Nga và châu Âu, mà dường như Mỹ muốn tạo ra".

Thế nhưng, liệu Nga hay Trung Quốc thực sự muốn có liên minh chính thức không là một vấn đề còn phải tranh luận nhiều.

Vào tháng 10.2020, Tổng thống Vladimir Putin đã nói với các chuyên gia chính sách đối ngoại rằng một liên minh quân sự với Trung Quốc là "hoàn toàn có thể xảy ra". Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga - Sergei Lavrov dường như bác bỏ những bình luận đó vào đầu tháng này khi phát biểu trên kênh truyền hình nhà nước: “Chúng tôi coi NATO là ví dụ về một liên minh quân sự theo nghĩa truyền thống và biết rằng chúng tôi không cần một liên minh như vậy".

Điều rõ ràng là hai nước láng giềng đã tăng cường buôn bán vũ khí của họ những năm gần đây, với việc Nga cung cấp 77% lượng vũ khí nhập khẩu của Trung Quốc từ năm 2016 đến 2020, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm.

Kể từ năm 2012, Trung Quốc và Nga thường xuyên tổ chức các cuộc tập trận quân sự chung trên biển, trên không và trên bộ, bao gồm cả vùng núi băng giá ở Siberia.