Triển lãm ‘Mở’ của Nguyễn Hiền: Mở cõi lòng tìm trong vũ trụ

Dù chân thật và nghiêm túc, những sáng tác trong gần 15 năm qua của Hiền Nguyễn vẫn mang đậm tính bản thể, chủ quan, là dấu ấn của những tương tác gần giữa họa sĩ và những nhân vật, câu chuyện, hiện tượng hàng ngày. Tĩnh vật, phong cảnh, chân dung phụ nữ mang đậm những cảm xúc rất đời. Kể cả những câu chuyện về hóa thân, về kiếp ve sầu lột xác cũng là những trăn trở từ kinh nghiệm bản thân hay rộng hơn trong vòng tròn bạn bè và xã hội thu nhỏ quanh họa sĩ.

Cho đến một đêm khi chị đứng đơn độc dưới vòm trời bao la và thăm thẳm tối trên bờ biển Bãi Dài, tiếng sóng ầm ào lấp đầy không gian mọi phía, như có một chất lỏng mà xốp như bông bao bọc khắp không gian, ngăn chúng ta với mọi vật chất. Hầu như chúng ta đều trải qua bối cảnh này - thoắt cái mặt đất và thực tại biến mất, ta như thoát xác lơ lửng giữa không gian, trôi đi hàng triệu năm theo bất kỳ chiều nào của thời gian.

Với Hiền Nguyễn, cơn xúc động hoảng hốt đó đủ để nuôi dưỡng cảm xúc của một họa sĩ sơn mài trong suốt một năm qua. Bắt tay vào những bức vẽ đầu tiên về Bãi Dài, Nha Trang, tìm tòi thêm tài liệu, chị bị cuốn hút vào câu chuyện vĩ đại về vũ trụ. Để làm một bức sơn mài, cảm xúc của người nghệ sĩ cần trường kỳ trong hàng tháng, và bản thân bức sơn mài lại quay lại nuôi dưỡng cảm xúc của chị để dấn sâu tìm tòi về vũ trụ.

Đầu tiên chỉ đơn giản với hình bóng thật của những tinh cầu và hệ mặt trời, Hiền Nguyễn dần dần bị choáng ngợp và ngụp lặn với những sự hội tụ thần bí, những thiên hà sinh ra và lụi tàn, những rìa vũ trụ cách xa nhau hàng triệu triệu năm ánh sáng. Bơ vơ giữa một môi trường xa lạ, bồng bềnh giữa hư vô của không thời gian, giác quan của ta chỉ có thể mở ra, thụ động đón nhận hàng triệu năm thông tin trong một cái tương tác vô hình của một khoảng khắc.

Tình cờ mà cũng là số phận khi Hiền Nguyễn đang tìm đến - và đạt đến - một ngôn ngữ biểu đạt giản lược hơn trong sáng tác. Nó mới hợp với đề tài này làm sao! Không còn những nét mài bán trừu tượng ẩn hiện, không còn những mảng chuyển màu đậm chất biểu hiện.

Những vệt màu dứt khoát, giản dị, chảy một cách tự nhiên như chính tự nhiên. Và đặc biệt là mảng trống. Dù là lần đầu thử nghiệm, nhưng Hiền Nguyễn đã xử lý những mảng trống một cách xuất thần. Dứt khoát, cô đọng, dày đặc như chất ête trong vũ trụ, ít ai dám nói những bức Gió mặt trời, Plasma của mặt trời là tác phẩm của một nữ họa sĩ.

Nhìn thấy vũ trụ là cột mốc quan trọng trong quá trình trưởng thành của “con người” trước khi con người tìm ra câu hỏi minh triết đó. Mở ra khỏi cái kén của cuộc sống, rồi Hiền Nguyễn sẽ ngộ ra rằng còn phải tìm một câu hỏi ngoài kia.

Triển lãm Mở của họa sĩ Nguyễn Hiền khai mở cửa đón khách thưởng lãm từ 9 giờ đến 18 giờ mỗi từ ngày 9 – 19.1.2022 tại Eight Gallery (8 Phùng Khắc Khoan, Q.1, TP.HCM).

     Mục đích đầu tiên của việc vẽ tranh có thể được gạch đầu dòng với nhiều lý do hoặc tiêu chí khác nhau. Thế nhưng, mục đích sau cùng của việc vẽ tranh, nếu chạm đến được, chỉ còn một tiêu chí đó là làm cho chất liệu mà nó chọn thể hiện được đặc trưng nhất. Mục đích sau cùng của tranh sơn mài vẫn vậy thôi, đó là làm cho chất liệu sơn mài được đẹp hơn, mới hơn trong kỹ thuật đặc trưng của chính nó. Vẽ cái gì, vẽ cho ai, vẽ theo trường phái nào cũng quan trọng, nhưng không quan trọng bằng vì sao vẽ, vẽ như thế nào, hiệu quả chất liệu ra sao. Qua nhiều tác phẩm trong Mở, Hiền Nguyễn đã cho thấy được đặc trưng và khả tính tự thân của sơn mài, đồng thời mang đến cho người xem không khí dương tính - một tinh thần mới, một cái nhìn mới.

Từ những lý do trên, có thể nói đến với Mở, sơn mài của Hiền Nguyễn đã tự tại hơn và tự tánh hơn với chính bản thể sơn mài. Vì vậy, nó cũng mở ra được một lối đi khác, hứa hẹn nhiều đột phá ở tương lai rất gần.

 Lý Đợi  (Nhà báo - Nhà nghiên cứu mỹ thuật)

Hiền Nguyễn tên thật là Nguyễn Thị Thu Hiền, là nghệ sĩ thị giác, cử nhân Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội, Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam.

Thực hành nghệ thuật tại Studio Hien Nguyen, TP.HCM, nơi giới thiệu tác phẩm mới đến bạn bè, đồng nghiệp và giới phê bình vào tháng 12 hàng năm.

*  Một số hoạt động nghệ thuật nổi bật của Nguyễn Hiền:

- Triển lãm mỹ thuật toàn quốc năm 2010

- Triển lãm cá nhân “Những cung bậc cảm xúc” lần thứ nhất năm 2012 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

- Triển lãm nhóm tại Vương quốc Anh, Malaysia các năm 2010, 2015 và 2016.

- Triển lãm cá nhân lần 2, “Ủ”, tháng 1.2019, tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM

- Triển lãm cá nhân lần 3, “Thở”, tháng 10.2019, tại Eight Gallery, TP.HCM

- Triển lãm cá nhân lần 4, “Mở”, tháng 1.2022, tại Eight Gallery, TP.HCM.