Trung Quốc lạnh nhạt hơn xưa khi tiếp đón cố vấn an ninh Nhật

Sáng 17.8, cố vấn an ninh quốc gia Nhật Bản Takeo Akiba ngồi chuyến bay thuê trọn gói đến thành phố Thiên Tân gặp Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc Dương Khiết Trì. Sắp xếp bất thường cho một cuộc gặp cấp cao như vậy là vì Thiên Tân vẫn còn hạn chế chuyến bay thương mại và duy trì “bong bóng đi lại” thời dịch bệnh.

Thủ đô Bắc Kinh đang áp đặt loạt biện pháp chống dịch COVID-19 nghiêm ngặt. Hoạt động tiếp đón quan chức nước ngoài đều được chuyển sang thành phố khác.

Cuộc gặp giữa cố vấn Akiba với Chủ nhiệm Dương kéo dài 7 giờ đồng hồ, gồm cả bữa ăn tối. Nhưng ảnh chụp chính thức gửi đi thông điệp hoạt động đối thoại chẳng đem lại thành quả gì: hai quan chức chụp cùng nhau trước một phông nền đơn giản chẳng hề đặt quốc kỳ – trái ngược hoàn toàn với hình ảnh bắt tay nhau cùng chụp ảnh với phông nền là quốc kỳ hai bên thường thấy. Ngoài ra Trung Quốc còn để đến ngày hôm sau mới ra tuyên bố về cuộc gặp.

2 tuần trước đó, Trung Quốc hủy cuộc gặp Ngoại trưởng với Nhật bên lề hội nghị cấp cao ASEAN ở Campuchia vì Tokyo cùng các thành viên G7 khác ra tuyên bố chung chỉ trích hoạt động tập trận quanh Đài Loan mà Bắc Kinh tổ chức nhằm đáp trả chuyến thăm đảo tự trị của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi.

Nhưng bất chấp căng thăng gần đây và trở ngại do chính sách chống dịch hà khắc mang lại, Trung Quốc vẫn giữ cuộc gặp giữa cố vấn Akiba với Chủ nhiệm Dương.

Trung Quốc gọi đây là đợt đối thoại chính trị cấp cao song phương lần thứ 9. Chủ nhiệm Dương ở vị trí cao hơn Ngoại trưởng Vương Nghị, được xem là nhân vật ngoại giao hàng đầu nước này.

Trung Quốc bắt đầu xem cố vấn an ninh Nhật là kênh liên lạc đáng tin cậy từ năm 2015 lúc cố Thủ tướng Shinzo Abe nắm quyền. Họ cũng nhận định vị trí cố vấn an ninh ổn định hơn Ngoại trưởng vốn rất dễ bị thay thế khi cải tổ nội các.

Kể từ năm 2016, trước mỗi cuộc gặp thượng đỉnh khoảng 3 tháng thì Chủ nhiệm Dương đều làm việc với cố vấn an ninh Nhật để chuẩn bị.

Trả lời phỏng vấn của Nikkei Asian Review ngày 20.8, Ngoại trưởng Nhật Yoshimasa Hayashi cho biết hai nước sẽ xem xét các bước đi cụ thể để tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh.

Trung Quốc có thể đang mong muốn giữ ổn định các mối quan hệ khi Chủ tịch Tập Cận Bình chuẩn bị có nhiệm kỳ lãnh đạo thứ ba. Nhật - Trung sẽ kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ chính thức vào tháng 9 tới.

Đầu tuần qua, Chủ tịch Tập gửi lời mong Thủ tướng Fumio Kishida sớm khỏi COVID-19. Ông cũng nhắc đến kế hoạch kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ chính thức, bày tỏ mong muốn xây dựng quan hệ song phương phù hợp tình hình mới.

Tuy nhiên quan hệ vẫn có thể bị xấu đi nếu Nhật phối hợp với Mỹ trong vấn đề Đài Loan. Nhật vẫn là chủ đề tế nhị ở Trung Quốc, chính quyền Chủ tịch Tập có thể phải đối mặt với chỉ trích từ nhóm chính trị gia chủ trương cứng rắn lẫn công chúng nếu quá thân thiết với Tokyo. Bức ảnh cuộc gặp giữa cố vấn Akiba với Chủ nhiệm Dương phản ánh lập trường mâu thuẫn của Bắc Kinh.