Vì sao doanh nghiệp ngại lập Quỹ phát triển KH-CN?

Theo phản ánh của doanh nghiệp, các nôi dung quy định về Quỹ còn phức tạp trong xây dựng các quy chế, thanh quyết toán nguồn trích lập Quỹ… Ngoài ra, doanh nghiệp cũng phản ánh rằng thực chất việc sử dụng Quỹ của doanh nghiệp giống như sử dụng ngân sách nhà nước với thủ tục kiểm soát chi chặt chẽ, rất khó chủ động cho doanh nghiệp.

Trong thời hạn 5 năm kể từ sau khi trích doanh thu để lập Quỹ, nếu không sử dụng hết 70%, doanh nghiệp còn phải nộp ngân sách nhà nước phần thuế thu nhập doanh nghiệp tính trên số tiền Quỹ còn lại và phần lãi phát sinh từ số thuế thu nhập doanh nghiệp đó. Điều này khiến cho các doanh nghiệp ngại thành lập Quỹ vì lo lắng việc sử dụng sai mục đích.

Trước kiến nghị của cử tri, Bộ KH-CN cho biết Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp ngày 3.6.2008, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành có quy định: “Doanh nghiệp được thành lập, hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam, được trích tối đa 10% thu nhập tính thuế hàng năm để lập Quỹ phát triển KH-CN của doanh nghiệp”.

Bộ KH-CN cũng trích dẫn Điều 63 Luật KH-CN năm 2013: “Doanh nghiệp ngoài nhà nước được khuyến khích thành lập Quỹ phát triển KH-CN của mình”; “Doanh nghiệp nhà nước phải trích một tỷ lệ tối thiểu thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp để lập Quỹ phát triển KH-CN của doanh nghiệp”; “Doanh nghiệp có quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc quản lý, sử dụng Quỹ đúng mục đích thành lập Quỹ”.

Ngoài ra, Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017 cũng có quy định “Doanh nghiệp được sử dụng Quỹ phát triển KH-CN của doanh nghiệp để đầu tư, đối ứng vốn, nhận vốn đối ứng đầu tư cho đổi mới công nghệ, ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp KH-CN, khởi nghiệp sáng tạo…”...

Theo số liệu về Quỹ phát triển KH-CN của doanh nghiệp do Tổng cục Thuế cung cấp, trong giai đoạn năm 2011 – 2018, cả nước có 618 doanh nghiệp, tập đoàn, tổng công ty tại 58 tỉnh, thành phố trong cả nước trích lập và sử dụng Quỹ với mức trích lập Quỹ là 19.003 tỉ đồng; đồng thời số tiền Quỹ được sử dụng trong giai đoạn này là hơn 5.200 tỉ đồng, đạt tỷ lệ 53%.

Hiện tỷ lệ sử dụng Quỹ phát triển KH-CN của doanh nghiệp so với số tiền đã được trích lập còn thấp. Theo Bộ KH-CN, nguyên nhân do các quy định pháp luật đã ban hành còn thiếu cụ thể, thiếu khả thi với thực tế hoạt động của doanh nghiệp, dẫn tới vướng mắc. Các quy định pháp luật đã ban hành hướng dẫn nội dung chi của Quỹ mới chỉ tập trung cho hoạt động nghiên cứu, phát triển, chưa đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp trong hoạt động đổi mới sáng tạo.

Bên cạnh đó, theo Bộ KH-CN, năng lực KH-CN và đổi mới sáng tạo của đa số doanh nghiệp còn yếu; nhiều doanh nghiệp chưa quan tâm đến việc trích lập Quỹ cũng như hoạt động KH-CN, đổi mới sáng tạo.

Với tỷ lệ trích tối đa 10% thu nhập tính thuế, số trích lập Quỹ của các doanh nghiệp vừa và nhỏ còn thấp, không đủ để thực hiện các hoạt động KH-CN, đổi mới sáng tạo; trong khi các nguồn vốn tín dụng, hỗ trợ tín dụng để bổ sung thêm lại không có hoặc khó tiếp cận.

Để tháo gỡ vướng mắc trong việc trích lập và sử dụng Quỹ, Bộ KH-CN đang phối hợp với Bộ Tài chính để đề xuất các nội dung cần sửa đổi, bổ sung trong các quy định liên quan đến Quỹ; từ đó các Bộ chủ động xây dựng, sửa đổi, bổ sung các văn bản hướng dẫn hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét, ban hành để tháo gỡ vướng mắc trong năm 2021.