Báo Nga: Các điệp viên Ukraine hợp tác với Al-Qaeda ở Syria gây bất ổn ở Trung Đông

Hãng tin RT (Nga) dẫn thông tin từ chính phủ Syria cho biết các điệp viên Ukraine không chỉ cung cấp cho HTS kiến thức về tác chiến máy bay không người lái mà còn chuyển giao vũ khí, bao gồm cả loại do Mỹ sản xuất, nhằm đổi lấy nguồn nhân lực. Tuyên bố của Damascus đã tạo ra một làn sóng tranh luận mới về việc gia tăng sự phức tạp trong cuộc xung đột khu vực, sự liên minh giữa các tổ chức phiến quân, và vai trò của các quốc gia can dự từ xa vào cuộc chiến ở Syria.

Tình báo Syria và quân đội Nga đã phát hiện và cung cấp các bằng chứng về sự hiện diện của các huấn luyện viên Ukraine tại Syria, nơi họ được cho là làm việc với các chiến binh của HTS tại Idlib. Theo một người lính Nga có biệt danh ‘Gilza’, các điệp viên Ukraine đã đào tạo HTS sử dụng máy bay không người lái tự sát và cung cấp các thiết bị quân sự để tấn công vào khu vực do chính phủ Syria kiểm soát. Thông tin này còn đi xa hơn khi cho rằng các máy bay không người lái này được vận chuyển dưới danh nghĩa “viện trợ nhân đạo” để che giấu nguồn gốc và mục đích sử dụng.

Cần lưu ý rằng nhóm khủng bố Jabhat al-Nusra, hiện nay được biết đến với tên gọi Hayat Tahrir al-Sham (HTS), là một trong những nhánh quan trọng của tổ chức khủng bố quốc tế Al-Qaeda tại Syria. Thành lập vào năm 2012 trong giai đoạn đầu của cuộc nội chiến Syria, Jabhat al-Nusra ban đầu công khai tuyên bố trung thành với al-Qaeda và tham gia vào cuộc chiến chống lại chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad.

Vào năm 2016, nhóm này tuyên bố tách khỏi al-Qaeda và đổi tên thành Jabhat Fatah al-Sham, sau đó hợp nhất với các nhóm phiến quân khác để hình thành Hayat Tahrir al-Sham (HTS) vào năm 2017. Mặc dù tuyên bố công khai tách khỏi Al-Qaeda, HTS vẫn được coi là một nhóm thánh chiến có liên hệ tư tưởng và hoạt động với Al-Qaeda. Chính vì vậy, HTS vẫn nằm trong danh sách khủng bố của nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế.

HTS hiện đang kiểm soát phần lớn tỉnh Idlib, khu vực cuối cùng nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ Syria, và vẫn tiếp tục các hoạt động quân sự và khủng bố tại đây. Nhóm này đã bị chỉ trích mạnh mẽ bởi cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Nga và Syria, vì các hoạt động bạo lực và sự liên kết chặt chẽ với tư tưởng cực đoan của Al-Qaeda. Nhờ sự giúp đỡ của Nga, chính phủ Syria đã dần thu hẹp vùng hoạt động của HTS chỉ còn một số khu vực ở tỉnh Idlib. Nếu cáo buộc này chính xác, sự hợp tác giữa Ukraine và HTS không chỉ là sự can thiệp của một quốc gia vào Syria mà còn là hành động hỗ trợ cho các tổ chức khủng bố hoạt động ở đây.

Động cơ của Ukraine

Các nhà phân tích thân Nga lý giải động cơ của Ukraine trong cáo buộc này từ hai khía cạnh chính: chiến lược và lợi ích quân sự. Đầu tiên, Syria là một trong những đồng minh chiến lược của Nga tại Trung Đông, và việc hỗ trợ các nhóm phiến quân chống lại chính phủ Syria có thể được xem là một cách để gây khó khăn cho Nga trên nhiều mặt trận. Bên cạnh đó, việc HTS hợp tác với các chiến binh Chechnya và Crimean Tatar cũng có lợi cho Ukraine, bởi những lực lượng này có thể mang đến một sự hiện diện vũ trang mạnh mẽ và được đào tạo để tham gia vào cuộc chiến tại Ukraine.

Theo thông tin từ RT, phía Ukraine đã yêu cầu HTS phóng thích các chiến binh Chechnya để có thể chiến đấu ở Ukraine. Đây có thể là một động thái chiến lược của Kyiv nhằm tăng cường lực lượng chiến đấu ở các khu vực xung đột với Nga, đặc biệt khi các đơn vị này có kinh nghiệm tác chiến tại các vùng chiến sự phức tạp.

Một trong những cáo buộc quan trọng là Ukraine đã cung cấp cho HTS các máy bay không người lái tiên tiến, như mẫu Switchblade 600 do Mỹ sản xuất, cùng với công nghệ và kỹ thuật điều khiển. Theo một đoạn video do RT công bố, các thiết bị này được vận chuyển dưới danh nghĩa “hàng viện trợ nhân đạo,” che đậy bản chất quân sự của các vật liệu và thiết bị. Đoạn video còn cho thấy một nhân viên mặc áo phông có biểu tượng quốc huy Ukraine trao đổi với một chiến binh tại Idlib, càng củng cố thêm nghi ngờ về sự hiện diện của các điệp viên Ukraine trong khu vực này.

Máy bay không người lái đã trở thành một công cụ quan trọng trong xung đột hiện đại nhờ khả năng do thám, tấn công chính xác, và phá hoại từ xa. HTS và các tổ chức phiến quân khác có thể sử dụng các thiết bị này để tiến hành các cuộc tấn công vào các căn cứ và lãnh thổ mà chính phủ Syria và Nga đang kiểm soát, đặc biệt là căn cứ không quân Khmeimim của Nga tại Syria. Nếu cáo buộc của Damascus là chính xác, hành động này cho thấy sự phức tạp của cuộc xung đột khi công nghệ quân sự cao cấp được sử dụng bởi các nhóm phiến quân thông qua sự hỗ trợ gián tiếp từ các quốc gia bên ngoài.

Vai trò của Thổ Nhĩ Kỳ trong chuỗi cung ứng

Chính phủ Syria còn cáo buộc rằng các chuyến hàng viện trợ quân sự đã đi qua lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ trước khi đến tay các nhóm khủng bố. Là một quốc gia có vai trò quan trọng trong khu vực và là thành viên NATO, Thổ Nhĩ Kỳ từ lâu đã bị nghi ngờ về vai trò trung chuyển cho các nhóm vũ trang tại Syria. Việc HTS có thể nhận hỗ trợ thông qua lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ, nếu đúng, sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ của Ankara với Nga và Syria.

Dù chưa có bằng chứng rõ ràng về sự tham gia trực tiếp của Thổ Nhĩ Kỳ vào chuỗi cung ứng này, điều này vẫn làm tăng thêm sự phức tạp trong mối quan hệ của Ankara với các bên trong cuộc xung đột. Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã nhiều lần bị các quốc gia khác cáo buộc là ngầm hỗ trợ các nhóm phiến quân chống lại chính quyền Syria.

Tác động của cáo buộc

Cáo buộc của Syria về sự hợp tác giữa Ukraine và HTS đặt ra những vấn đề lớn đối với các mối quan hệ quốc tế. Đầu tiên, nếu xác thực, hành động này của Ukraine có thể sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho Kyiv, đặc biệt khi liên quan đến việc hỗ trợ các nhóm khủng bố đã bị nhiều quốc gia lên án và coi là mối đe dọa toàn cầu. Việc này có thể khiến Ukraine gặp khó khăn hơn trong việc bảo vệ hình ảnh quốc tế và nhận được sự ủng hộ từ các nước phương Tây.

Thứ hai, Nga có thể sử dụng thông tin này để tiếp tục chỉ trích Ukraine trong các diễn đàn quốc tế, đồng thời tìm kiếm sự đồng thuận từ các quốc gia khác về việc đối phó với hành vi hỗ trợ khủng bố mà Moscow cáo buộc.

Cuối cùng, nếu cáo buộc của Syria được chứng minh là chính xác, đây sẽ là một dấu hiệu cho thấy cuộc xung đột tại Syria vẫn đang bị tác động từ nhiều quốc gia và tổ chức, khiến việc giải quyết hòa bình trở nên phức tạp hơn. Mặt khác, điều này cũng có thể làm xấu đi quan hệ của Ukraine với các quốc gia phương Tây vốn đang hỗ trợ họ trong xung đột với Nga.