Căng thẳng Mỹ - Trung tiếp tục leo thang về vấn đề Đài Loan

Cơ quan phòng vệ Đài Loan cho biết Trung Quốc đã điều tổng cộng 28 máy bay chiến đấu vào vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan trong hai ngày cuối tuần qua. Trong đó, 13 chiếc được triển khai vào hôm 23.1 và 15 chiếc được điều hôm 24.1.

Trung Quốc luôn xem Đài Loan là một phần lãnh thổ và “sẵn sàng” dùng vũ lực để thống nhất. Mặc dù máy bay Trung Quốc đã tiến vào ADIZ của Đài Loan thường xuyên kể từ mùa hè năm ngoái, nhưng hiếm khi có hơn 10 chiếc làm như vậy cùng một lúc, chưa nói đến hai ngày liên tiếp. Trước đó, Trung Quốc đã triển khai 19 máy bay chiến đấu đến khu vực này khi quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ Keith Krach đến thăm Đài Loan vào tháng 9 năm ngoái.

Động thái của Trung Quốc diễn ra vài ngày sau lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ Joe Biden và được đánh giá là nhằm gây sức ép lên chính quyền mới của Mỹ. 

Phản ứng trước các hành động của Trung Quốc, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price đã ra tuyên bố chỉ trích áp lực quân sự của Trung Quốc đối với Đài Loan và coi đó là mối đe dọa đối với hòa bình và ổn định khu vực.

“Mỹ quan quan ngại về việc Trung Quốc đang tiếp tục cố gắng đe dọa các nước láng giềng, trong đó có cả Đài Loan. Chúng tôi kêu gọi Bắc Kinh ngừng áp lực quân sự, ngoại giao và kinh tế với Đài Loan, thay vào đó tham gia vào các cuộc đối thoại có ý nghĩa với các đại diện được bầu cử dân chủ của Đài Loan”, Price nói và khẳng định Washington cũng sẽ tiếp tục hỗ trợ Đài Loan duy trì khả năng tự vệ đầy đủ.

Yasuhiro Matsuda, giáo sư chính trị quốc tế tại Đại học Tokyo, cho biết: “Đây là một thông điệp của chính quyền Biden để làm rõ với Trung Quốc rằng họ không thỏa hiệp với vấn đề Đài Loan. Tuy không vượt ra khỏi ranh giới chính sách hiện có, nhưng chắc chắn đó là một tín hiệu mạnh mẽ đối với Bắc Kinh”.

Thông điệp trên được đưa ra trước khi ông Antony Blinken nhận được sự xác nhận của Thượng viện với tư cách là ngoại trưởng Mỹ dưới thời Biden.

Về phần mình, Cơ quan ngoại giao của Đài Loan đã đưa ra tuyên bố hôm 24.1, cảm ơn Bộ Ngoại giao Mỹ "vì sự hỗ trợ vững chắc của nước này" trước "hành động cưỡng bức đang diễn ra của Bắc Kinh".

Được biết, kể từ khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon đến Trung Quốc hội đàm với Chủ tịch Mao Trạch Đông vào năm 1972, chính phủ hai nước đã ban hành ba thông cáo làm nền tảng cho mối quan hệ Mỹ - Trung, trong đó cốt lõi là việc xử lý đối với vấn đề Đài Loan.

Họ tuyên bố rằng chỉ có "một Trung Quốc" và Washington công nhận chính quyền Bắc Kinh là chính phủ hợp pháp duy nhất của Trung Quốc. Đây là điều kiện mà Bắc Kinh đặt ra để bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Mỹ vào năm 1979.

Quốc hội Mỹ đã thông qua Đạo luật Quan hệ Đài Loan vào năm 1979 nhằm đảm bảo rằng Washington sẽ bán đủ vũ khí cho Đài Bắc để hòn đảo này duy trì khả năng tự vệ. Trong thông cáo thứ ba, từ năm 1982, Mỹ tuyên bố ý định giảm dần việc bán vũ khí cho Đài Loan.

Nhưng các bức điện ngoại giao được giải mật vào mùa hè năm ngoái cho thấy vào tháng 7 năm 1982, quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ Lawrence Eagleburger nói với đại diện của Mỹ tại Đài Bắc, James Lilley, rằng việc Mỹ sẵn sàng giảm bán vũ khí cho Đài Loan phụ thuộc vào cam kết của Trung Quốc đối với một giải pháp hòa bình hai bờ eo biển. sự khác biệt. Nếu Trung Quốc trở nên thù địch hơn, thì Mỹ sẽ tăng cường bán vũ khí cho Đài Loan.

George Shultz, khi đó là ngoại trưởng Mỹ, đã gửi một bức điện tới Lilley một tháng sau đó thông báo về “Sáu điều Đảm bảo” - sáu nguyên tắc quan trọng trong chính sách đối ngoại của Mỹ về quan hệ với Đài Loan. Những điều này nhằm trấn an cả Đài Loan và quốc hội Mỹ rằng chính phủ Mỹ vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ Đài Loan ngay cả khi Mỹ thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức với Bắc Kinh. 6 nguyên tắc bao gồm:

1. Mỹ không ấn định ngày chấm dứt việc bán vũ khí cho Đài Loan.

2. Mỹ không tham vấn với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa về việc bán vũ khí cho Đài Loan.

3. Mỹ không đóng vai trò hòa giải giữa Trung Quốc và Đài Loan.

4. Mỹ sẽ không rút hoặc chỉnh sửa Đạo luật Quan hệ Đài Loan.

5. Mỹ không gây áp lực để Đài Loan tham gia đàm phán với Trung Quốc.

6. Mỹ không thay đổi lập trường về chủ quyền liên quan Đài Loan.

Ngày nay, “Sáu điều Đảm bảo” là một tư liệu hướng dẫn bán chính thức được sử dụng trong việc hành xử về mối quan hệ giữa Mỹ và Đài Loan. Nó tiếp tục được các chính quyền tổng thống kế tiếp của Mỹ tái khẳng định. Trước năm 2016, đây là tài liệu không chính thức, nhưng vào năm 2016, nội dung này đã được Hạ viện Mỹ thông qua để nâng lên trở thành chính thức trong một nghị quyết không ràng buộc, nhưng không có hiệu lực trực tiếp.