PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh: Tăng trưởng sẽ giúp tránh “lạm phát do tâm lý”

CPI bình quân 6 tháng chỉ tăng 1,47%

Theo Tổng cục Thống kê (TCTK), chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân 6 tháng đầu năm 2021 tăng 1,47% so với cùng kỳ năm trước và là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016.

Chỉ số lạm phát cơ bản bình quân trong 6 tháng đầu năm 2021 tăng 0,87% so với cùng kỳ năm 2020. Mức lạm phát cơ bản tháng 6 và 6 tháng đầu năm 2021 đều là mức thấp nhất trong 5 năm trở lại đây.

Nguyên nhân chính làm tăng chỉ số CPI tháng 5, tháng 6 là đà tăng giá của nhiều nguyên nhiên vật liệu đầu vào của sản xuất tăng theo giá thế giới; giá điện, nước sinh hoạt tăng theo nhu cầu tiêu dùng …

Trao đổi với phóng viên Một Thế Giới, Chuyên gia kinh tế, PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính cho rằng việc chỉ số CPI bình quân 6 tháng đầu năm 2021 chỉ tăng 1,47% cũng do sức cầu còn yếu do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên CPI của một số tháng chưa tăng mạnh; các cân đối vĩ mô lớn của nền kinh tế (nợ công, nợ nước ngoài, thâm hụt ngân sách, cán cân thương mại, quan hệ cung - cầu ngoại tệ ...) tiếp tục được kiểm soát và giữ ở trạng thái tốt hơn so với giai đoạn trước; lượng cung tiền vào nền kinh tế ở mức vừa phải, tỷ giá cơ bản ổn định.

Hơn nữa, do dịch COVID-19 bùng phát lần 3 và 4 khiến người dân tiết kiệm chi tiêu, hạn chế đi lại. Theo đó giá vé tàu hỏa 5 tháng đầu năm giảm 5,71%; giá vé máy bay giảm 15,58%; giá du lịch trọn gói giảm 3,02% so với cùng kỳ năm trước.

Đây cũng là nguyên nhân làm cho vòng quay của tiền tệ trong nền kinh tế chậm lại, góp phần kìm giữ mức tăng CPI; một số mặt hàng lương thực, thực phẩm, rau quả trong nước giảm giá do được mùa và khắc phục được dịch bệnh...

Ngoài ra, có sự phối hợp nhịp nhàng giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ trong việc quản lý thị trường tài chính tiền tệ; sự vào cuộc nhanh chóng, kịp thời, đồng bộ và quyết liệt của các cơ quan quản lý giá cả và cơ quan quản lý thị trường, tránh các đợt tăng giá sốc vào một số thời điểm nhạy cảm.

Tránh “lạm phát do tâm lý”

Ông Thịnh cho rằng năm 2021, mặc dù tình hình đại dịch COVID-19 có những phức tạp mới từ biến chủng mới Delta, nhưng nhiều quốc gia trên thế giới đã phát triển được vắc xin chống COVID-19. Khi dịch bệnh được kiểm soát thì các quốc gia sẽ dần mở cửa, đẩy mạnh công cuộc phục hồi và phát triển kinh tế.

Theo đó, nền kinh tế thế giới được dự báo sẽ có những bước phục hồi và phát triển, dự kiến kinh tế toàn cầu sẽ tăng 5,6% vào năm 2021. Nhu cầu về nguyên nhiên vật liệu, về vật tư, linh phụ kiện và hàng hóa sẽ tăng cao. Đây cũng sẽ là nhân tố thúc đẩy lạm phát tăng lên.

Hơn nữa, nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới trong thời gian dài vừa qua đã sử dụng các gói hỗ trợ tài khóa rất lớn để kích thích kinh tế. Điều này sẽ làm giá trị đồng tiền của nhiều quốc gia giảm giá. Đó cũng là nhân tố thúc đẩy lạm phát tăng cao.

Theo ông Thịnh, năm 2021, nền kinh tế Việt Nam được dự báo sẽ phục hồi và phát triển mạnh mẽ sẽ tạo áp lực lớn đến mặt bằng giá cả, lãi suất, tỷ giá và lạm phát. Nhu cầu về nguyên nhiên vật liệu, về lao động tăng lên. Với một nền kinh tế mở cửa sâu rộng, giá nguyên nhiên, vật liệu nhập khẩu sẽ đẩy tỷ lệ lạm phát tăng cao.

Cho rằng độ mở của nền kinh tế nước ta rất lớn, ông Thịnh nêu rằng một trong những yếu tố tác động đến mặt bằng giá cả là cước phí vận tải đường biển cũng đang tăng nhanh.

Theo báo cáo của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), các hãng tàu biển nước ngoài tăng cước vận tải lên 2 - 3 lần, thậm chí 6 - 7 lần ở một số chặng. Giá cước tàu biển hiện nay căng thẳng nhất ở các tuyến đi thị trường xuất khẩu nông - thủy sản chủ lực như Mỹ, châu Âu, Trung Đông, Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc.

Mặt khác, theo chuyên gia này, thời gian vừa qua lãi suất ngân hàng đã xuống tương đối thấp. Khi sản xuất phục hồi, nhu cầu về vốn tín dụng tăng cao sẽ có khả năng thúc đẩy lãi suất và lạm phát tăng cao.

Đồng thời, trong thời gian gần đây do lãi suất thấp, một lượng tiền lớn có thể đã chuyển hướng vào lĩnh vực bất động sản tạo nên cơn sốt đất ở nhiều địa phương, lượng tiền lớn đang chảy mạnh vào thị trường chứng khoán sau khi sốt đất hạ nhiệt cũng tạo nên sự lo lắng.

Do đó, cần theo dõi chặt chẽ sự biến động trên cả hai thị trường này để tránh các tình huống có thể ảnh hưởng xấu đến thị trường và thị trường tài chính tiền tệ và lạm phát.

Thêm vào đó, ông Thịnh cho biết khả năng vốn FDI sẽ tiếp tục tăng cao trong năm 2021 cũng sẽ là một nhân tố có thể đẩy lạm phát tăng cao.

Giải pháp nào giữ CPI dưới 4%?

Chuyên gia Đinh Trọng Thịnh dự báo trong 6 tháng cuối năm 2021, nếu dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp, kinh tế thế giới phục hồi chậm, kinh tế Việt Nam 6 tháng cuối năm tăng trưởng ở mức 6,8% - 7, 0 % thì khả năng lạm phát cả năm sẽ trong khoảng 3,3% - 3,5%.

Nếu dịch bệnh được khống chế sớm trong tháng 7 và không lây lan vào các DN, các Khu công nghiệp, kinh tế thế giới phục hồi tốt; doanh nghiệp Việt Nam tận dụng tốt các cơ hội, tăng trưởng 6 tháng cuối năm đạt mức 7,0% - 7,4% thì khả năng lạm phát cả năm có thể sẽ ở mức là 3,8% - 4,0%.

Để có thể giữ tốc độ tăng chỉ số CPI ở mức dưới 4% trong năm 2021 như chỉ tiêu của Quốc hội là một mục tiêu khó khăn, ông Thịnh cho rằng cần đẩy mạnh công tác phòng chống dịch bệnh COVID-19 để ổn định sản xuất, ổn định thị trường, bình ổn giá cả các mặt hàng.

Trong đó, công tác tiêm phòng vắc xin là biện pháp cơ bản để vượt qua dich bệnh và mở cửa trở lại nền kinh tế. Ngoài ra, cần tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, tạo nền tảng cho phục hồi và phát triển bền vững của nền kinh tế.

“Tăng trưởng kinh tế quý 2/2021 đã đạt mức 6,61% dù nhiều tỉnh thành có sản xuất công nghiệp lớn như TP.HCM, Bắc Ninh, Bắc Giang… tiếp tục có diễn biến dịch bệnh phức tạp. Tăng trưởng kinh tế sẽ là nhân tố hỗ trợ đắc lực cho việc giữ ổn định nền kinh tế, giúp tránh được tâm lý hoài nghi của các doanh nghiệp và các tầng lớp dân cư, tránh tình trạng “lạm phát do tâm lý””, ông Thịnh nói.

NHNN cũng cần điều hành linh hoạt lãi suất, công cụ thị trường mở, từng bước ổn định và nâng cao giá trị đồng Việt Nam, góp phần kìm giữ lạm phát cơ bản để làm cơ sở cho việc kìm giữ chỉ số giá tiêu dùng bình quân (CPI).

“Cung tiền trong thời gian qua đang tăng, tín dụng 6 tháng tăng 5,47% nhưng lượng tiền huy động chỉ tăng 3,47% cũng gây sức ép cho lãi suất huy động và lạm phát. Khả năng tăng tốc độ luân chuyển của đồng tiền khi dịch bệnh được kiểm soát cũng là một thực tế cần được tính toán khi xem xét khả năng tăng cao của lạm phát”, ông Thịnh nói.

Ngoài ra, chuyên gia này cho rằng cần kiểm tra, giám sát hoạt động giá cả, thị trường, nhất là với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu; theo dõi chặt chẽ sự biến động trên cả thị trường bất động sản và thị trường chứng khoán…