Philippines lo ngại Trung Quốc có thể kiểm soát mạng lưới điện quốc gia

Chủ tịch Tập đoàn Truyền tải quốc gia của Philippines (TransCo)Melvin Matibag xác nhận rằng có "khả năng" xảy ra tình huống như vậy trong cuộc thảo luận tại Thượng viện Philippines hôm 20.11 về ngân sách chính phủ cho năm 2020.

Theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), Tập đoàn lưới điện nhà nước Trung Quốc hiện nắm giữ 40% cổ phần của Tập đoàn Lưới điện quốc gia Philippines (NGCP), một công ty tư nhân liên doanh, nhượng quyền thương mại vận hành mạng lưới điện năng hồi năm 2009.

TransCo trước đây là bên vận hành hệ thống điện và giờ có nhiệm vụ giám sát NGCP, tuy nhiên, ông Matibag nói với các thượng nghị sĩ rằng trên thực tế việc tiếp cận của TransCo với "quyền truy cập hệ thống hiện tại là hạn chế”.

Thượng nghị sĩ đối lập thuộc đảng Tự do, bà Risa Hontiveros lần đầu bày tỏ sự quan ngại về phạm vi kiểm soát mạng điện Philippines của Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng leo thang về tranh chấp chủ quyền của hai quốc gia trên Biển Đông.

“Trung Quốc đang nắm giữ một phần cuộc sống hằng ngày của chúng ta mỗi phút, mỗi giờ, mỗi lúc, khi hoạt động của hệ thống được điều khiển và quản lý bởi các kỹ sư Trung Quốc… Quả thực, đó là một sức mạnh lớn. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu ai đó ở Bắc Kinh ngắt mạng điện?", bà Hontiveros chất vấn các quan chức năng lượng trong cuộc thảo luận phê duyệt ngân sách kéo dài 10 tiếng tại Thượng viện Philippines.

Chủ tịch Ủy ban Năng lượng của Thượng viện Sherwin Gatchalian, một người Philippines gốc Hoa - người được giao trọng trách đảm bảo ngân sách chính phủ tại cơ quan năng lượng, trả lời: "Tôi đã được chủ tịch TransCo thông báo rằng họ đã nghiên cứu khả năng này, và có thể vận hành đường truyền bằng tay. Việc Bắc Kinh có thể kiểm soát mạng lưới điện là có cơ sở, nhưng năng lực kỹ thuật TransCo có thể giải quyết được việc này”.

“Chúng tôi sẽ mời các chuyên gia an ninh quốc gia và Hội đồng An ninh quốc gia để đảm bảo họ có kế hoạch dự phòng”, ông Gatchalian nói thêm và nhắc lại với các nhà lập pháp rằngmột điều khoản trong thỏa thuận nhượng quyền trao cho Tổng thống Philippines quyền đòi lại tất cả tài sản năng lượng trong trường hợp "người dân gặp nguy" và an ninh quốc gia sẽ "được bảo vệ 100%".

Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ Miguel Zubirinói rằng điều khoản chỉ áp dụng với điều kiện "khi chúng ta không bị xâm lược"."Nếu chúng ta bị xâm lược và họ ngắt hết điện, đó sẽ là vấn đề", ông Zubiri nói.

Các quan chức năng lượng Philippines cho biết, trong kịch bản Trung Quốc tắt mạng lưới điện của nước này, phía Manila sẽ mất 24 - 48 giờ đồng hồ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình hình để giành lại được quyền kiểm soát và khởi động lại mạng lưới điện bằng tay.

Các báo cáo của phương tiện truyền thông Philippines gần đây cho rằng chỉ các kỹ sư nước ngoài mới có thể khắc phục sự cố, vận hành và kiểm soát mạng lưới điện của NGCP, do hệ thống giám sát và điều khiển từ xa, được đặt tại trụ sở của Tập đoàn Nari ở Nam Kinh, Trung Quốc. Trong khi các nguồn tin khác nói rằng phần quy trình hướng dẫn sử dụng hoàn toàn bằng tiếng Trung Quốc và các kỹ sư người Philippines không thể vận hành hệ thống.

Nghị sĩ Hontiveros đã ghi nhận các thông tin này và yêu cầu giới chức TransCo xác minh liệu việc thiết lập từ xa có cho phép Bắc Kinh tắt lưới điện hay không.

“Hệ thống của tập đoàn Nari cũng phân phối các nền tảng giám sát điều khiển từ xa cho mạng lưới điện ở Kenya, Indonesia và Thái Lan. Điều này có thể là nguồn đảm bảo về tính an toàn của hệ thống hoặc ngược lại, là bài học cảnh báo quan trọng cho Philippines”, bà Hontiveros nói.

Sau khi tham vấn ý kiến với giới chức ngành năng lượng trong phiên họp Thượng viện, Chủ tịch Ủy ban Năng lượng Gatchalian cho biết hệ thống điện của TransCo vận hành được bởi Scada và có thể điều khiển từ xa. Scada, viết tắt của cụm từ kiểm soát giám sát và thu thập dữ liệu, một hệ thống máy tính được sử dụng trong các ngành công nghiệp khác nhau thực hiện nhiệm vụ theo dõi và kiểm soát theo thời gian thực.

Ông Gatchalian nói thêm rằngquy trình hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Trung đã được dịch sang tiếng Anh và cho biết các kỹ sư người Philippines đang vận hành lưới điện.

Nhưng một thượng nghị sĩ khác, ông Richard Gordon, khẳng định vấn đề này cần được xác minh thêm và bày tỏ hoài nghi về việc Philippines không thực sự kiểm soát mạng lưới điện quốc gia.

Mối lo ngại về an ninh quốc gia được đặt ra khi các thượng nghị sĩ chờ đợi Bộ Quốc phòng quyết định về việc liệu họ có cho phép tập đoàn Dito Telecommunity - doanh nghiệp viễn thông thứ 3của Philippines do Trung Quốc hậu thuẫn cài đặt các tháp viễn thông trong doanh trại quân đội hay không.

Tuần trước, Chủ tịch đảng Tự do đối lập, ông Francis Pangilinan cũng đã nhắc lại những lo ngại của Thượng viện trong thời gian gần đây về những rủi ro an ninh quốc gia có thể xảy ra, bao gồm cảkhả năng Trung Quốc nghe lén quân đội Philippines.

Ông Pangilinan tiết lộ một đánh giá rủi ro do lực lượng vũ trang Philippines thực hiện đã kết luận rằng hệ thống thiết bị liên lạc cố định hiện tại được sử dụng để liên kết tất cả doanh trại và căn cứ quân sự trên toàn quốc "dễ bị nghe lén và đánh chặn điện tử”. Cũng theo ông Pangilinan, các thiết bị nghe lén dễ kiếm với giá rẻ, đồng nghĩa với việc Philippines phải tiến hành các bước nhằm hạn chế quyền truy cập và tăng bảo mật mạng.

Thượng nghị sĩ Panfilo Lacson, Chủ tịch Ủy ban Quốc phòng Thượng viện, cho biết các quan chức quốc phòng đã đảm bảo với ông rằng chính phủ có thể đơn phương chấm dứt mọi thỏa thuận với Dito bất cứ lúc nào. Dù vậy, Bộ Quốc phòng Philippines hứa sẽ đệ trình lên Thượng viện mọi văn bản ghi nhớ thỏa thuận được ký với tập đoàn này trước cuối tháng 11.